De Europese Innovatie-enquête 2008 (CIS 2008) In deze enquête wordt informatie verzameld over product- en procesinnovatie, organisatorische en marketinginnovatie, alsook innovaties die bijdragen tot het milieu, in de periode 2006 tot en met 2008. Een innovatie is de marktintroductie van een nieuw of sterk verbeterd product (of dienst), productieproces, organisatiemethode of marketingmethode. De innovatie moet nieuw zijn voor uw onderneming, alhoewel ze oorspronkelijk door een ander bedrijf kan ontwikkeld zijn. Deze vragenlijst is verdeeld in 4 modules: A. Algemene informatie over het bedrijf B. Module over de product- en procesinnovaties geïntroduceerd door uw onderneming C. Module over de organisatorische en marketinginnovaties geïntroduceerd door uw onderneming D. Module over innovaties die bijdragen tot het milieu («milieuinnovaties») geïntroduceerd door uw onderneming Om ondernemingen met en zonder innovatieve activiteiten te kunnen vergelijken, vragen we alle ondernemingen alle vragen te beantwoorden, tenzij anders aangegeven. 1 Geadresseerde In te vullen en of te wijzigen Aangeschreven persoon: Functie: Organisatie: Adres: Postcode: Gemeente : BTW: Website: Hoofdactiviteit (NACE-BEL 2008 code met 4 cijfers)1 De hoofdactiviteit is die activiteit die het grootste aandeel vormt van de omzet (of toegevoegde waarde). Elektronische vragenlijst Als u ervoor kiest de vragenlijst elektronisch in te vullen, bent u welkom op www.belspo.be/stat/cis2008 gebruik makende van uw gebruikersnaam en paswoord die u hieronder vindt: Gebruikersnaam: Paswoord: Voor bijkomende informatie of vragen over de vragenlijst, gelieve contact op te nemen met M. Jeoffrey Malek Mansour ; tel: 02/238.34.31 ; email : [email protected]; fax: 02/238.34.31 Contactpersoon Contactpersoon voor verdere inlichtingen, (indien verschillend van hierboven): Naam Functie: Telefoon: Fax: E-mail: 1 De NACE-BEL 2008 code heeft 4 cijfers. De lijst vindt u op de volgende website: http://www.belspo.be/stat/cis2008/NACE_Rev2_nl.xls 2 MODULE A. ALGEMENE INFORMATIE OVER HET BEDRIJF 1. Algemene informatie over het bedrijf 1.1. Groepsstructuur Maakte uw onderneming deel uit van een groep in 2008? (Een groep is een operationele eenheid, samengesteld uit minimum twee ondernemingen die elk hun eigen rechtspersoonlijkheid hebben, maar toch onder de controle van een gemeenschappelijke aandeelhouder vallen. Elke onderneming binnen de groep kan verschillende geografische markten bedienen, zoals bijvoorbeeld nationale of regionale filialen, of kan ook andere producten aanbieden. Het moederbedrijf maakt ook deel uit van de groep). Ja Neen In welk land ligt het moederbedrijf2 ? ______________________ Indien uw onderneming deel uitmaakt van een groep, gelieve de volgende vragen alleen voor uw onderneming in België te beantwoorden (op niveau van het BTW-nummer). Voeg geen resultaten voor dochter- of moedermaatschappijen toe! 1.2 Welke geografische markten bediende uw onderneming tussen begin 2006 en eind 2008? Ja Neen A. Lokale markt / regionale markt in België B. De Belgische markt (buiten uw regio, maar binnen België) C. Andere landen van de Europese Unie (EU), EVA-landen, of EU-kandidaat-landen* D. Andere landen In welke van deze geografische zones heeft u het grootste aandeel van uw omzet gerealiseerd tussen 2006 en 2008? (Duid de overeenkomstige letter aan) ______ *: Met inbegrip van de volgende landen: Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, IJsland, Italië, Kroatië, Letland, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, FYROM (Macedonië), Malta, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slovakije, Spanje, Tsjechië, Turkije, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. 