De rol van formatief toetsen binnen taalonderwijs Joanneke Prenger

11‐10‐2016
De rol van formatief toetsen
binnen taalonderwijs
Joanneke Prenger
CPS | 13 oktober 2016
Welkom aan boord!
1
11‐10‐2016
Inleiding
– Veel aandacht voor het curriculum, leren,
toetsing en toezicht
– Veel aandacht voor toetsing passend bij het
leren
• Valide toetsing
• Toetsing ingebed in het leren
– Eindtoets PO: lezen en taalverzorging
Na het bereiden
2
11‐10‐2016
Tijdens het bereiden
Terug naar school:
wanneer gaan we na wat leerlingen geleerd
hebben?
• Na het leren met een proefwerk, presentatie of andere
toetsvorm?
• Tijdens het leren met allerhande taken, activiteiten en
'toetsen'?
3
11‐10‐2016
Je kunt een toets gebruiken om het leren te
beoordelen.
“Je hebt een 7.”, “Je hebt een 4”.
Maar van dat cijfer gaan leerlingen echt niet leren
Inside the black box
Moet je
dan niet
toetsen?
Integendeel!
Je toetst, je
analyseert
veel vaker.
Toetsen,
evaluaties
moet je zo
inzetten dat
zowel de
leerling als de
leraar ervan
leert.
De leraar heeft
informatie
nodig om betere
beslissingen
te kunnen
nemen.
En de leerling
heeft informatie
nodig om het beter
te gaan doen
om
zijn leerdoelen
bij te kunnen
stellen.
4
11‐10‐2016
Wat is formatief evalueren?
Alle activiteiten die leerlingen en docent uitvoeren om de
leeractiviteiten van leerlingen in kaart te brengen, te
interpreteren en te gebruiken om betere beslissingen te
maken over vervolgstappen (Black & Wiliam, 1998).
Formatief evalueren heeft dus als primair doel om
leerlingen inzicht te geven in hun eigen leerproces en
onderwijs op maat te geven (o.a. Hattie & Timperley, 2007;
Sluijsmans e.a., 2013; Wiliam & Leahy, 2015).
Hattie, J. (2013). Leren zichtbaar maken.
Huiswerk .29
Formatief evalueren .90
Zittenblijven -.13
Verwachtingen lln 1.44
5
11‐10‐2016
Formatieve evaluatie: waarom?
– Inzicht in leren
– Motivatie
– Leerlingen aan het werk
– Passende feedback op het juiste moment
– Geen piekmomenten, 'geen bijltjesdag'
feed up
Waar werkt de
leerling naar toe?
feedback
Waar is de
leerling nu?
Realiseren van
effectieve discussies,
taken en activiteiten
die bewijs leveren
voor leren
feed forward
Hoe komt de
leerling naar de
gewenste situatie?
Docent
Verhelderen van
leerdoelen en
delen van criteria
voor succes
Medeleerling
Begrijpen en
delen van
leerdoelen en
criteria voor
succes
Activeren van leerlingen als belangrijk
informatiebronnen
voor elkaar
Leerling
Begrijpen van
leerdoelen en
criteria voor
succes
Activeren van leerlingen in het stimuleren
van eigenaarschap
over het leren
Feedback geven
gericht op verder
leren
Bron: Vijf strategieën voor formative assessment gebaseerd op William & Leahy, 2015
6
11‐10‐2016
1. Verhelder leerdoelen en deel succescriteria.
feed up
Waar werkt de
leerling naar toe?
Docent
Verhelderen van
leerdoelen en
delen van criteria
voor succes
Medeleerling
Begrijpen en
delen van
leerdoelen en
criteria voor
succes
Leerling
Begrijpen van
leerdoelen en
criteria voor
succes
feedback
Waar is de
leerling nu?
feed forward
Hoe komt de
leerling naar de
gewenste situatie?
Bron: Vijf strategieën voor formative assessment gebaseerd op William & Leahy, 2015
Voorbeeld: de boekenpitch
• Een boekenpitch van 3 minuten
• Best examples Kluun, Yvonne Cronenberg, Ronald
Giphart, ...
• Individueel: schrijf 1 positief punt op per boekenpitch
• In groepjes: wissel punten uit + formuleer en orden
criteria
• Klassikaal: samenstellen beoordelingsmodel + weging
7
11‐10‐2016
Schrijf op wat je goed vindt
Goed aan deze boekpitch vind ik:
1
2
3
4
Wissel uit in drie-/viertallen
onderdeel:
bijv. houding,
Waar moet de pitch aan voldoen?
