University of Groningen A fifty-year journey of China towards the

University of Groningen
A fifty-year journey of China towards the world economy
Zhang, Jianhong
IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to
cite from it. Please check the document version below.
Document Version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Publication date:
2005
Link to publication in University of Groningen/UMCG research database
Citation for published version (APA):
Zhang, J. (2005). A fifty-year journey of China towards the world economy: an empirical study on the
determinants of China´s bilateral trade relations Groningen: s.n.
Copyright
Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the
author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Take-down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately
and investigate your claim.
Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the
number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.
Download date: 18-07-2017
Samenvatting (Summary in Dutch)
Tot 1978 was China ondanks zijn grootte een geïsoleerd land. Daar kwam
verandering in toen partijleider Mao Zedong werd opgevolgd door Deng Xiaoping
en China haar economie begon te liberaliseren, de deur openzette naar het
buitenland en handelsrelaties zich konden ontwikkelen. Centraal in dit proefschrift
staat de vraag of China’s handelsrelaties kunnen worden verklaard met behulp van
handelstheorieën die in beginsel zijn ontwikkeld voor westerse economieën. Het
doel van deze studie is meer zicht te krijgen op de invloed van economische,
politieke, geografische en culturele factoren op bilaterale handelsrelaties, alsook in
veranderingen hierin. Deze vragen zijn actueel gezien China’s immense omvang en
zijn huidige impact op de wereldeconomie.
Hoe hebben handelsrelaties zich ontwikkeld? Hoe kunnen handelsrelaties worden
gemeten in ruimte en tijd? In hoeverre is het politieke systeem en het uitgezette
beleid in China’s vijfjarenplannen van invloed geweest op haar handelsrelaties?
Welke factoren kunnen de ontwikkeling van China’s handelsrelaties verklaren? Is er
net als bij andere onderontwikkelde economieën sprake van het effect van Linder?
In hoeverre hebben buitenlandse investeringen invloed gehad? Is er wellicht sprake
van een wederzijdse relatie tussen handel en buitenlandse investeringen? Door een
antwoord te geven op deze vragen kunnen de veranderingen die in de tweede helft
van de vorige eeuw in China’s handelsrelaties zijn opgetreden in perspectief worden
geplaatst. Hieronder volgt een beknopte samenvatting van alle gevonden resultaten.
Het proefschrift geeft eerst een overzicht van de ontwikkeling van de buitenlandse
handel en buitenlandse investeringen sinds de oprichting van een socialistische staat
in 1949. China’s economische ontwikkeling wordt gekenmerkt door twee perioden.
In de eerste periode die loopt van 1949 tot 1978 was de economie van China
gesloten. De buitenlandse handel werd gestuurd door een staatsmonopolie en het
marktmechanisme had nauwelijks enige invloed. Ten opzichte van de internationale
227
Samenvatting
markt was de omvang van de buitenlandse handel beperkt en betrof deze handel
voornamelijk handel naar naaste buren.
De tweede periode die loopt van 1978 is China’s hervormingsperiode. Ondanks dat
het eenpartijstelsel bleef bestaan, voltrok zich vanaf 1978 een geleidelijk
integratieproces waarin buitenlandse handel en buitenlandse investeringen een
steeds grotere plaats innamen. In plaats van import werd de nadruk gelegd op
export en het marktmechanisme deed zijn intrede. In de tachtiger en negentiger
jaren kan China zelfs worden gekenmerkt als een van de meest dynamische
economieën in de wereld met indrukwekkende groeicijfers. Door de groei van de
buitenlandse handel is China ook tot een van de meest belangrijke handelsnaties
verworden. Het aantal handelspartners is sterk gestegen, waaronder ook landen op
grotere geografische afstand. De samenstelling van de handelsstromen is bovendien
sterk gediversifieerd. Tenslotte zijn ook de buitenlandse investeringen in China
sterk gestegen.
De empirische analyse uitgevoerd in hoofdstuk 3 toont aan dat politieke factoren
een belangrijke rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van de buitenlandse handel.