2 Een groep is een operationele eenheid, samengesteld uit individuele ondernemingen die elk hun eigen rechtspersoonlijkheid hebben, maar toch onder de controle van een gemeenschappelijke aandeelhouder (moederbedrijf) vallen. Het moederbedrijf wordt noch direct noch indirect door een andere juridische eenheid gecontroleerd. De filialen worden direct of indirect door het moederbedrijf gecontroleerd. 3 2. 2.1 Economische basisgegevens van uw onderneming Hoeveel bedroeg de totale omzet van uw onderneming in 2006 en 2008 (in duizenden EUR)? Omzet wordt gedefinieerd als de marktwaarde van goederen en diensten3 (inclusief alle belastingen behalve BTW). 2006 2008 0 0 0€ 2.2 0 0 0 € Hoeveel werknemers (in fysieke eenheden) had uw onderneming in 2006 en 2008 gemiddeld in dienst? (Indien jaarlijks gemiddelde niet beschikbaar, geef het aantal werknemers op het einde van elk jaar) 2006 3 2008 Voor kredietinstellingen: ontvangen rente en soortgelijke baten; voor verzekeraars: geboekte brutopremies 4 MODULE B. PRODUCT- EN PROCESINNOVATIE GEÏNTRODUCEERD DOOR UW ONDERNEMING 3. Productinnovatie(goederen of diensten) Een productinnovatie is de marktintroductie van nieuwe goederen of diensten of sterk verbeterde goederen of diensten wat betreft kenmerken, zoals betere software, gebruiksvriendelijkheid, nieuwe componenten of subsystemen. De innovatie (vernieuwing of verbetering) moet nieuw zijn voor uw onderneming, maar hoeft niet nieuw te zijn voor uw bedrijfstak of markt. Het maakt niet uit of de innovatie oorspronkelijk door uw onderneming of door andere ondernemingen is ontwikkeld. 3.1. Heeft uw onderneming in de periode 2006 - 2008 het volgende geïntroduceerd: Ja Neen Nieuwe of sterk verbeterde goederen (met uitzondering van het enkel doorverkopen van nieuwe goederen die van een andere onderneming zijn afgenomen en veranderingen van louter esthetische aard) Nieuwe of sterk verbeterde diensten Indien u "NEEN"heeft geantwoord op beide vragen, gelieve dan verder te gaan naar vraag 4. 3.2. Wie heeft deze productinnovaties ontwikkeld? Kies het antwoord dat het meest van toepassing is Voornamelijk uw onderneming(sgroep) Uw onderneming samen met andere ondernemingen/instellingen Voornamelijk andere ondernemingen/instellingen 5 3.3. Waren één of meerdere van deze goederen- en diensteninnovaties geïntroduceerd in de periode 2006-2008: Nieuw op uw markt? Uw onderneming heeft vóór uw concurrenten nieuwe of sterk verbeterde goederen of diensten op uw markt gebracht (ook al waren deze misschien al op andere markten beschikbaar). Alleen nieuw voor uw onderneming? Uw onderneming heeft nieuwe of sterk verbeterde goederen of diensten op de markt gebracht die al door concurrenten op uw markt waren gebracht. 3.4. Ja Neen Op basis van de volgende definities, gelieve het aandeel in uw totale omzet4 in 2008 van de volgende elementen aan te geven: In 2006-2008 geïntroduceerde goederen- en diensteninnovaties die nieuw voor uw markt waren: Uw onderneming heeft vóór uw concurrenten nieuwe of sterk verbeterde goederen of diensten op uw markt gebracht (ook al waren deze misschien al op andere markten beschikbaar). % In 2006-2008 geïntroduceerde goederen- en diensteninnovaties die alleen nieuw voor uw bedrijf (en niet voor uw markt) waren: Uw onderneming heeft nieuwe of sterk verbeterde goederen of diensten geïntroduceerd die al door concurrenten op uw markt waren gebracht. % Goederen en diensten die in 2006-2008 onveranderd of slechts licht veranderd