oxidatieve stress introductiehandleiding

OXIDATIEVE STRESS
INTRODUCTIEHANDLEIDING
MICRO-MEDICAL-International
NL-1185 XR Amstelveen
T: +31 (0)20-2610151
E: [email protected]
W: www.micro-medical-international.nl
April 2013
Free Oxygen Radical Monitors = Bewakers van vrije zuurstofradicalen
Wat is oxidatieve stress?
De tekenen van oxidatieve reacties zijn overal aanwezig in
ons dagelijks leven: appels die bruin worden, ranzig
wordende boter, roestend ijzer.
Maar wat is oxidatieve stress precies bij mensen en,
belangrijker nog, welke gevolgen heeft dit voor de
gezondheid en wat is de oorzaak?
“Oxidatie is een proces dat van nature in het lichaam plaatsvindt als zuurstof in
contact komt met gereduceerde moleculen, zoals koolwaterstoffen of vetten, en
energie levert. Bij verminderde oxidatie of een lagere energieproductie kunnen de
cellen niet meer efficiënt functioneren, wat tot ziekte leidt. Tijdens dit normale proces
ontstaan kortlevende tussenproducten, die vrije radicalen worden genoemd. Een deel
van deze vrije radicalen ontsnapt en zet verdere oxidatie in gang, waardoor er een
kettingreactie ontstaat. Dit betekent dat als gevolg van biologisch metabolisme en
door blootstelling aan omgevingsfactoren reactieve zuurstofverbindingen worden
gevormd, die schadelijk kunnen zijn. Vrije radicalen worden vervolgens meestal door
een groep natuurlijke antioxidanten verwijderd of gedeactiveerd, wat voorkomt dat
deze reactieve verbindingen buitensporige schade aan de cellen aanrichten.
'Oxidatieve stress' is het algemene verschijnsel van blootstelling aan oxidanten en
afbraak door antioxidanten oftewel de balans tussen oxidanten en antioxidanten.”
MD Prof. Palmieri en Dr. Sblendorio, Universiteit van Modena, Italië.
Aangezien mensen uiteraard zuurstof nodig hebben om te kunnen
leven, is activiteit van vrije radicalen een niet te vermijden en
constant proces.
Oxidatieve stress kan uw gezondheid en prestaties beïnvloeden,
variërend van lichte klachten die in de loop van de tijd tot ernstigere
ziekten kunnen leiden. Daarom moet iedere gezondheidsbewuste
persoon routinematig zijn oxidatieve stressstatus bewaken en hier
iets aan doen, zelfs als hij in goede gezondheid verkeert.
Vergeet niet: oxidatieve stress kan iedereen treffen!
Helaas hebben door de huidige manier van leven veel mensen een abnormaal hoog OS-niveau dat
de kans op vroegtijdige achteruitgang van de optimale lichaamsfuncties kan verhogen. Er zijn in
feite veel verschillende bronnen die reactieve zuurstofverbindingen genereren. Voorbeelden hiervan
zijn:
Roken
Intensieve fysieke inspanning
Blootstelling aan milieuverontreiniging zoals uitstoot van auto's en industrie
Overmatig alcoholgebruik
2
Blootstelling aan ioniserende straling (UVA, UVB) en bacteriële, schimmel- of
virusinfecties
Overmatige hoeveelheid voorbewerkte voedingsmiddelen in het dieet
Stressvolle manier van leven
Medicatie inclusief hormoonbehandelingen
Gelukkig hebben levende organismen talloze natuurlijke antioxidanten die kunnen worden versterkt
door uitgebalanceerde en gezonde voeding, zoals fruit en groenten. Het is echter vaak moeilijk om
voldoende antioxidanten binnen te krijgen voor het bestrijden van te hoge OS-niveaus en in deze
gevallen kan het innemen van antioxidanten (vitaminen) nodig zijn.
