Aïda

AÏDA : KORTE INHOUD
Aida, een Ethiopische prinses die gevangen wordt gehouden in Egypte, is verliefd op de jonge
krijger Radamès. Hiertoe aangespoord door haar vader verleidt ze Radamès tot landverraad.
Hij wordt ter dood veroordeeld. Haar liefde is zo groot dat ze ervoor kiest samen met hem te
sterven.
Ouverture
Een langzame en mysterieuze inleiding.
Eerste bedrijf
Een afgunstig monster. Het verhaal speelt zich af in het Egyptische Memfis, ten tijde van de
farao’s. Hogepriester Ramfis vertelt legeraanvoerder Radamès dat de godin Isis weldra zal
bekendmaken wie het leger mag leiden in de veldtocht tegen Ethiopië. Radamès hoopt dat hij
dat wordt, zodat hij triomferend kan terugkeren en met zijn geliefde Aida kan trouwen. Over
zijn liefde voor haar zingt hij een van de beroemdste en mooiste tenoraria’s die ooit werden
geschreven: ‘Celeste Aida’. Amneris, de dochter van de koning, is echter ook op hem
verliefd; ze komt binnen en begint zich jaloers af te vragen waarom hij zo gelukkig lijkt, maar
hij beantwoordt haar vragen ontwijkend. Haar Ethiopische slavin Aida komt binnen, en die
stelt ze vragen over haar verdriet. Aida zegt dat ze heimwee heeft naar haar vaderland, maar
in een snel trio zegt ze dat er ook een andere reden is.
Gekwelde liefde. Na een korte optocht komt de koning van Egypte binnen. Hij maakt bekend
dat Ethiopische troepen onder leiding van hun koning Amonasro begonnen zijn met een
aanval op het platteland en nu Thebe, de hoofdstad, bedreigen. Hij voegt eraan toe dat Isis
Radamès heeft uitverkoren om Egypte in de oorlog te leiden, en het hele hof viert dat met een
groot strijdkoor. Amneris zegt hem: ‘Keer terug als overwinnaar!’ – woorden die Aida
verbitterd herhaalt wanneer ze alleen achterblijft. Ze zingt dat haar geliefde nu de vijand is
van haar vader en vaderland, en ze wenst dat ze kon sterven.
Een plechtig ritueel. In de tempel van Ftha (‘Vulcano’ in het Italiaans) wendt de
hogepriesteres zich in een obsederende en vreemde melodie tot de god. Ramfis overhandigt
Radamès een heilig strijdzwaard, en vraagt Ftha om hem te beschermen.
Tweede bedrijf
Onthulling van een geheim. Radamès heeft gezegevierd in de strijd, en Amneris maakt zich
klaar om hem te begroeten bij een plechtigheid ter ere van zijn triomf. Ze kijkt hoe haar
Moorse slavinnen voor haar dansen. Daarna veinst ze medeleven met Aida, die gekweld
wordt door angst voor haar familie, en vertelt haar dat Radamès dood is. Door Aida’s reactie
komt ze eindelijk te weten dat haar slavin verliefd is. Ze vertelt Aida daarna dat hij in
werkelijkheid nog leeft, en uit bittere verwijten over Aida, omdat die zo verwaand is hem te
beminnen.
De terugkerende troepen zingen hun strijdlied, maar de ruzie van de vrouwen klinkt
erbovenuit. Aida wenst aan het einde van het tafereel opnieuw dat ze kon sterven.
Heil aan de zegevierende held. Het decor verandert in de buitenkant van een tempel bij Thebe,
en wat volgt is een van de spectaculairste en overweldigendste operataferelen ooit. Na een
krachtig dankkoor en een triomfmars verwelkomt het volk Radamès en roept ‘Gloria!’ De
koning begroet hem, en Amneris zet een overwinnaarskroon op zijn hoofd. Radamès laat
vervolgens de Ethiopische gevangenen naar voren brengen. Aida herkent meteen haar vader
Amonasro, maar die verbiedt haar te onthullen dat hij de Ethiopische koning is.