waren (inclusief de doorverkoop van nieuwe goederen of diensten die van andere ondernemingen waren afgenomen). Totale omzet 2008 % 1 0 0 % 4 Voor kredietinstellingen: ontvangen rente en soortgelijke baten; voor verzekeraars: geboekte brutopremies 6 4. Procesinnovatie Procesinnovatie is de toepassing van een nieuw of sterk verbeterd productieproces, distributiemethode of ondersteunende activiteit voor uw goederen of diensten. De innovatie (vernieuwing of verbetering) moet nieuw zijn voor uw bedrijf, maar hoeft niet nieuw te zijn voor uw markt. Het maakt niet uit of de innovatie oorspronkelijk door uw onderneming of door andere ondernemingen is ontwikkeld. Puur organisatorische innovaties vallen hier niet onder (deze worden behandeld in Module C). 4.1. Heeft uw onderneming in de periode 2006 - 2008 het volgende geïntroduceerd: Ja Neen Nieuwe of sterk verbeterde methoden voor de productie van goederen of diensten? Nieuwe of sterk verbeterde logistieke, leverings- of distributiemethoden voor uw inputs, goederen of diensten? Nieuwe of sterk verbeterde ondersteunende activiteiten voor uw processen, zoals onderhoudssystemen of aankoop-, boekhoudkundige of rekenmethoden? Indien u driemaal "NEEN"heeft geantwoord, gelieve dan verder te gaan naar vraag 5. 4.2 Wie heeft deze procesinnovaties ontwikkeld? Kies het antwoord dat het meest van toepassing is Voornamelijk uw onderneming(sgroep) Uw onderneming samen met andere ondernemingen/instellingen Voornamelijk andere ondernemingen/instellingen 7 5. Lopende of afgebroken innovatieactiviteiten Innovatieactiviteiten omvatten onder andere de aanschaf van machines, apparatuur, software en licenties; engineering en ontwikkeling, industrieel design, opleiding, marketing en onderzoek en ontwikkeling (O&O) als deze specifiek gericht waren op de ontwikkeling en/of implementatie van een product- of procesinnovatie. Ook fundamentele O&O-activiteiten worden beschouwd als innovatieactiviteit, zelfs indien ze niet direct verbonden zijn aan een product- en/of procesinnovatie. 5.1 Had uw onderneming innovatieactiviteiten voor het ontwikkelen van product- of procesinnovaties in de periode 2006 – 2008 die niet uitmondden in de implementatie van een product- of procesinnovatie omdat deze activiteiten: Ja Neen Afgebroken of afgelast werden vóór voltooiing? Eind 2008 nog niet voltooid waren? Indien uw onderneming geen enkele product- of procesinnovatie, of innovatieactiviteiten ontwikkelde in de periode 2006 - 2008 (altijd "NEEN" op vragen 3.1, 4.1 en 5.1) gelieve naar vraag 9 (Module C) te gaan. Anders gaat u gewoon verder. 8 6. Innovatieactiviteiten en -uitgaven 6.1. Heeft uw onderneming in de periode 2006-2008 de volgende innovatieactiviteiten verricht: Ja Neen Dezelfde activiteiten als hierboven, maar verricht door andere bedrijven (waaronder andere ondernemingen binnen uw groep) of door publieke of particuliere onderzoeksorganisaties en aangekocht door uw onderneming Aankoop van machines, apparatuur en software Aankoop van geavanceerde machines, uitrusting en computerhardware of –software ten behoeve van nieuwe of sterk verbeterde producten en processen Aankoop van andere externe kennis Aankoop van of licentieovereenkomsten voor octrooien en nietgeoctrooieerde uitvindingen, knowhow en andere vormen van kennis van andere ondernemingen of organisaties Opleiding Interne of externe opleidingen voor uw personeel specifiek gericht op de ontwikkeling en/of introductie van nieuwe of sterk verbeterde producten en processen Marktintroductie van innovaties Activiteiten voor de marktintroductie van uw nieuwe of sterk