Door de ontwikkeling van China’s bilaterale handelsrelaties met 78 landen te
analyseren over een periode van vijftig jaar, op basis van handelsintensiteiten in
plaats van handelsstromen, en door gebruik te maken van betere econometrische
schattingsmethoden
dan
voorheen,
heeft
deze
studie
sterk
empirisch
bewijsmateriaal aangedragen voor de volgende hypothesen. De handelsintensiteit
tussen China en haar handelspartner zijn sterker gebleken indien bilaterale
diplomatieke relaties werden aangegaan, indien werd samengewerkt, indien
staatshoofden een bezoek aflegden en indien China’s politieke systeem
overeenkwam met dat van haar handelspartner. Zwakker empirisch bewijsmateriaal
is aangedragen voor het bestaan van het effect van Linder. De hypothese tenslotte
228
dat de handelsintensiteit tussen China en een handelspartner minder sterk was als
dit land lid was van een handelsblok is verworpen.
Bovenstaande bevindingen lijken erop te wijzen dat politieke factoren belangrijker
zijn gebleken dan economische factoren. Dat is echter voorbarig, omdat het een
analyse betreft over een periode van vijftig jaar. Het is mogelijk dat in China’s
hervormingsperiode economische factoren steeds belangrijker zijn geworden en dat
dit in een analyse over vijftig jaar niet of onvoldoende tot uitdrukking komt.
Daarom is dezelfde analyse in hoofdstuk 4 en 5 opnieuw uitgevoerd maar dan
alleen over de jaren negentig.
Deze empirische analyse uitgevoerd in hoofdstuk 4 toont aan dat de invloed van
economische,
culturele
en
geografische
factoren
op
China’s
bilaterale
handelsrelaties na twee decennia van hervormingen aan significantie heeft
gewonnen. Met name de hervormingen in laatste zeven jaar tot aan 1992 zijn van
doorslaggevend belang gebleken. Dit bevestigt het algemene beeld dat de integratie
van China in de wereldeconomie zich in snel tempo heeft voltrokken en dat de
invloed van het marktmechanisme op China’s buitenlandse handel vruchten heeft
afgeworpen. Politieke factoren die in 1993 nog belangrijk bleken, zijn in 1999
definitief door economische factoren op de achtergrond geplaatst. Wel is duidelijk
geworden dat, door de resultaten met betrekking tot export en import met elkaar te
vergelijken, economische factoren van meer invloed zijn geweest op de intensiteit
van de export dan van de import. Ofschoon China haar handelsbeleid heeft
geliberaliseerd en stappen heeft ondernomen om protectionisme te beteugelen, is
de reden hiervan dat importeurs nog steeds worden geconfronteerd met
handelsbarrières zowel in de vorm van tarieven als in allerlei ingewikkelde
douaneformaliteiten.
De empirische analyse in dit hoofdstuk bevestigt eveneens dat de handelsintensiteit
afneemt met de geografische afstand, hetgeen in overeenstemming is met de
traditionele handelstheorie. Niet onbelangrijk zijn ook de buitenlandse Chinese
229
Samenvatting
gemeenschappen gebleken; chinezen die zich soms al ver in het verleden buiten
China hebben gevestigd. Deze Chinese gemeenschappen blijken als een soort
springplank te hebben gefungeerd bij het aanknopen of versterken van buitenlandse
handelsrelaties.
De empirische analyse uitgevoerd in hoofdstuk 5 toont de invloed aan van
economische,
culturele
en
geografische
factoren
op
China’s
bilaterale
handelsrelaties binnen sectoren. Hiertoe is de totale intrasectorale handelsindex
(TIIT) bepaald en opgedeeld in de verticale intrasectorale handelsindex (VIIT) en
de horizontale intrasectorale handelsindex (HIIT). De bevindingen van deze analyse
kunnen in drie punten worden samengevat.
Ten eerste is gebleken dat de totale intrasectorale handelsindex over de periode
1992-2001 aanzienlijk is gestegen, hetgeen impliceert dat de kwaliteit van de
verhandelde producten is gestegen. Uit de opsplitsing is gebleken dat dit met name
kan worden toegeschreven aan een toename van de verticale intrasectorale handel.