Een smeekbede om genade. Amonasro zegt dat de koning dood is, en vraagt om genade en
vrijheid. Zijn smeekbede wordt gesteund door Aida en Radamès, maar Amneris en de
priesters proberen het te beletten. De erop volgende discussie is opnieuw een verbazend
complexe en bijzonder krachtige koorscène. Radamès herhaalt zijn smeekbede om genade. De
koning stemt er uiteindelijk mee in, op voorwaarde dat Aida en haar vader als gijzelaars
achterblijven. Vervolgens schenkt hij de jonge held de hand van Amneris (tot groot verdriet
van de twee geliefden). Het afsluitende ensemble is opnieuw een meesterwerk van
koormuziek, en brengt de verschillende reacties van alle personages tot uiting.
Derde bedrijf
Een vreselijk verzoek. Begeleid door zingende priesters en priesteressen brengt Ramfis
Amneris naar een tempel bij de Nijl om er te bidden voor haar aanstaande huwelijk. Aida
verschijnt buiten, klaar voor een afspraak met Radamès. In een droevige aria vertelt ze hoe
ongelukkig ze is over het feit dat ze Ethiopië heeft moeten verlaten. Plotseling verschijnt haar
vader. Hij vertelt haar dat hij volledig van haar situatie op de hoogte is – en dat ze naar haar
vaderland kan terugkeren als ze Radamès een militair geheim kan ontfutselen. Ze deinst terug
voor zo’n verraad, maar stemt er uiteindelijk mee in wanneer haar vader dreigt haar te
verstoten.
Verraden. Radamès verschijnt. Aida beweert dat hij nu van Amneris houdt, aangezien hij met
haar zal trouwen, maar hij zweert dat hij alleen van Aida houdt. Ze vertelt hem dat hij dat kan
bewijzen door met haar naar Ethiopië te vluchten. Na lang verzet stemt hij daarin toe, en ze
zingen gepassioneerd en vol hoop op hun toekomstige geluk. ‘Maar hoe kunnen we vannacht
aan het Egyptische leger ontsnappen?’ vraagt ze. ‘De kloof bij Napata blijft onbewaakt’,
vertelt hij haar – en op dat moment verschijnt Amonasro, en verheugt er zich over dat hij het
geheim van Radamès kent. In de dolle climax van dit tafereel bejammert Radamès zijn
verloren eer, terwijl Aida probeert hem te kalmeren. Amneris, Ramfis en hun wachters komen
uit de tempel en arresteren de verrader. Amonasro probeert de dochter van de koning te
vermoorden, maar Radamès dwingt Aida en haar vader om te vluchten, terwijl hijzelf zal
blijven en zijn verdiende straf ondergaan.
Vierde bedrijf
Een hopeloos voorstel. Amneris is alleen in een hal van het koninklijk paleis. Ze wordt
verscheurd tussen liefde en gevoelens van wraakzucht voor de man die haar en haar volk heeft
verraden. Ze laat hem bij zich brengen en biedt hem aan om een goed woordje voor hem te
doen, maar hij antwoordt dat zijn geweten zuiver is en dat hij niet op de beschuldigingen zal
antwoorden. Hij wil ook de moordenaar van Aida niets verschuldigd zijn. Amneris onthult dat
Amonasro weliswaar dood werd teruggevonden, maar dat Aida verdwenen is en misschien
nog leeft – maar ze wil Radamès alleen helpen als hij haar opgeeft. ‘Nooit!’ roept hij uit, en
ze stuurt hem weg om zijn vonnis te ondergaan.
Het proces. Wanneer de rechters samenkomen, wordt Amneris steeds radelozer en smeekt om
genade voor Radamès. Ze luistert zijn proces af, en hoort hoe hij weigert te antwoorden op de
beschuldigingen van verraad, rebellie en desertie. Hij wordt ter dood veroordeeld en Amneris
vervloekt de rechters.
Eindelijk samen. Radamès wordt levend begraven in een onderaards gewelf. In de stilte hoort
hij snikken. Aida blijkt zich ook daar te bevinden. Ze had zijn lot geraden en wilde liever met
hem sterven dan alleen verder te leven. Boven hen beginnen de priesters te zingen. Met steeds
hemelsere muziek vol geluk neemt het paar afscheid van de wereld: Aida sterft in Radamès’
armen. Amneris, verbitterd en eenzaam, verschijnt boven de grafkelder en de opera eindigt
met haar gebed om vergeving.
Warwick Thompson