verbeterde goederen en diensten, inclusief marktonderzoek en reclame bij de productintroductie Andere voorbereidingen Procedures en technische voorbereidingen voor de implementatie van nieuwe of sterk verbeterde producten en processen die niet in een van de eerder genoemde categorieën vallen, zoals haalbaarheidsstudies, testen, softwareontwikkeling, industrial engineering, enz. Intramurale (interne) O&O (Onderzoek en Ontwikkeling) Creatieve werkzaamheden binnen uw onderneming om de kennisvoorraad te vergroten en de toepassing daarvan voor het ontwerpen van nieuwe en verbeterde producten en processen (inclusief de ontwikkeling van software) Indien ja, had uw onderneming O&O-activiteiten in de periode 2006 2008: Op permanente basis (uw onderneming beschikt over permanent O&O personeel)? of eerder occasioneel (enkel indien behoefte eraan)? Extramurale (externe) O&O 9 6.2. Geef een schatting van de uitgaven voor elk van de volgende innovatieactiviteiten alleen in het jaar 2008 (inclusief de personeels- en aanverwante kosten; in duizenden EUR). Kruis "Geen" aan als uw onderneming in 2008 geen uitgaven heeft gedaan voor een bepaalde categorie Intramurale (Interne) O&O Geen 0 0 0 € 0 0 0 € 0 0 0 € Aankoop van andere externe kennis 0 0 0 € Totaal van deze vier uitgavencategorieën voor innovatie 0 0 0 € (inclusief personeels- en aanverwante kosten, kapitaaluitgaven voor gebouwen en apparatuur specifiek bestemd voor O&O) Extramurale (externe) O&O (Aankoop van O&O) Aankoop van machines, apparatuur en software (exclusief uitgaven voor apparatuur voor O&O) 6.3. Heeft uw onderneming in de periode 2006-2008 overheidssteun voor innovatieactiviteiten ontvangen van de volgende instanties? Deze vraag betreft ook financiële steun in de vorm van belastingkredieten of aftrekposten, subsidies, gesubsidieerde leningen en garanties voor leningen. De vraag heeft geen betrekking op onderzoek en andere innovatieactiviteiten die volgens contract volledig voor de overheid zijn verricht. Ja Neen Lokale of regionale overheden Federale overheid (inclusief agentschappen of ministeries) De Europese Unie (EU) Indien « Ja », heeft uw bedrijf deelgenomen aan het zesde of het zevende kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling van de EU? 10 7. Informatiebronnen en samenwerking voor innovatieactiviteiten 7.1 Hoe belangrijk waren elk van de volgende informatiebronnen in de periode 2006-2008 voor de innovatieactiviteiten van uw onderneming? Geef aan welke bronnen informatie verschaften voor nieuwe innovatieprojecten of bijdroegen tot de uitvoering van bestaande innovatieprojecten. Mate van belangrijkheid Kruis het vakje "Niet van toepassing" indien de genoemde bron geen informatie heeft geleverd Informatiebron Interne bronnen Marktbronnen Institutionele bronnen Overige bronnen Groot Middelmatig Gering Niet van toepassing Binnen uw onderneming(sgroep) Leveranciers van apparatuur, materieel, componenten of software Klanten of afnemers Concurrenten of andere ondernemingen in uw bedrijfstak Consultants, commerciële laboratoria of particuliere O&O-instellingen Universiteiten of andere instellingen voor hoger onderwijs Overheids- of openbare onderzoeksinstellingen Conferenties, handelsbeurzen of exposities Wetenschappelijke tijdschriften en vak-/technische publicaties Beroeps- en sectorverenigingen 11 7.2 Heeft uw onderneming in de periode 2006-2008 voor haar innovatieactiviteiten samengewerkt met andere ondernemingen of instellingen? Innovatiesamenwerking is actieve participatie met andere ondernemingen of niet-commerciële instellingen op het gebied van