ademen doe je samen - Theater aan het Vrijthof

Extremalism bundelt twintig jaar danservaring van Greco en Scholten. foto’s Ballet National de Marseille & ICKamsterdam
Emio Greco en Pieter C. Scholten togen naar Marseille
om een voorstelling te maken die hun twintigjarige
samenwerking moest bekronen. Tegelijkertijd wilden ze
het klassieke Ballet National de Marseille omvormen tot
een modern gezelschap. D O O R J U D I T H B O E S S E N
ADEMEN DOE JE SAMEN
E
en gigantische luster tolt en kantelt boven de bühne. Een
honderdtal ringen van licht flakkeren, dimmen en gaan weer feller
schijnen. Daaronder een groep van dertig dansers die als een zwerm
vogels de vloer bestrijken. Hun slagschaduw zorgt voor een ingenieus
patroon op de vloer. Ze klusteren samen als één lichaam, om dan
weer uit elkaar te stuiven als losse lijven. De kaarten worden elke keer
opnieuw geschud in deze dans van schaduw en licht.
Extremalism heet de jubileumvoorstelling van Emio Greco en Pieter
C. Scholten die indruk moet hebben gemaakt in Marseille. Immers, het
Ballet National werd opgericht door Roland Petit, de grootmeester van
18
THEATERMAGAZINE JEROEN
JANUARI 2016
romantische en verhalende balletten. Maar
voorlopig zijn de tutu’s en tierelantijnen
diep verstopt in het depot van het theater.
Scholten en Greco wilden een nieuwe
koers inslaan, dus de hoofletter B van
ballet verdween van de affiches. Daarvoor
in de plaats prijkt er nu een prominente
M van Marseille. Het lijkt een detail maar
hiermee wil het duo uitdragen dat haar hart klopt voor Les Marseillais,
de gemêleerde arbeidersbevolking van deze havenstad.
Het contrast tussen de gemoedelijke dansstudio van ICKamsterdam
aan de Warmoesstraat (waar Greco en Scholten de directie voeren)
en de voormalige tabaksfabriek van La Friche, waar de voorstelling
tot stand kwam, kon niet groter zijn. Om er te komen, moet je eerst
door een multiculturele arbeiderswijk waar grillige melodielijnen van
Algerijnse raï muziek over de pleintjes schalt.
In La Friche ontstond een voorstelling op het scherpst van de
snede. Er is niet gekozen voor een reprise uit het omvangrijke oeuvre
van Scholten en Greco, terwijl dat toch gemakkelijk had gekund.
Extremalism gaat over de reactie van de mens op de crisis van
vandaag. En dat levert vooral veel opstandige lijven op, die al dansend
verzet plegen. Want welke betekenis kunnen we nog ontlenen aan ons
lichaam, nu we geconfronteerd worden met de eindeloze levensduur
van robots en computers? Hoe overleeft een lichaam in tijden van
gemis?
Van schaarste is in de voorstelling evenwel niks te merken. Met
dertig dansers (24 dansers uit Marseille en zes van ICK) is het podium
goed gevuld en lijkt het gezelschap een lange neus te trekken naar de
bezuinigingsslag in de culturele sector. Ook het decor straalt weelde
uit. Bronskleurige kettingen hangen als gordijnen langs de bühne. De
wanden zijn bekleed met chocoladekleurig ribbeltjeskarton waardoor
het geheel doet denken aan de binnenkant van een bonbon doos.
Daarbinnen hangt de Chain Reaction, een enorme lichtsculptuur van
Henk Stallinga, die het visuele ijkpunt is van de voorstelling.
Extremalism bundelt twintig jaar dansgeschiedenis van Greco en
Scholten en is het voorlopig hoogtepunt in een verhaal waarin telkens
weer de zeggingskracht van het lichaam als startpunt dient. Midden
jaren negentig ontmoetten de twee elkaar toen de danswereld in twee
stromingen splijtte. De school van William Forsythe zette de toon en
de technische virtuositeit van dansers werd ten top gevoerd. De benen
moesten hoger, de arabesques gekromder en de pirouettes alsmaar
sneller. Daarnaast waren er de gortdroge conceptuele voorstellingen
die meer over politiek dan over dans gingen. Dansliefhebbers werden
er niet echt vrolijk van, maar om mee te tellen moest je het toch gezien
hebben. Scholten en Greco hadden met beide stromingen weinig
op en besloten het over een andere boeg te gooien. Bij hen werd de
danser een intuïtief wezen dat hoofd en lijf met elkaar verbindt.
Het meest zichtbaar is dit in de manier waarop hun choreografie
georganiseerd is. De basis wordt niet bepaald door strakke schema’s
en posities, maar door het organische ritme van de ademhaling.
Emio Greco en Pieter C. Scholten. foto Alwin Poiana
‘Welke betekenis kunnen we nog
ontlenen aan ons lichaam, nu we
geconfronteerd worden met de
eindeloze levensduur van robots
en computers?’
Gedurende de voorstelling zijn er
momenten waarop de dertig dansers hun
ademhaling synchroon stellen zodat er
een gelijklopende cadans ontstaat. Dat
is de telling, dat is de drager die bepaalt
waar ze zich bevinden in de voorstelling.
Als toeschouwer voel je die ritmische
ademhaling, ongemerkt doe je mee en
word je onderdeel van de drager.
Samen ademen betekent voor het
Ballet National de Marseille ook samen
leven, want de dansers beschouwen
hun gezelschap als een gemeenschap.
Met de traditionele hiërarchie tussen de
solisten en het corps de ballet is het dan
ook gedaan sinds Greco en Scholten het
roer hebben over genomen. Dat is goed
merkbaar, want ook al opereren sommige
dansers tijdens het ballet als solisten
pur sang, altijd blijven ze onderdeel van
die ene uitdijende en terugtrekkende
ademtocht.
Ballet National de Marseille & ICKamsterdam
– Extremalism. Op 16 februari om 20.00
uur in Theater aan het Vrijthof Maastricht.
theateraanhetvrijthof.nl
JANUARI 2016
THEATERMAGAZINE JEROEN
19