Aantal pnt/
weging
inhoud, taalgebruik
8
11‐10‐2016
Uiteindelijke resultaat in 3-vmbo
2. Zorg voor effectieve discussies, taken en activiteiten
die bewijs voor leren leveren.
feed up
Waar werkt de
leerling naar toe?
Docent
feedback
Waar is de
leerling nu?
feed forward
Hoe komt de
leerling naar de
gewenste situatie?
Realiseren van
effectieve discussies,
taken en activiteiten
die bewijs leveren
voor leren
Medeleerling
Leerling
Bron: Vijf strategieën voor formative assessment gebaseerd op William & Leahy, 2015
9
11‐10‐2016
Voorbeeld: check begrip met digitale tool
• Ontleden
• Beeldspraak
– Voetbal is oorlog
3. Geef feedback gericht op verder leren.
feed up
Waar werkt de
leerling naar toe?
Docent
feedback
Waar is de
leerling nu?
feed forward
Hoe komt de
leerling naar de
gewenste situatie?
Feedback geven
gericht op verder
leren
Medeleerling
Leerling
Bron: Vijf strategieën voor formative assessment gebaseerd op William & Leahy, 2015
10
11‐10‐2016
Voorbeeld:
gebruik informatie uit leesgesprek
https://player.vimeo.com/video/130759822
Meer informatie over leesgeprekken op:
nederlands.slo.nl/leesgesprekken
4. Activeer leerlingen als belangrijke
informatiebronnen voor elkaar.
feed up
Waar werkt de
leerling naar toe?
feedback
Waar is de
leerling nu?
feed forward
Hoe komt de
leerling naar de
gewenste situatie?
Docent
Medeleerling
Activeren van leerlingen als belangrijk
informatiebronnen
voor elkaar
Leerling
Bron: Vijf strategieën voor formative assessment gebaseerd op William & Leahy, 2015
11
11‐10‐2016
Voorbeeld: feedback bij teksten op stroken
Stroken feedback
• Groepjes van drie
• Leerlingen hun teksten terug
• Onder elke tekst heeft de docent 3 feedbackvragen
gesteld
• Leerlingen matchen de feedback aan het juiste
tekstgedeelte en geven elkaar verbetertips a.d.h.v.
feedbackformulier.
5. Stimuleer eigenaarschap over het eigen leren
feed up
Waar werkt de
leerling naar toe?
feedback
Waar is de
leerling nu?
feed forward
Hoe komt de
leerling naar de
gewenste situatie?
Docent
Medeleerling
Leerling
Activeren van leerlingen in het stimuleren
van eigenaarschap
over het leren
Bron: Vijf strategieën voor formative assessment gebaseerd op William & Leahy, 2015
12
11‐10‐2016
Voorbeeld:
Mondelinge taalvaardigheid: gesprekken
Hoe ziet een goed groepsgesprek eruit?
https://www.teachingchannel.org/videos/formative-assessment-example-ela-sbac
Waarom?
• Om beter af te stemmen op de onderwijsbehoeften
van de leerlingen;
• Om de leerwinst te verhogen;
• Dagelijks formatief evalueren heeft enorme impact op de
leerresultaten.
• Leerlingen worden zelf eigenaar van hun leren: kunnen
zelf doelen opstellen, krijgen zelf zicht op hoe ze aan het
leren zijn, vragen zelf om feedback etc.
13
11‐10‐2016
En gericht op taal en lezen...
Zicht op de brede taalontwikkeling
• Naast summatieve toetsen
• Ook andere domeinen
Om de strategieën van formatief evalueren effectief in te
zetten, zijn enkele randvoorwaarden nodig
• een gezamenlijke visie op toetsing en een
ondersteunende schoolleiding;
• professionalisering van docenten op het gebied van
toetsing, bijvoorbeeld door het opzetten van
professionele leergemeenschappen;
• een actieve rol van de leerling.
(Sluijsmans e.a., 2013)
14
11‐10‐2016
• Met welke werkvormen kunnen leerlingen en leraren het
leren van leerlingen zichtbaar maken?
• Hoe zet je die werkvormen in binnen de taalles?
• Hoe zorg je dat het formatief handelen is, en niet alleen
een formatieve intentie?
Meer informatie?
• Bezoek onze website
nederlands.slo.nl/themas/formatief-evalueren
• In Didactief twee artikelen
– Tijdschrift po
– Online vo
• Neem contact met ons op
Joanneke Prenger | [email protected]
15