innovatieactiviteiten. Beide partners hebben niet noodzakelijk commercieel baat bij de samenwerking. Deze vraag heeft geen betrekking op uitbesteding van werkzaamheden zonder actieve samenwerking. Ja Neen 7.3 (Indien Neen, ga naar vraag 8) Beschrijf het type samenwerkingspartner en de locatie (Alle mogelijkheden die van toepassing zijn aankruisen) België Ander Europees land* Verenigde Staten China of India Overige landen A. Andere ondernemingen binnen uw ondernemingsgroep B. Leveranciers van apparatuur, materieel, componenten of software C. Klanten of afnemers D. Concurrenten of andere ondernemingen in uw bedrijfstak E. Consultants, commerciële laboratoria of particuliere O&Oinstellingen F. Universiteiten of andere instellingen voor hoger onderwijs G. Overheids- of openbare onderzoeksinstellingen Type samenwerkingspartner * Met inbegrip van de volgende landen van de Europese Unie (EU), EVA-landen of EU-kandidaat-landen: Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, IJsland, Italië, Kroatië, Letland, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, Macedonië, Malta, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slovakije, Spanje, Tsjechië, Turkije, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. 7.4 Welk type samenwerkingspartner vond u het meest waardevol voor de innovatieactiviteiten van uw onderneming? (Vul in met de overeenkomstige lettercode) _______ 12 8. Objectieven van de innovaties in de periode 2006-2008 8.1 Hoe belangrijk waren de volgende objectieven voor uw activiteiten inzake de ontwikkeling van product(goederen of diensten) of procesinnovaties in de periode 2006-2008? Mate van belangrijkheid Objectief Indien uw bedrijf verschillende product- of procesinnovatieprojecten had, geef een algemene evaluatie Groot Middelmatig Gering Niet van toepassing Uitbreiding van het goederen- of dienstenaanbod Vervanging van verouderde producten of processen Introductie op nieuwe markten Groei van het marktaandeel Betere kwaliteit van de aangeboden goederen of diensten Verbeterde flexibiliteit van de productie van goederen en diensten Verhoogde productiecapaciteit van goederen en diensten Verbeterde gezondheid en veiligheid van de werknemers Lagere arbeidskosten per eenheid output 13 MODULE C. ORGANISATORISCHE EN MARKETINGINNOVATIES GEINTRODUCEERD DOOR UW ONDERNEMING 9. Organisatorische innovaties Een organisatorische innovatie is de implementatie van een nieuwe – nog niet eerder door uw bedrijf gebruikte – organisatiemethode in de bedrijfspraktijken (inclusief het kennisbeheer), in de arbeidsorganisatie of in de externe relaties met andere bedrijven of openbare instellingen. Deze nieuwe organisatiemethode moet het gevolg zijn van strategische beslissingen genomen door het management Worden niet meegerekend: fusies en overnames, ook indien ze voor de eerste keer plaatsvonden. 9.1 Heeft uw onderneming in de periode 2006-2008 de volgende organisatorische innovaties geïntroduceerd: Ja Neen business re-engineering, kennisbeheer, lean production, kwaliteitsmanagement, enz.) Nieuwe methodes voor het organiseren van verantwoordelijkheden en beslissingsbevoegdheden in het bedrijf (vb. eerste ingebruikname van een nieuw systeem van werknemersverantwoordelijkheden, team work, Nieuwe bedrijfspraktijken voor het organiseren van werk of van procedures (vb. supply chain management, decentralisatie, integratie of de-integratie van departementen, opleidingssystemen, enz.) Nieuwe methodes voor de organisatie van externe relaties met andere bedrijven of met publieke instellingen (vb. het aangaan van de allereerste alliantie, samenwerking, uitbesteding of onderaanneming, enz.) Indien u op deze 3 opties “NEEN” heeft geantwoord, gelieve naar vraag 10 te gaan. Anders gaat u verder. 