De druivenstok_34.qxd:Layout 2

Bestrijding van ziekten
Wijngaard
Druivenstok
Vinificatie
Wetgeving en etikettering
Smaak van wijn
Figuur 3.1: Het proces van wijn maken
De wijnboer streeft naar zo gezond mogelijke
druiven en moet daarvoor een gevecht met de natuur
leveren. Er zijn veel bedreigingen die de kwaliteit van
de druiven kunnen aantasten. Bijvoorbeeld:
– Een lange periode van hitte en droogte kan het
blad van de druivenstok doen verschroeien.
De fotosynthese werkt dan minder goed, of – als
het blad verdort – helemaal niet meer.
– Een te grote hoeveelheid koolzure kalk in de
bodem kan de fotosynthese ook belemmeren. De
koolzure kalk kan leiden tot chlorose. Daardoor
wordt het bladgroen (chlorofyl) aangetast en
wordt het blad geel. Dit probleem is te voorkomen
door tijdig ijzersulfaat toe te voegen.
– Coulure
– Millerandage
Daarnaast is de druivenstok kwetsbaar voor ziekten.
Er zijn twee manieren waarop deze ziekten kunnen
worden overgedragen:
– door schimmels
– door insecten
»ÀÁÅŽÄÒÁ½Ã̽Æ
Schimmels zijn microscopisch klein, onzichtbaar
voor het blote oog. Alleen al om deze reden zijn ze
gevaarlijk: voordat men het in de gaten heeft, kunnen ze al grote schade hebben aangericht. Er zijn
verschillende soorten: eutypiose meeldauw (oïdium),
valse meeldauw, botrytis cinerea (grey rot) en blackrot. Eutypiose is een voorbeeld van een schimmel
die de twijgjes en de druivenstok zelf beschadigt; de
andere schimmels zijn vooral een gevaar voor het
blad en de druiven. Hieronder komen de kenmerken
en de bestrijding van enkele belangrijke schimmelproblemen aan bod.
Meeldauw of oïdium
Meeldauw komt veel voor en groeit het best in
vochtige en warme omstandigheden. De schimmel tast vooral de bladeren van de druivenstok aan.
Deze verwelken. De schimmel is herkenbaar aan een
laag wit poeder, vandaar dat het ook wel witziekte
wordt genoemd.
Het oudste en meest gebruikte bestrijdingsmiddel
hiertegen is de ‘Bouillie Bordelaise’ (Bordeauxse
pap). Dit is een oplossing op basis van kopersulfaat
met kalk. Wijngaarden die niet lang daarvoor met
dit middel behandeld zijn, hebben een blauwachtige
gloed. Meeldauw en alle andere schimmels worden
hiermee bestreden. Koper is een toegelaten substantie in de biologische landbouw, omdat het ook in
de natuur voorkomt. Maar onomstreden is de methode niet. In alle klassieke wijngebieden gebruikt men
al meer dan een eeuw grote hoeveelheden koper.
Het heeft zich in de ondergrond opgehoopt. Er is
daarom toch veel kritiek op het gebruik ervan.
1
Pourriture noble
Meeldauw
Botrytis cinerea
Ook botrytis cinerea gedijt goed in vochtige omstandigheden. Dit schimmeltype komt in twee vormen
voor: pourriture noble en pourriture grise.
• Pourriture noble (edele rotting)
In bijzondere klimatologische omstandigheden, met
een hoge vochtigheid in de ochtend gevolgd door
warm weer ’s middags, kan edele rotting ontstaan.
Dan dringt de schimmel de druiven binnen. De schil
wordt poreus, het vocht van de druif verdampt en in
de druif wordt pectine gevormd, een soort zoetige
gelei. De schimmel komt vooral bij witte druiven
voor, zoals Sémillon, Muscadelle, Sauvignon, Chenin,
Riesling, Gewürztraminer en Furmint.
Edele rotting is in sommige gevallen gewenst,
omdat door deze schimmel druiven ontstaan waarvan men een bepaald type zoete wijn kan maken.
Men noemt deze wijnen vaak botrytiswijnen of edelzoete wijnen.
