Autisme begrepen

Autisme begrepen
Kees van Dorsten
AUTENTIEK
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Definitie van autisme
Autisme is een veelal erfelijke
neurobiologische stoornis die tot gevolg
heeft dat de hersenen anders omgaan
met prikkelverwerking.
Hierdoor wordt in meer of mindere
mate
• het betekenis verlenen aan wat wordt
waargenomen en
• het voorbereiden en uitvoeren van
handelingen en gedrag
verstoord.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
STRUCTUUR
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
De frontaalkwab is
verantwoordelijk voor
cognitieve, emotionele en
motivationele processen zoals
plannen, impulsbeheersing,
doelgericht handelen,
aandacht, spontaniteit,
probleem oplossing, verbale
expressie, bewegingscontrole.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
De pariëtaalkwab is betrokken
bij de verwerking van
sensorische informatie (geur,
smaak, gehoor, zien, reuk, tast,
pijn, temperatuur, proprioceptie, motoriek) maar ook bij
ruimtelijk inzicht, aandacht,
oog-hand coördinatie, taal en
rekenen.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
De occipitaalkwab is betrokken
bij het verwerken van visuele
informatie en stuurt informatie
over wat er binnen komt
richting de pariëtaalkwab en
de temporaalkwab om te
bepalen waar we iets zien en
wat we zien.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
De temporaalkwab is
betrokken bij spraak,
geheugen, seksualiteit,
identificatie, categoriseren,
gezichtsherkenning,
gezichtsuitdrukkingen,
lokaliseren van objecten en
selectieve aandacht.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
De cerebellum is betrokken bij
bewuste motorische actie,
grove en fijne motoriek,
balans, evenwicht, coördinatie,
lichaamspostuur, oogbeweging
en chemische processen in de
hersenen.
© Copyright AUTENTIEK 2014 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
CHEMIE
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
Aanmaak en verwerking van neurotransmitters (chemische stoffen
in de hersenen die gedrag en handelen beïnvloeden) zoals
dopamine, endorfine, serotonine, oxcytocine en GABA is verstoord.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
Dopamine geeft assertiviteit (kracht) op zowel fysiek, emotioneel als
mentaal niveau.
Dopamine is verantwoordelijk is voor gezonde assertiviteit, seksuele
opwinding, een sterk immuunsysteem en een optimaal
functionerend zenuwstelsel, belangrijk om angst te remmen. Is ook
betrokken bij bewegingsenergie, concentratie, daadkracht en
denkvermogen.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
Endorfine is een neurotransmitter die een pijstillend vermogen
veroorzaakt, maar ook een gevoel van welbevinden en geluk of
euforie.
Endorfine wordt geproduceerd tijdens lichamelijke inspanning,
opwinding, pijn (automutilatie), consumptie van pittig, zoet en vet
voedsel, seksuele activiteit, orgasme.
Van invloed bij verslaving.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
Serotonine is vooral een kalmerende en regulerende neurotransmitter.
Serotonine zorgt voor de eetlust, de spieropbouw, een gevoel van
tevredenheid, een natuurlijk slaappatroon (serotonine reguleert ook
het vrijkomen van melatonine uit de epifyse, de biologische klok),
en reguleert de bloeddruk, de seksuele activiteit, het geheugen en
het leren. Serotonine bevindt zich voor 95% in de maag en darmen.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
Oxytocine is zowel een hormoon als een neurotransmitter die een belangrijke rol
speelt bij sociale contacten en gevoelens van plezier en vertrouwen.
Oxytocine speelt een centrale rol bij het verrichten van zorgtaken, bij moeder- en
vaderbinding, vriendschappen, romantische interactie en seksualiteit maar ook
bij baarmoedercontractie en toeschietreflex bij borstvoeding. Kan zowel
altruïstisch (altruïsme = zonder eigenbelang) voor de eigen groep als agressief
gedrag voor andere (met name als bedreigend ervaren) groepen in de hand
werken.
Bij baby's speelt het een belangrijke rol in de hersenontwikkeling. Het helpt bij
het associëren van sociale interactie met gevoelens van kalmte en plezier.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Neurobiologische stoornis
GABA helpt het functioneren van de hersenen in balans te houden.
GABA heeft een inhiberende (remmende) werking op neurologische
processen. Het helpt uitschieters op ieder denkbaar terrein te
voorkomen door tijdig af te remmen.
Een tekort aan GABA of een verminderde effectiviteit als gevolg van
bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van
alcoholverslaving, kan leiden tot gevoelens van angst, tot
geïrriteerdheid, slapeloosheid of epileptische insulten.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Waarnemen
Proeven
Horen
Ruiken
• Vestibulair systeem (evenwicht)
• Proprioceptie (positie van het
lichaam en de daarop
uitgeoefende krachten)
• Temperatuur
Zien
Voelen
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Waarneming: proces
Gegevens
Verwerking
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Respons
Waarneming: proces
Nee
Gegevens
Verwerking
=?
Voorspelling
Ja
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Respons
Waarneming: definitie
Waarnemen is het zo snel
mogelijk (de juiste) betekenis
verlenen aan zintuiglijke
waarnemingen.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Waarneming: beperkingen
AFASIE
Een van de beperkingen
tijdens het waarnemen,
kan autisme zijn al dan
niet het voorkomend met
andere problematiek
(comorbiditeit).
