JONGEREN EN DE VERKIEZINGEN VAN 2014 “GOEDE INFORMATIE IS EEN VAN DE BOUWSTENEN OM ECHT TE KUNNEN PARTICIPEREN” K R AX + I 3 6 Wout Van Caimere KRAX_19+.indd 36 4/23/13 1:16:37 PM Over ruim een jaar trekken we naar de stembus voor wat de ‘moeder der verkiezingen’ wordt genoemd. Massa’s jongeren moeten een keuze maken. Er staat veel op het spel. Krax+ ging praten met twee jonge politicologen: Ferdi De Ville (27, Ugent) en Dave Sinardet (37, VUB). Over de kloof tussen jongeren en politiek, de inzet van deze verkiezingen, het belang ervan voor jongeren en de rol die jongeren kunnen spelen. Interesse in politiek Krax+ • Jongeren zouden hun geloof en interesse in de politiek verloren hebben. Mee eens? Dave Sinardet • Of hun interesse in de tijd echt daalt, is moeilijk te zeggen. Dat vermoeden is niet echt goed bestudeerd. Uit recent onderzoek blijkt wel dat ongeveer één op drie jongeren helemaal niet geïnteresseerd is in politiek en ongeveer de helft maar een beetje. De cijfers liggen trouwens veel hoger bij leerlingen uit het BSO dan bij ASO-leerleerlingen. Het is overigens geen trend die zich specifiek bij jongeren manifesteert: ook heel wat volwassenen tonen weinig interesse voor politiek. En dat is een zeer jammere zaak want het gaat natuurlijk over de maatschappij waarin we allemaal leven. Jongeren zijn misschien niet zo bezig met het pensioendebat, maar nochtans is dat ook voor hen belangrijk. Ferdi De Ville • Ik heb niet het gevoel dat jongeren zich minder interesseren in politiek. Integendeel, ze zijn misschien wel meer dan ooit tevoren op de hoogte. Jongeren zijn zich bijvoorbeeld bewust van de hoge werkloosheid en weten met welke problemen Europa kampt. Jongeren houden zich vandaag wel op een andere manier met politiek bezig. Via sociale media en door deel te nemen aan een niet-traditionele vorm van protest, zoals de Indignados en de SHAME-betoging. Krax+ • Vinden jongeren nog aansluiting bij de traditionele politieke partijen? De Ville • Hier situeert zich wel een probleem. De instroom en doorstroom van jongeren in politieke partijen verloopt vandaag moeizaam. Ze krijgen moeilijk een prominente plaats in de partijen. Jongerenpartijen en studiediensten waren vroeger de kweekvijver van politiek talent. Dat is vandaag minder het geval. De jongere generatie toppolitici bestaat vaak uit zonen en dochters van. Al begin ik hier en daar wel een kentering te zien. Krax+ • Zien politieke partijen jongeren als een belangrijke doelgroep? Sinardet • Naast hun algemene campagnes voeren partijen ook deelcampagnes naar doelgroepen. Jongeren vormen daar één van. Men zorgt verder voor diversiteit bij de lijstvorming. Jongerenkandidaten voeren vaak een aparte campagne. Er zijn wel partijen die traditioneel meer aansluiten bij jongeren. De Ville • Partijen richten zich vooral op die groep waarbinnen zich de meeste kiezers bevinden: de babyboomers en de generatie er net onder, de 35- tot 55-jarigen. Alle partijen spreken wel veel over jongeren en er wordt veel gekaderd in de termen van een generatieconflict. Partijen die graag de welvaartstaat hervormd zien, instrumentaliseren de jonge generatie en voeren jongeren op als diegenen die anders de rekening zullen betalen. Wat onze generatie nu echt denkt, waar onze generatie nu echt mee bezig is: daar is veel minder aandacht voor. Krax+ • Laten jongeren zich voldoende horen in het politieke debat? De Ville • Ze laten zich wel degelijk horen. Opgroeien in tijden van crisis en de impact van sociale media zorgen ervoor dat jongeren politiek bewust en actief zijn. Dit gebeurt wel op een erg vluchtige manier. Wat ik mis is een gekanaliseerde en georganiseerde manier om dit te uiten. Ik mis ook het aanbrengen van alternatieven en frisse ideeën door jongeren in het maatschappelijk debat. Jongeren stappen makkelijk mee in dingen die worden aangeklaagd en roeren zich dan online. Ze nemen die kritiek echter vaak te makkelijk aan. Daarom doen ze vaak aan cherry picking in hun kritieken