Wat is taart? - Europeana Food and Drink

Taart?
Taart !
Wat is taart? Noemen we een taart een
taart omdat ze rond is? Of omdat er
slagroom en/of allerlei lekkers op ligt?
Wat is het verschil tussen taarten en
ander banketgebak?
1
1.Het elektrisch fornuis in 1962. Taarten bakken werd veel
makkelijker omdat de temperatuur precies geregeld kon worden.
2. De bakker aan het werk met de spuitzak.
3. Postkaart met reclame voor patisserie.
2
Een goede definitie geven aan taart is moeilijk. In het
Nederlands, ook in de dialecten, worden er vaak verschillende
en vage definities gegeven aan ‘taart’. Er zijn ook weinig regels over
taart bakken. Zelfs als die definities en regels er zijn, gelden ze niet overal.
In Limburg gebruiken ze het woord ‘vlaai’ voor rond gebak met een broodachtig
deeg en een specifieke bakwijze (in zijn geheel). In andere provincies heet datzelfde
gebak, met diezelfde bodem en bakwijze, soms toch ook gewoon ‘taart’.
De herkomst van het woord ‘taart’ is niet duidelijk. Allicht is ‘taart’ ontleend aan het Latijnse
torta (turta, tarta), wat ‘rond brood, plat rond baksel’ betekent. 2000 jaar geleden aten de Grieken
en de Romeinen op feesten ook ‘taarten’, al waren dat eerder feestbroden of -koeken. Ook in
het Oudfrans wil torte zoveel zeggen als ‘rond brood’. Vast staat dat taart lange tijd weinig van
brood verschilde. Om de verwarring nog groter te maken: in het Engels heet onze taart cake. Dat
woord is afgeleid van het Oudnoorse kaka, wat hetzelfde betekende als torta.
Pas in de 18de eeuw doken de eerste taarten op die min of meer lijken op die van nu. Vanaf het
midden van 19de eeuw kunnen we echt spreken van een ‘moderne taart’: gist werd vervangen
door bicarbonaat en later door bakpoeder. De taarten werden luchtiger. Nog later werden de
ovens – eerst op gas, en later elektrisch – steeds beter regelbaar. Zo werd het makkelijker
om een taart te bakken die anders was dan brood. Heel wat producten werden vanaf
de jaren 1920 beter betaalbaar. Denk maar aan geraffineerde riet- en bietsuiker,
chocolade en (exotisch) fruit.
De beste definitie: een taart is rond, met een platte bodem en belegd
met lekkers!
1
Groot feest!
Taart blijft lang een luxeproduct. Alles wat taart zoet
maakt, vooral suiker, maar ook inheems en exotisch fruit
of chocolade, bleef tot het einde van de 19de eeuw erg
duur. Alleen de adel en de gegoede burgerij konden zich bij
speciale gelegenheden taarten veroorloven.
De Franse patissier Antonin Carême
(1784¬-1833) maakte prachtige pièces montées:
deze constructies van suiker en nougat hadden wat weg
van de hedendaagse bruidstaart. Patisserie was volgens hem een
van de schone kunsten, naast schilderkunst, beeldhouwkunst, muziek,
architectuur en poëzie. En eigenlijk was het de belangrijkste, voegde hij
eraan toe. Zijn kunstwerken in de vorm van een Chinees paviljoen of een
Romeinse tempel dienden om de gasten van zijn opdrachtgever te imponeren. Hij
slaagde keer op keer. Maar proeven mocht niet: deze taarten waren louter decoratie.
Aan het einde van de 19de eeuw verschenen taarten stilaan ook op tafels van
gewone mensen. Als het feest was, welteverstaan, en lang niet bij elk feest. Suiker
werd dan wel goedkoper, het bleef duur. Vanaf de jaren 1920 werd er wel op alle
bijzondere gelegenheden taart geserveerd: religieuze feesten als Pasen, Driekoningen,
Aswoensdag of Kerstmis, doopsels en communies, huwelijken en begrafenissen, en
op verjaardagen, lentefeesten, kermissen, jaarmarkten… De sociale grens die zoet
ooit trok tussen arm en rijk, vervaagde wanneer de suikerprijs daalde.
Heel wat lokale gemeenschappen en families maken bij feestelijkheden
hun eigen taarttradities. Pruimentaart met Aswoensdag in Lier en
Koningshooikt, Oost-Vlaamse kermisvlaaien, Menense taart bij de
Wieltjesfeesten, Veurnse meringuetaart, familierecepten
voor verjaardagstaart: de lijst is eindeloos.
3
2
3
4
1 en 2. Ontwerptekeningen van Antonin Carême voor pièces montées, 18de eeuw.
3.Feestelijke etalage voor eindejaar bij bakkerij Desmedt in Oostende.
4.Bakker Desmedt in Oostende maakt communietaarten.