9.2 Hoe belangrijk waren de volgende objectieven voor de organisatorische innovaties die uw bedrijf in de periode 2006-2008 heeft geïntroduceerd? Mate van belangrijkheid Indien uw bedrijf verschillende organisatorische innovaties heeft geïntroduceerd, geef een algemene evaluatie Groot Objectief Snellere reactie op behoeften van klanten of leveranciers Verbeterd vermogen om nieuwe producten of processen te ontwikkelen Betere kwaliteit van goederen of diensten Lagere kosten per eenheid output Verbeterde communicatie of informatiedeling binnen uw bedrijf of met andere bedrijven of openbare instellingen Middelmatig Gering Niet van toepassing 14 10. Marketinginnovaties Een marketinginnovatie is de implementatie van een nieuw marketing concept of van een nieuwe marketingstrategie die significant verschillend is van de binnen uw bedrijf bestaande marketingmethodes en die nog nooit eerder door uw bedrijf werd gebruikt. Het vereist significante veranderingen in design, verpakking, plaatsing, promotie of prijszetting van het product. Seizoenveranderingen, regelmatige veranderingen of andere routinematige veranderingen in de marketingtechnieken vallen hier niet onder. 10.1 Heeft uw onderneming in de periode 2006-2008 de volgende marketinginnovaties geïntroduceerd? Significante veranderingen van het esthetisch design of verpakking van goederen of diensten (uitgezonderd veranderingen die alleen maar de functionele of gebruikskenmerken van het product wijzigen – dit zijn productinnovaties) Nieuwe middelen of technieken voor het promoten van een product (vb. eerste gebruik van een nieuw advertentiemedium, een nieuw imago, invoering van getrouwheidskaarten, enz.) Nieuwe technieken voor de plaatsing van een product of nieuwe verkoopskanalen (vb. eerste gebruik van franchising, distributielicenties, directe verkoop, exclusieve detailhandel, nieuwe concepten voor productpresentatie, enz.) Nieuwe methodes voor de prijszetting van goederen en diensten (vb. eerste gebruik van variabele prijszetting naargelang de vraag, kortingen, enz.) Ja Neen Indien u op deze 4 opties “NEEN” heeft geantwoord, gelieve naar vraag 11 te gaan (ModuleD). Anders gaat u verder. 10.2 Hoe belangrijk waren de volgende objectieven voor de marketinginnovaties die uw bedrijf in de periode 2006-2008 heeft geïntroduceerd? Mate van belangrijkheid Indien uw bedrijf verschillende marketinginnovaties heeft geïntroduceerd, geef een algemene evaluatie Groot Middelmatig Gering Niet van toepassing Objectief Groter of gehandhaafd marktaandeel Introduceren van producten bij nieuwe klantengroepen Introduceren van producten op nieuwe geografische markten 15 MODULE D: INNOVATIES TEN BEHOEVE VAN HET MILIEU (“MILIEUINNOVATIES”) Een milieuinnovatie is de introductie van een product (goed of dienst), proces-, organisatie- of marketinginnovatie5 die een positieve bijdrage levert voor het milieu in vergelijking met de alternatieven. 