op het huidige systeem en ontbreekt het hen aan een coherente visie. Sinardet • Ik heb niet het gevoel dat jongeren heel sterk op het publieke debat wegen. Net zoals bij politieke partijen hangt ook veel af van personaliseren en communicatie. Wanneer er op een bepaald moment een charis- > KRAX_19+.indd 37 3 7 I K R AX + Dave Sinardet pleit voor politieke wijsheid: “Jongeren zijn beter gewapend als ze inzicht hebben in het politieke spel.” 4/23/13 1:16:38 PM “De instroom en doorstroom van jongeren in politieke partijen verloopt vandaag moeizaam.” Ferdi De Ville matische en vlot sprekende jongere een aantal dingen naar voor brengt, kunnen ‘de jongeren’ als groep ineens wel meer aandacht krijgen. Jong/oud is ook een potentiële maatschappelijke breuklijn die echter politiek niet echt aangeboord wordt. Waarschijnlijk omdat we in België gefocust zijn op de communautaire breuklijn. In Nederland is de breuklijn jong/oud veel levendiger. Daar heb je dan ook zo iemand als Sywert van Lienden, een jonge dynamische kerel die het goed kan uitleggen. Moeder aller verkiezingen K R AX + I 3 8 Krax+ • Waarom zijn die verkiezingen van 2014 zo belangrijk? Sinardet • De Vlaamse, federale en Europese verkiezingen vallen dan samen. In 1999 was dit al eens het geval en ook toen sprak men ook al over de ‘moeder aller verkiezingen’. Er staat bovendien heel veel op het spel, en dit op heel veel vlakken. De Ville • De verkiezingen vallen in het midden van een crisis en nadien zullen er vijf jaar geen verkiezingen zijn. De verkiezingen worden dus heel richtinggevend voor het beleid in alle belangrijke thema’s. Krax+ • Hoe zou je de inzet van de verkiezingen omschrijven? Sinardet • Het is moeilijk om hier een neutraal antwoord op te geven. Elke partij zal er een verschillende invulling aan geven. Een deel van de verkiezingsstrijd gaat nu net over welke thema’s de verkiezingen zullen overheersen en hoe de mensen de KRAX_19+.indd 38 verkiezingen percipiëren. De inzet wordt ook mede bepaald door de media en iedereen die in het politieke debat aanwezig is. Objectief valt nu wel al vast te stellen dat een eventuele splitsing van België een belangrijke inzet zal zijn. De Ville • Inderdaad, veel mensen beschouwen 2014 als het jaar waarin over de toekomst van België wordt beslist. Voor jongeren betekent dit dat deze verkiezingen zullen bepalen in welk land ze hun volwassen leven zullen doorbrengen. Krax+ • Thema’s als klimaatverandering, jeugdwerkloosheid en de impact van de crisis vinden veel jongeren belangrijk. Welk gewicht krijgen deze in de verkiezingsstrijd? De Ville • Ik denk dat de aanpak van de crisis en het economische aspect een tweede belangrijke inzet van de verkiezingen zijn. Sinardet • Dit zijn absoluut belangrijke thema’s. Ik vrees echter dat ze niet zo veel aan bod zullen komen in de kiesstrijd. Trouwens, de vraag wat nu de inzet van de verkiezingen was, zal ook een strijdpunt blijven na de verkiezingen, namelijk bij de interpretatie van de uitslagen: ‘wat hebben de kiezers met hun stem nu precies willen zeggen?’ Jeugdwerkloosheid wordt wél meer en meer een issue. Jarenlang heeft men iedereen wijsgemaakt dat jongerenwerkloosheid niet echt een Vlaams probleem is. Het arbeidsmarktbeleid is net gesplitst omdat er een andere situatie zou zijn op de arbeidsmarkt in Vlaanderen en in Wallonië. In Wallonië zouden er vooral Jongerenpartijen en studiediensten waren vroeger de kweekvijver van politiek talent. Dat is vandaag minder het geval. 