Ten tweede is gebleken dat de meerderheid van de onderzochte variabelen de twee
indices VIIT en HIIT in dezelfde richting beïnvloeden, zoals geografische afstand,
economische omvang, het ontwikkelingsstadium van de handelsrelatie en
buitenlandse investeringen. Alleen de variabele die de mate van similariteit meet
vormt hierop een uitzondering. Waar similariteit tussen China en haar
handelspartner bijdraagt aan de verklaring van de horizontale intrasectorale
handelsindex, is het juist het ontbreken van similariteit dat bijdraagt aan de
verklaring van de verticale intrasectorale handelsindex. Uit het feit dat de verticale
intrasectorale handelsindex de totale index domineert, kan dan ook worden afgeleid
dat comparatieve voordelen niet alleen China’s intersectorale handel maar ook haar
intrasectorale handel verklaren. Anders gezegd, de producten waarin China zich
heeft gespecialiseerd afgeleid van haar comparatieve voordelen hebben zich
230
uitgebreid van intersectorale naar intrasectorale handelsdomeinen. Deze conclusie
onderstreept dat China in staat is gebleken een nieuw stadium te betreden in de
ontwikkeling van haar handelsrelaties. Ten derde bevestigt de empirische analyse
dat de determinanten van bilaterale handel, zijnde economische, culturele en
geografische factoren, ook intrasectoraal van toepassing zijn. Dit geeft wederom
aan dat het marktmechanisme sinds 1992 zijn vruchten heeft afgeworpen op
China’s buitenlandse handel.
De analyse uitgevoerd in hoofdstuk 6 onderzoekt de relatie tussen handel en
buitenlandse investeringen en vindt empirisch bewijs voor het bestaan van causale
relaties tussen export, import en buitenlandse investeringen. Deze laatste blijken op
lange termijn positief beïnvloed te worden door export en import, terwijl export op
zijn beurt positief beïnvloed wordt door import. Deze bevinding wijzen erop dat
investeringen van multinationale ondernemingen in China niet in de plaats zijn
gekomen van export en import.
Tevens is er empirisch bewijs gevonden dat wijst op een wederzijdse relatie tussen
export en buitenlandse investeringen op korte termijn, alsook een eenzijdige relatie
van import naar buitenlandse investeringen en een eenzijdige relatie van import
naar export. Het geeft aan dat China’s liberalisatiepolitiek een significante bijdrage
heeft geleverd aan haar export en aan de instroom van buitenlandse investeringen.
Al deze resultaten tezamen duiden op een zichzelf vesterkend ontwikkelingsproces
van China’s opendeur politiek: meer import leidt tot meer buitenlandse
investeringen, meer buitenlandse investeringen veroorzaken meer export, hetgeen
op
zijn
beurt
weer
meer
buitenlandse
investeringen
oproept.
China’s
liberalisatiepolitiek, dat in 1978 gestalte kreeg, leidde aanvankelijk alleen tot meer
import. Niet lang daarna namen export en buitenlandse investeringen als gevolg
hiervan toe, zowel direct als indirect, hetgeen uiteindelijk heeft geleid tot een
positieve ontwikkelingsspiraal. Ook vandaag de dag staat het openen van haar
markten nog hoog op China’s politieke agenda, mede met het oog op haar belofte
231
Samenvatting
aan de wereldhandelsorganisatie (WTO). Deze positieve ontwikkelingsspiraal zal
daarom naar verwachting nog voortduren en zichzelf wellicht nog verder versterken,
zodat ook in de komende jaren nog hoge groeicijfers verwacht mogen worden.
Multinationale ondernemingen die zich in China zullen vestigen zullen hierbij een
doorslaggevende rol spelen.
Dit proefschrift heeft de veranderingen die zich in de laatste halve eeuw in China’s
handelsrelaties hebben voorgedaan aan een diepgaande empirische analyse
onderworpen. Alles overziende, blijken politieke factoren hierbij de belangrijkste rol
te hebben gespeeld. Nadat China in 1978 haar deuren opende naar de internationale
wereld, heeft het marktmechanisme echter vat kunnen krijgen op deze
handelsrelaties. Aanvankelijk weinig, maar later steeds meer. Dit heeft ertoe geleid
dat de invloed van de politieke factoren in de jaren negentig naar de achtergrond
zijn gedrukt en zijn overgenomen door factoren die traditioneel thuishoren in
handelsmodellen, namelijk economische, culturele en geografische factoren.
232