In verschillende wijngebieden in de wereld maakt
men dit soort wijnen. De bekendste liggen in Frankrijk
onder de stad Bordeaux (Sauternes) en aan de Loire
(onder andere Coteaux du Layon), in Oostenrijk
in Burgenland (Neusiedlersee) en in Hongarije
(Tokaj). In Duitsland en Oostenrijk duidt men deze
wijnen op etiketten aan met Beerenauslese en
Trockenbeerenauslese. Andere termen zijn Sélection
de Grains Nobles of Noble Late Harvest. Bij de bespreking van de gebieden komen deze wijntypen apart
aan bod.
2
• Pourriture grise
Dit is de veel voorkomende en schadelijke versie van
de schimmel. Deze tast de druiven aan bij vochtig
weer tijdens hun ontwikkeling. De schimmel ontwikkelt zich snel aan de buitenzijde van de druif, met
een grijze aanslag. Zeker als de druiven beschadigd
zijn door regen of hagel, kan deze schimmel zich snel
verspreiden. Bepaalde druivenrassen zijn hier zeer
gevoelig voor: Cabernet franc, Melon en de Pinot noir.
Minder gevoelig zijn rassen als Merlot, Ugni blanc en
Mourvèdre. Een probleem van de grijze rot is dat hij
slecht te bestrijden is.
Æ˽»Ì½ÆÒÁ½Ã̽Æ
Insecten kunnen de plant zelf beschadigen, of ze
kunnen virussen en andere ziekmakers overbrengen. Hieronder staan drie voorbeelden van de meestvoorkomende ziekten die door insecten worden
veroorzaakt.
Phylloxera
De druifluis (phylloxera vastatrix) is een insect dat
de plant zelf beschadigt. De larven nestelen zich in
de wortels, wat uiteindelijk tot de dood van de plant
leidt.
Pierce’s disease
De ziekte van Pierce wordt veroorzaakt door een
bacterie, xylella fastidiosa, en is al lang bekend in
Californië. Zodra deze ziekte zich op de druivenstok
ontwikkelt, ontstaan blaasachtige stoffen die de
sapstromen in de plant belemmeren, waardoor hij
doodgaat.
Eerst verspreidden alleen krekeltjes deze ziekte.
Deze konden alleen over heel korte afstanden
vliegen. De glassy winged sharpshooter echter kan
veel verder vliegen en verspreidt deze ziekte nu ook.
Bovendien kan hij zich op een groot aantal gewassen voeden en voortplanten, zoals eucalyptusbomen,
amandelbomen, luzerne, citrus en andere fruitbomen. Hierdoor is het gevaar veel groter geworden.
Het insect heeft maar vijf minuten nodig om een
blad met zijn bacterie te besmetten. Momenteel is er
nog geen bestrijdingsmiddel. De enige remedie is:
de aangetaste stokken rooien, alle begroeiing in de
omgeving verwijderen, veel gif spuiten en nieuwe
druivenstokken aanplanten.
Er zijn verschillende methoden om ziekten die door
insecten worden verspreid te bestrijden:
– Verspreiding van feromonen. Dit is een biologische methode. Men brengt de mannetjes van schadelijke insecten met natuurlijke geurstoffen (feromonen) zodanig in de war dat ze de vrouwtjes niet
bevruchten.
– Uitzetten van natuurlijke vijanden van de
insecten.
– Chemische bestrijdingsmiddelen. Een van de
problemen met deze methode is dat insecten
een betere weerstand ontwikkelen, waardoor
er steeds grotere hoeveelheden nodig zijn om ze
succesvol te bestrijden.
Flavescense dorée
Ook bij flavescense dorée verspreiden insecten een
virus dat de plant ziek maakt, in dit geval de cicadelle. Dit insect voedt zich met zieke druiven en
neemt de geïnfecteerde stof in zich op. Vervolgens
draagt het de ziekte over op andere planten waarmee hij zich voedt. De ziekte wordt bestreden door
warm water over de druiven te sproeien, voordat de
eitjes van de cicadelle in de maand juni uitkomen.
Flavescense dorée is een bedreiging voor de Franse
wijngaarden in de Languedoc en de Bordeauxstreek.
Ook in het beroemde Italiaanse wijngebied Piemonte
heeft de ziekte de kop opgestoken.
Spuiten tegen ziekten
3