Nu ontstaat echter de vraag, hoe kan ik mijn niveau van vrije radicalen en antioxidanten testen?
Waarom zou ik oxidatieve stress testen?
“Testen op OS is van essentieel belang om de ontwikkeling van ziekten te vertragen en de kwaliteit
van leven voor mensen te verhogen. In dit verband kan OS worden gedefinieerd als een nieuwe
risicofactor voor de volksgezondheid, zoals hoge bloeddruk, hoge lipide- en glucosegehaltes,
obesitas en roken; OS zou op dezelfde manier moeten worden aangepakt.”
Dr. Lorenza, Chemicus, Farmacia S. Elisabetta, Italië.
Het meten van het niveau van vrije radicalen in ons lichaam en onze afweer door antioxidanten is de
beste manier om de schade die gepaard gaat met vroegtijdige oxidatieve stress (van veroudering tot
ontstekingen en het begin of de voortgang van honderden ziekten variërend van hart- en vaatziekten
tot kanker) te voorkomen en in geval van hoge waarden in te grijpen om de eventueel veroorzaakte
schade te beperken.
Het meten van oxidatieve stress is van essentieel belang in het ontdekken van beginnende ziekten
en het bewaken van de doeltreffendheid van lopende behandelingen en therapieën.
“De 2 analyses, FORT en FORD, zijn eenvoudig, snel, betrouwbaar en reproduceerbaar en kunnen
worden gebruikt als een Point-Of-Care-Test (POCT) met een recent afgenomen compleet
bloedmonster. Ze meten respectievelijk vrije zuurstofradicalen en afweer door vrije
zuurstofradicalen. Deze informatie is belangrijk met betrekking tot het ontstaan van oxidatieve
stress, die tot oxidatieve schade kan leiden en een rol speelt bij het ontstaan van verschillende
ziekten….. Daarom zijn de FORT en FORD analyses een nuttig hulpmiddel voor de klinische arts
bij het bewaken van de oxidant- en antioxidantstatus van een patiënt met als doel zijn leven te
verbeteren.”
M.G. Pavlatou, afdeling Klinische Biochemie, 'Aghia Sophia' kinderziekenhuis, 115 27
Athene, Griekenland
Een citaat van Prof. Palmieri van de Universiteit van Modena, Italië: “De mogelijke voordelen
van POCT's zijn diagnoses die in een eerder stadium gesteld kunnen worden en die nauwkeuriger
zijn, minder testen, behandeling in een eerder stadium en minder of geen onnodige behandelingen.
Andere niet te kwantificeren voordelen van POCT's zijn dat zij comfort bieden en dat minder tijd op
een afdeling of in een kliniek hoeft te worden doorgebracht. Dit zijn voordelen voor zowel
zorgverleners als patiënten.”
3
Figuur:
Oxidative stress = Oxidatieve stress
Antioxidants = Antioxidanten
Free radicals = Vrije radicalen
Oxidative damage = Oxidatieve schade
FORM PLUS-FORM OX-CR3000: DE OPLOSSING!
FORM Plus en FORM Ox zijn hulpmiddelen bij de bepaling van oxidatieve
stress via POCT's. De testen worden uitgevoerd op zeer kleine capillaire
bloedmonsters, de resultaten zijn binnen enkele minuten bekend en er is
softwareondersteuning beschikbaar ter begeleiding van de gebruiker bij de
beoordeling van de OS-status van patiënten.
“Form-metingen zijn goedkoop, eenvoudig uit te
voeren en vereisen ≈ 7 min’…..”
Dr. Roberto W. Dal Negro, algemeen ziekenhuis
Bussolengo, Verona, Italië
De CR3000-modellen voeren maximaal 15 analyses uit via POCT's voor
oxidatieve stress (FORT en FORD TEST) plus andere voor primaire zorg
vereiste analyses, zoals lipideprofielen, testen en controles op het gebied van
diabetes, hematologie, urinezuur en melkzuur.
