Op naar de sterren en daar voorbij

OP LOCATIE
The mind of the universe
Op naar de
sterren en
daar voorbij
De toekomst van de aarde, productie van
medicijnen en het leven met robots: het
is slechts een kleine greep uit de themakalender van The mind of the universe. In
de nieuwe VPRO-serie bundelen dertig
knappe koppen uit de wetenschap hun
rijke kennis en schetsen de wereld van
morgen.
  Oane Born
OP LOCATIE
Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid
zoekt voortdurend naar betere manieren om video’s
doorzoekbaar te maken. Bijzonder is de samen­
werking met de VPRO, waarbij het instituut de
nieuwste zoektechnologie inzet. Al het research- en
filmmateriaal van The mind of the universe wordt

onder een Creative Commons-licentie beschikbaar
voor iedereen die het wil gebruiken. Bijvoorbeeld
op Wikipedia, binnen het onderwijs of in nieuwe
producties. Deze uitwisseling van kennis moet een
wereldwijde leerervaring tot stand brengen.
Doorbraak
doen. Ik weet zeker dat die afleveringen interessant
Het distribueren van programma’s onder deze
zijn voor online leeromgevingen en onderwijs­
­licentie is een doorbraak volgens Johan Oomen,
instellingen. Een groot deel van onze collectie is
Manager Kennis en Innovatie bij Beeld en Geluid.
auteursrechtelijk beschermd waardoor voor her­
“Het zou erg mooi zijn als meer omroepen in de
gebruik afspraken met rechthebbenden moeten
­toekomst hun materiaal op deze manier beschik­
worden gemaakt. We willen graag in samenwerking
baar stellen. Stel je voor dat Het Klokhuis dat zou
met partners gebruik van collecties stimuleren.
OP LOCATIE
“Er is schreeuwende
behoefte aan actueel
materiaal onder
een open licentie”
net als Wikipedia – heel traditioneel gevuld: kennis
gekoppeld aan een plaatje. Ik vind dat je ook in
staat moet zijn meer te bieden, waaronder video­
materiaal. De vrije content van The mind of the
universe vult voor ons echt een lacune.”
Kamer van Einstein
The mind of the universe wordt gepresenteerd door
host Robbert Dijkgraaf. In zijn werkkamer – het oude
Het gebruik van Creative Commons maakt dat nog
kantoor van Einstein op Princeton – ontstond het
eenvoudiger.”
idee om de serie te maken. Kuiper: “Robert heeft
Voor The mind of the universe werkt Oomen samen
een heel belangrijke rol gespeeld in de totstand­
met GertJan Kuiper, projectmanager VPRO Digitaal
koming. Daarnaast kan hij voor een groot publiek
en Sandra Rientjes, directeur Wikimedia Nederland.
complexe dingen behapbaar en begrijpelijk uitleg­
Rientjes benadrukt dat het ook voor Wikimedia
gen. Erg belangrijk voor een dergelijk programma.”
uniek is dat er dergelijke content beschikbaar komt.
Naast Dijkgraaf komen nog dertig wetenschappers
“Er is schreeuwende behoefte aan actueel materiaal
aan het woord, onder wie Nederlander Hans C
­ levers
onder een open licentie. In die zin helpt dit een stap
over DNA en Brit Lee Cronin over de ontwikkeling
richting de toekomst te zetten. Wikimedia is nu –
van kunstmatig leven. “We hebben ze allemaal
OP LOCATIE
meerdere dagen van hun tijd gevraagd, met een
uitgebreid interview en tijd in het lab en in hun
eigen omgeving. We hebben benadrukt dat het niet
alleen om een paar losse quootjes ging, maar dat we
er serieus tijd in zouden steken. Ook het feit dat we
van begin af aan van plan waren het materiaal vrij te
geven was voor hen een reden om aan het project
De video’s kunnen
worden doorzocht
aan de hand van
een transcript
bij te dragen.”
The mind of the universe, een wereld van kennis,
Transcript
heeft veel raakvlakken met wat Wikimedia doet. We
Toen de eerste interviews waren afgerond, ging de
willen beide die kennis zichtbaar maken en dwars­
VPRO op zoek naar een platform om deze enorm
verbanden leggen. Onze actieve community – de
vergaarbak aan materiaal te stallen. Veel zou de
Wikipedianen – kan er dan mee aan de slag.”
uitzending halen, maar lang niet alles. Er zijn twee
omgevingen ingericht: een Nederlandstalige web­
Met die gedachte is ook het digitale domein van het
site waar informatie over het programma te vinden
programma ingericht. De interviews staan hier over­
is en een Engelstalige website, waarbij de nadruk
zichtelijk op thema en wetenschapper gerangschikt.
ligt op het ondersteunen van hergebruik van het vrij
De gebruiker kan gericht zoeken en bladeren door
beschikbare materiaal. Rientjes: “De gedachte van
het videomateriaal aan de hand van topics, perso­
OP LOCATIE
nen en tags. De video’s kunnen worden doorzocht
opgenomen in de periode van 2015-2017. Over een
aan de hand van een transcript. Elke regel tekst linkt
paar jaar weten we nóg meer over de thema’s die nu
naar het betreffende videobeeld. Op die manier kan
aan bod komen. Er zijn dan vast ook weer nieuwe
de kijker handig door het interview scrollen naar
wetenschappers om te spreken, die nieuwe ideeën
het thema waar hij of zij belangstelling voor heeft.
hebben en dwarsverbanden leggen. De wetenschap
Oomen: “Je kunt op de vragen klikken en dan het
houdt nooit op. Door het materiaal vrij te geven, wil­
transcript en ook het bijbehorende fragment down­
len we ook reacties van kijkers uitlokken. Misschien
loaden. Handig om bijvoorbeeld te verwerken in een
hebben zij tips voor andere, nieuwe invalshoeken en
college of lezing.”
onderwerpen.”
Het ontwerp van de site is heel ‘schoon’ gehouden.
Kuiper: “Op de homepage vind je een blokje tekst
met een animatiefilmpje waarin het project wordt
De tiendelige Nederlandse versie van The mind of the
uitgelegd. Klik je op ‘Start Exploring’ dan word je
­universe wordt op NPO 2 uitgezonden vanaf zondag
meteen naar de interviews verwezen. Daar willen we
7 mei 2017 om 21.05 uur. De achtergronden bij de serie
de mensen hebben.”
en de interviews met wetenschappers zijn te vinden op:
vpro.nl/motu 
Feedback
Kuiper denkt dat een tweede reeks van The mind
Al het materiaal is doorzoekbaar en te downloaden op:
of the universe goed mogelijk is. “Seizoen één is
themindoftheuniverse.org 