4/23/13 1:16:39 PM Opgroeien in tijden van crisis en de impact van sociale media zorgen ervoor dat jongeren politiek bewust en actief zijn. jonge werklozen en in Vlaanderen vooral oudere werklozen zijn. Maar wat blijkt nu? Jongerenwerkloosheid is plots toch een probleem in Vlaanderen. Het verschil situeert zich dan ook eerder tussen de grootsteden en de rest van het land. In de grote steden is er een hogere jongerenwerkloosheid, en dat geldt voor beide landsdelen. Europese verkiezingen KRAX_19+.indd 39 Schrijnend gebrek aan basiskennis Krax+ • Hoe belangrijk is het dat jongeren goed geïnformeerd zijn over de verkiezingen? Sinardet • Informatie is de basis van alles. Een standpunt innemen zonder informatie is wel mogelijk, maar niet het beste idee. Goede informatie is een van de bouwstenen om echt te kunnen participeren. De Ville • Jongeren moeten zich goed informeren over de keuzes waar we voor staan. Daardoor zullen ze ook merken dat de standpunten van partijen meer samenhang vertonen dan ze vaak denken. We hadden het er al over dat jongeren zich niet herkennen in partijpolitiek. Ze voeren vaak aan dat ‘elke partij wel ergens gelijk heeft’. Ze zijn een beetje voor Groen want die zijn voor het klimaat, en een beetje voor Open Vld, want vrijheid vinden ze ook belangrijk. Partijen vinden ze te dogmatisch. Krax+ • Hebben jongeren minder kennis over politiek dan vroeger? Sinardet • De politiek is in elk geval een pak complexer en daarom moeilijker om te volgen. Die complexiteit is een belangrijke drempel om op een gefundeerde manier te participeren aan politiek. Hierin ligt een grote uitdaging voor het onderwijs. Ik pleit voor een apart vak Maatschappelijke Vorming op school, met aparte leraren die hiervoor worden opgeleid. De Ville • Ik ben ook voorstander van zo’n vak. Ikzelf had gelukkig een zeer geëngageerde leraar Geschiedenis die bij mij het politiek bewustzijn heeft aangewakkerd, en me heeft geleerd om op een kritische manier om te gaan met de actualiteit. Krax+ • Welke kennis is essentieel om goed voorbereid te zijn? Sinardet • Een eerste niveau is de basiskennis over het politieke systeem. Daar is nu een schrijnend tekort aan. Wij zijn een federaal land: jongeren moeten weten wat dat betekent. Wat is het verschil tussen de federale en de Vlaamse regering en het Europese niveau? Wie oefent welke bevoegdheden uit? Wie zit in de meerderheid en de oppositie, op welk niveau? … Op een tweede niveau is het noodzakelijk om te weten waar elke partij voor staat, wat de grote standpunten zijn en hoe die binnen een ruimer ideologisch kader passen. Een derde niveau is een vorm van politieke wijsheid. Jongeren moeten beseffen dat er meer is dan louter het officiële verhaal en de officiële rollen. Ze zijn beter gewapend als ze inzicht hebben in het politieke spel en als ze de communicatie van politici kunnen doorprikken. Krax+ • Wie heeft daar een rol in te spelen, naast het onderwijs? Sinardet • Zeker de media! Bij de federale verkiezingen in 2010 was er al een grote rol weggelegd voor jongeren in de verkiezingsprogramma’s van de VRT. Jammer genoeg werd toen enkel ingezoomd op thema’s die heel dicht bij de leefwereld van jongeren staan. Het is belangrijk dat jongeren gevormd worden tot burgers die het algemene politieke gebeuren volgen. De Ville • Ik durf ook te kijken naar organisaties als de Vlaamse Jeugdraad en allerlei jeugdorganisaties. Zij vervullen een belangrijke megafoonfunctie naar jongeren toe. Ik zie dit ook in mijn eigen omgeving, bij politieke jongerenorganisaties en de lokale jeugdraad. Door te dialogeren en te discussiëren ondervinden jongeren wat democratie inhoudt. × De Ambrassade en de Vlaamse Jeugdraad werken al volop aan een project naar aanleiding van de verkiezingen in 2014. www.ambrassade.be www.vlaamsejeugdraad.be 3 9 I K R AX + Krax+ • Wat met de Europese verkiezingen? Sinardet • Ik vrees dat het Europese niveau weinig aandacht zal krijgen. Veel mensen hebben bovendien het gevoel toch geen grip te krijgen op dit niveau. Over de Europese integratie an sich is er ook een grote consensus in Vlaanderen. Al kan dat met deze verkiezingen misschien nog veranderen. De Ville • Ik merk dat zeker bij jongeren de aandacht voor Europa is toegenomen. Ze kennen het belang en de impact van de Europese besluitvorming. Ik kan me voorstellen dat veel jongeren eigenlijk niet wakker liggen van de toekomst van België. Europa heeft als gevolg van de crisis immers veel bevoegdheden overgenomen. 4/23/13 1:16:39 PM