Gebruikers krijgen alle benodigde ondersteunende informatie over de
interpretatie van resultaten; wat te doen in geval van een hoog gehalte aan vrije
radicalen of een lage capaciteit aan antioxidanten; ondersteund door meer dan
200 gepubliceerde wetenschappelijke artikelen.
Wat is FORT?
“De FORT is een eenvoudig hulpmiddel voor het beoordelen van circulerende
reactieve zuurstofverbindingen in de dagelijkse klinische praktijk. Oxidatieve
omstandigheden zoals ontstekingen en diabetes zijn de belangrijkste factoren bij de
bepaling van FORT-waarden ….”
4
Laboratorium voor Experimentele Cardiovasculaire Pathofysiologie en Farmacologie, Faculteiten
van Geneeskunde en Farmacie, IFR santé STIC, Universiteit van Bourgondië, Dijon, Frankrijk,
Prof. Zeller M.
FORT is een colorimetrische test die de concentratie hydroperoxiden ROOH in ons lichaam meet.
Hydroperoxiden vormen een uitstekende graadmeter voor schade door vrije radicalen. Dit
wordt erkend wordt in de vakliteratuur.
Zodra zij in cellen zijn gevormd, behouden ROOH hun chemische reactiviteit en oxidatief
vermogen om evenredige hoeveelheden vrije radicalen te genereren. Deze afgeleide radicalen
zorgen voor een fotometrisch waarneembare gekleurde oplossing. De intensiteit van de kleur komt
overeen met de hoeveelheid radicale verbindingen en is gerelateerd aan de oxidatieve status van het
monster.
Alle reagens zijn gereed voor gebruik en kunnen bij kamertemperatuur worden bewaard. Een
set met 30 testen is verkrijgbaar.
Wat is FORD?
FORD is een colorimetrische test die de totale capaciteit aan antioxidanten in ons lichaam meet.
De in het geanalyseerde monster aanwezige antioxidantverbindingen (AO) zorgen voor verkleuring
van de oplossing evenredig met de hoeveelheid in het monster. Deze verkleuring is fotometrisch
waarneembaar en de intensiteit hiervan staat direct in verband met de in het plasma aanwezige
hoeveelheid antioxidanten.
De FORD-test meet de volgende antioxidanten: eiwit in het plasma (albumine), vitamine C, Trolox
(in water oplosbare analoog van vitamine E), een antioxidanten bevattende SH-groep (glutathion),
polyfenolverbindingen en bilirubine.
Alle reagens zijn gereed voor gebruik en kunnen bij kamertemperatuur worden bewaard. Een
set met 30 testen is verkrijgbaar.
Aandachtsgebied voor oxidatieve stress: veroudering van de huid
Oxidatieve stress is een belangrijke oorzaak van veroudering van de huid. Dit is een gevolg van de
opbouw van destructieve vrije radicalen in de huid. De bron van de vrije radicalen kan zowel extern
(uit de omgeving, zoals UV-straling, luchtvervuiling, ozon, sigarettenrook en zelfs zuurstof) als
intern (celactiviteit) zijn.
Het lichaam produceert zijn eigen antioxidanten die helpen bij het onder controle houden van de
vrije radicalen. Wij leven echter op een hoger oxidatief stressniveau dan ons lichaam aankan.
Zonder behandeling leidt opgebouwde schade door vrije radicalen in de huid tot versnelde
veroudering.
5
In de huid bestaan de tekenen van veroudering door oxidatieve stress uit rimpels, een
ongelijkmatige teint en verlies van elasticiteit van de huid.