11. Deze milieubijdragen kunnen het hoofdobjectief zijn van deze innovatie, maar kunnen ook het resultaat zijn van andere objectieven. De milieubijdragen van de innovatie kunnen ontstaan tijdens de productiefase van de goederen of de diensten, of tijdens het gebruik ervan na aankoop door de eindgebruiker. Heeft uw onderneming in de periode 2006-2008 een product- (goed of dienst), proces-, organisatorische of marketinginnovatie geïntroduceerd die de volgende milieuvoordelen opleverde? Ja Neen Lager materiaalverbruik per eenheid output Lager energieverbruik per eenheid output Kleinere CO2–voetafdruk van uw bedrijf (totale CO2 –uitstoot door productie, vervoer enz.) Vervanging van materialen door minder vervuilende of minder gevaarlijke alternatieven Minder vervuiling van grond, water, lucht of minder geluidshinder Recyclage van afval, water of materiaal Lager energieverbruik Minder vervuiling van grond, water, lucht of minder geluidshinder Betere recyclage van het product na gebruik Milieuvoordelen van de productie van goederen en diensten binnen uw bedrijf Milieuvoordelen van het gebruik van de goederen of diensten na aankoop door de eindgebruiker 12. Heeft uw onderneming in de periode 2006-2008 een milieuinnovatie geïntroduceerd als reactie op: Ja Neen Reeds bestaande milieureglementeringen of milieutaksen? Milieureglementeringen of –taksen die u verwachtte voor de toekomst? De beschikbaarheid van toelagen, subsidies of andere openbare financiële incentieven voor milieuinnovatie Een bestaande of geanticipeerde vraag vanwege uw klanten naar milieuinnovaties? Vrijwillige gedragscodes of akkoorden ter bevordering van goede milieupraktijken in uw bedrijfstak? 13. Heeft uw bedrijf procedures opgezet met het oog op het regelmatig identificeren en verminderen van uw milieuimpact? (Bijvoorbeeld, de voorbereiding van milieu-audits, het formuleren van doelstellingen inzake milieuperformantie, het verkrijgen van een ISO 14001 certificaat, enz.). Indien uw bedrijf zulke procedures vóór en na januari 2006 heeft opgezet, kruis twee keer “JA” aan; indien het zulke procedures nooit heeft geïntroduceerd, gelieve twee keer “NEEN” aan te kruisen. Ja Neen Ja: geïmplementeerd vóór januari 2006 Ja: geïmplementeerd of significant verbeterd na januari 2006 5 Een innovatie is de marktintroductie van een product (goed of dienst), van een productieproces, een organisatiemethode of een marketingtechniek die nieuw of significant verbeterd is. De innovatie moet nieuw zijn voor uw onderneming maar kan oorspronkelijk door andere ondernemingen ontwikkeld zijn. 16 OPMERKINGEN Eventuele opmerkingen of suggesties bij de vragenlijst kunt u hier invullen: Wij danken u voor de tijd die u heeft uitgetrokken voor het invullen van deze vragenlijst. Uw medewerking wordt erg op prijs gesteld. U kunt de ingevulde vragenlijst kosteloos terugsturen in de bijgevoegde antwoordenvelop. CONFIDENTIALITEIT Het Federaal Wetenschapsbeleid en de betrokken regionale overheidsdiensten zijn gebonden aan het statistisch geheim. De verzamelde gegevens worden uitsluitend gebruikt voor statistische doeleinden en de opmaak van indicatoren op het gebied van wetenschap, technologie en innovatie. Ze worden onder geen enkele voorwaarde aangewend voor andere doeleinden. U zou graag informatie ontvangen over het Federaal Wetenschapsbeleid? Activiteiten, missies, projecten, historiek, contactgegevens, toegang, diensten, bibliotheek, agenda, aankondigingen, jaarverslag en O&O statistieken. Gelieve de website van het Federaal Wetenschapsbeleid te bezoeken: http://www.belspo.be De dienst “Productie en analyse van de O&O indicatoren” van het Federale Wetenschapsbeleid levert ook fiscale attesten aan ondernemingen die bijkomend personeel aanneemt voor wetenschappelijk onderzoek en dit met het oog op fiscale vrijstellingen. U kunt informatie vinden op de volgende webpagina’s: http://www.belspo.be/belspo/fisc/index_fr.stm (Voor bijkomende informatie kunt u M.Ward ZIARKO, Tel. 02/238.34.90, e-mail: [email protected] contacteren) Federaal Wetenschapsbeleid Wetenschapsstraat 8, 1000 Brussel Tel. 02/238.34.11 - Fax 02/230.59.12 17