Verstandelijke
beperking
OCD
Persoonlijkheidstoornis en
dwangneurose
Schizofrenie
Ontwikkelingsdyspraxie
(DCD)
Dyslexie
ADHD
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Waarneming: beperkingen
• hersenwerking
• lichamelijke beperkingen
• zintuiglijke beperkingen
• vooroordelen
• motivatie
• verwachtingen
• bijzondere eisen (stress, tijdsdruk)
• perspectief
• referentiekader
• intelligentie
•…
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Waarneming: betekenis verlenen
We onderscheiden 3 primaire systemen:
• Centrale coherentie (het ontdekken van
EF
samenhang in wat we waarnemen)
• Theory of Mind (inleven in gevoelens van jezelf
en anderen en gedrag en handelingen voorspellen)
• Excecutieve functies (plannen, organiseren en
uitvoeren van gedrag en handelingen)
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
CC
ToM
Waarneming: de context bepaald
Betekenis verlenen we altijd op
basis van context.
Context kan intern en extern zijn.
Beide vormen de context op basis
waarvan we betekenis verlenen.
De betekenis die we verlenen
bepaalt onze respons.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
EF
CC
ToM
Waarneming: de context bepaald
Hoe goed bent u eigenlijk in waarnemen?
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Draai de bladzijde om.
Wat zie je nu?
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Waarneming: de context bepaald
regent
Als het regent gaat de
regent schuilen.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
ToM
EF
CC
Waarneming: de context bepaald
WAT IS HET VERBAND:
jas – hemd – broek – sok – hoed
WAT HOORT HIER NIET THUIS:
jas – hemd – appel – broek – sok – hoed
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Waarneming: de context bepaald
WAT IS HET VERBAND:
balpen – kip – rozijn – molen – auto
WAT HOORT HIER NIET THUIS:
balpen – kip – stok – rozijn – molen – auto
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Waarneming: de context bepaald
Het verlenen van (de juiste) betekenis
doen we altijd op basis van context en
het wordt beperkt door de manier
waarop onze hersenen werken.
Dit heeft derhalve gevolgen voor ons
gedrag, ons uiten en ons handelen.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Gevolgen
• Begrijp ik de boodschap
van de ander?
• Begrijpt een ander mijn
boodschap?
• Dialoog of monoloog?
• Vragen of eisen?
• Goed gebruik maken van
non-verbale
communicatie (intonatie,
volume, toon,
ondersteunende gebaren,
lichaamshouding et
cetera).
T
o
M
C
C
E
F
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
• Maak ik contact?
• Hoe maak ik contact?
• Wat is wel en niet gepast?
• Moet/mag ik alles vertellen
als ik open moet zijn?
• Is mijn communicatie
wederkerig?
• Kan ik een gesprek gaande
houden?
• Wanneer moet ik stoppen?
• Hoe dicht ga ik op iemand
staan?
• Hoe pas je verbeelding en
fantasie toe in spel en
communicatie?
• Verplaatsen in een ander
en daar je gedrag, spraak
en handelingen op
aanpassen.
Conclusie
AUTISME HEEFT LEVENSLANG IN MEER OF MINDERE MATE GEVOLGEN OP
ALLE GEBIEDEN VAN HET LEVEN.
• Sociale relaties, liefde en seksualiteit
• Verbale en non-verbale communicatie, taalbegrip
• Spel en verbeelding, abstractie
• Oorzaak en gevolg, planning en overzicht
• Veranderingen
DIT RAAKT NIET ALLEEN HENZELF
MAAR OOK HUN OMGEVING!
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Wat ervaart de omgeving
• Zij staan regelmatig “voor schut”.
• Krijgen vaak met “de beste stuurlui” te maken.
• Vinden geen/weinig begrip.
• Kunnen gebukt gaan onder huiselijk (verbaal) geweld.
• Kunnen hun zelfvertrouwen verliezen.
• Kunnen gefrustreerd/ontmoedigd raken.
• Kunnen onderling ruzie krijgen over aanpak.
• Kunnen relatieproblemen krijgen.
• Kunnen seksueel misbruikt worden binnen het huwelijk.
• Kunnen grote gezinsbelasting ervaren.
• Kunnen zich gaan afzonderen van de omgeving door onbegrip.
• Kunnen door hun partner actief of passief geïsoleerd worden.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Hoe houd je het vol
Grenzen
Regels
CONSEQUENT
HANDHAVEN !
Limieten
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Hoe houd je het vol
Verbind
Verklaar
MAATWERK !
Vertaal
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
Omgaan met autisme
Begeleiden/behandelen moet bijvoorkeur plaats
vinden in en met de omgeving waarin de
persoon met autisme leeft en altijd op die
persoon zijn toegesneden (maatwerk!).
Partners/ouders van mensen met autisme
moeten serieus worden genomen bij de
klachten en problemen die ze bespreken.
Ouders/partners moeten niet te lang “doormodderen”, maar op tijd hulp inschakelen.
Negen van de tien keer hebben jullie gelijk,
maar heel vaak heb je ook (tijdelijk) hulp nodig!
We kunnen niet genoeg benadrukken, dat
• het verschaffen van overzicht, duidelijkheid,
rust, orde en regelmaat,
• het leggen van verbanden,
• het uitleggen van woordbetekenissen, gedrag
en situaties in hun context,
• het verklaren van wat er wordt bedoeld maar
niet wordt gezegd en
• het verschaffen van zekerheid en veiligheid,
de ontwikkeling van personen met een
autismespectrumstoornis alleen maar ten
goede komt.
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.
AUTENTIEK
Oudeveen 63
3905WD Veenendaal
0318-522629
06-44028983
[email protected]
www.autentiek.nl
© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.