Opbouw van oxidatieve schade
Rimpels
Ongelijkmatige teint
Verlies van elasticiteit van de huid
Eén manier om de effecten van de vijanden die onze huid
beschadigen te verminderen is verhoging van de niveaus van
beschermende antioxidanten via een dieet met veel fruit en
groenten of door directe plaatselijke toediening en door roken te
vermijden. Een combinatie van zowel plaatselijke toediening als
orale inname zal in de nabije toekomst waarschijnlijk de
toonaangevende therapeutische benadering worden. Aangezien
zonnefilters de norm zijn voor bescherming van de huid tegen
schade door zonlicht, moeten antioxidanten altijd in combinatie
met zonnefilters worden gebruikt om zeker te zijn van een
volledig beschermend effect.
6
Aandachtsgebied voor oxidatieve stress: cellulitis
“Vrije radicalen zijn betrokken bij vele fysiopathologische processen en chronische
ziekten, zoals cellulitis”
E. Raposio, U.O. Plastische Chirurgie, DICMI, Universiteit van Genua
Cellulitis wordt veroorzaakt door een voortschrijdende afbraak
van het onderhuidse circulatiesysteem. Het is het eerste teken
van een veel groter probleem: het begin van een algemene
verstoring van de circulatie door het gehele lichaam. Dit is de
oorzaak van veroudering en vele ziekten. Eén van de
belangrijkste factoren die bijdragen aan verstoring van de
circulatie is de aanwezigheid van te veel vrije radicalen in
uw lichaam. Vrije radicalen zijn samen met andere zeer
reactieve chemische stoffen overal in het lichaam aanwezig. Er
ontstaat een probleem als zij in te grote hoeveelheden aanwezig
zijn. Of we nu teveel vrije radicalen aanmaken of ze uit ons
voedsel of uit de omgeving opnemen, het resultaat blijft
hetzelfde: de celwanden worden zwakker en de DNA-moleculen
raken beschadigd. In de loop van de tijd leidt dit ook tot
verstoring van de circulatie, waardoor cellulitis ontstaat.
Aandachtsgebied voor oxidatieve stress: sport
Het is aangetoond dat zware fysieke training, vooral als deze
niet correct wordt uitgevoerd voor wat betreft intensiteit en/of
duur, kan leiden tot het in onbalans raken van
neurotransmitters (hoofdzakelijk serotonine) en parallel
hieraan tot toename van de niveaus van vrije radicalen en proinflammatoire cytokinen. Dit is niet alleen uiterst belangrijk
om inzicht te krijgen in de moeheid van atleten, maar ook in de
veel gevreesde 'vermoeidheid' die kenmerkend is voor
chronische en degeneratieve ziekten, zoals kanker.
Antioxidantsupplementen worden verkocht aan en gebruikt door atleten als een middel om de
oxidatieve stress van de training tegen te gaan. Als de toename van vrije radicalen groter is dan het
vermogen om ze te neutraliseren, vallen de radicalen celcomponenten, in het bijzonder lipiden, aan.
De aanval op lipiden brengt een kettingreactie op gang die lipideperoxidatie wordt genoemd en leidt
tot het genereren van meer radicalen en reactieve zuurstofverbindingen die andere celonderdelen
kunnen beschadigen.
7
Waar wordt de CR3000/FORM toegepast?
Ziekenhuizen en laboratoria
Klinieken
Apotheken
Onderzoek
Anti-aging, beauty en wellness
Klinieken en kuuroorden
Sportcentra
Specialistische gezondheidscentra
Gezondheid voor vrouwen
In de promotie van antioxidanten
Natuur- en welnesswinkels
Medische toepassingsgebieden van FORT- en FORD-testen in de
evaluatie van ziekten/situaties – Een paar voorbeelden
Validatiestudies en beoordelingen
Oncologie
Hart- en vaatziekten
Diabetes en stofwisselingsaandoeningen
Hematologie
Ontstekingsziekten en infecties
Verloskunde en gynaecologie
Neurologie en neurodegeneratieve
aandoeningen
Supplementen en alternatieve
geneeskunde
Dermatologie
Tandheelkunde
Fysieke inspanningen
Sportvelden
Gezondheid op het werk
Aandoeningen aan de luchtwegen
8