`Het is zoals longkanker, je kunt `t ook krijgen als

23
zaterdag 31 oktober 2015
AD
GEZONDHEIDSONDERZOEK
ERGO is het grootste langlopende bevolkingsonderzoek ooit in Nederland,
met 15.000 mensen van 45 jaar en ouder in de Rotterdamse wijk Ommoord.
Het Erasmus MC screent de deelnemers op gezondheidsproblemen die op
oudere leeftijd veel voorkomen, zoals dementie, depressie, huidziekten,
angst- en slaapstoornissen, hart- en vaatziekten en gewrichtsproblemen.
Vandaag viert ERGO op een congres het 25-jarig jubileum. Het AD belichtte
deze week het onderzoek in drie thema’s. Vandaag deel 3 (slot): huidkanker.
SLA
A
DINSDAG
TM
I
R
P
E
DE
TI
N
E
M
DONDERDAG
E
HUI
D
KE
N
A
K
R
VA N D A A G
De huid afspeuren naar
dat ene verdachte plekje
Bij binnenkomst waanden
ze zich nog kerngezond,
maar kregen na het ERGObevolkingsonderzoek een
akelige uitslag. Bij 250
ouderen werd huidkanker
ontdekt. ‘Een verdacht
plekje? Welnee, de kat
heeft me gekrabd.’
HANNEKE VAN HOUWELINGEN
ans Cornelisse, 71 jaar, knoopt
zijn overhemd open. De ogen
van arts Joris Verkouteren
speuren zijn blote rug af. De
arts heeft inmiddels al tienduizenden vlekjes bestudeerd en
weet precies welke verdacht
zijn. Huidkleurige plekjes met soms een
verdikking, donkere verkleuringen of bloedvaatjes in de randen, bijvoorbeeld.
Zijn blik blijft steken bij een wondje op de
schouder van Cornelisse. ,,Er is laatst iets te
hard aan mijn judojas getrokken, waardoor
mijn huid kapot schuurde,” verklaart de
deelnemer onbezorgd. ,,Nu krabbel ik het
steeds open.”
De dermatologen zijn beducht op deze
soms gekke verklaringen voor wondjes die
er al maanden zitten. ‘Ik heb me gesneden
bij het scheren’, ‘de kat krabde me, maar het
plekje bleef’ of ‘er zit al heel lang een bultje
op mijn hoofd, maar daar kan ik niet goed
bij’. Bijna niemand maakt zich er druk om,
maar een wondje dat niet binnen 3 weken
spontaan heelt, kan huidkanker zijn.
Inmiddels zijn al 5500 mensen met het
blote oog gecontroleerd tijdens het langlopende bevolkingsonderzoek ERGO. Eerst
van top tot teen, maar toen bleek dat het
uittrekken van de schoenen en steunkousen
bij ouderen – eufemistisch uitgedrukt –
nogal traag verliep, mochten zij hun stappers voortaan aanhouden.
H
Melanoom
Bij 250 deelnemers werd huidkanker ontdekt, in twintig gevallen de kwaadaardige
vorm melanoom. Jaarlijks overlijden 800
mensen aan deze agressieve huidkanker.
Oudere mannen met een melanoom lopen
het grootste risico hieraan te overlijden.
Het onderzoek naar huidkanker is pas
sinds 2010 aan ERGO toegevoegd. Professor
Tamar Nijsten, afdelingshoofd dermatologie
in het Erasmus MC, is verantwoordelijk
voor deze onderzoekslijn. Jaarlijks krijgen
70 duizend Nederlanders huidkanker, even
veel als alle andere kankersoorten bij elkaar. Dit aantal stijgt elk jaar nog eens met
5 procent. Waar eerst oudere patiënten zich
meldden, die tijdens hun werkzame leven
veel buiten vertoefden, zitten nu relatief
veel jonge vrouwen in de wachtkamer. Het
onbeschermd bakken in de zon eist zijn tol,
verklaart Nijsten. Ondanks de hoge aantallen wordt huidkanker vaak pas laat ontdekt. Dat bevestigt het ERGO-onderzoek,
Z Professor Tamar Nijsten onderzoekt de huid van Hans Cornelisse. FOTO ARIE KIEVIT
waar 250 oudere deelnemers met huidkanker rondliepen zonder dit te beseffen.
Het gros heeft een basaalcelcarcinoom, de
‘beste’ huidkanker die je kunt treffen. Hij
zaait nooit uit en is hierdoor niet levensbedreigend. Desondanks kunnen de gevolgen
groot zijn. Deze huidkanker nestelt zich
meestal op prominente plekken: in het gezicht of andere delen waar de zon veel
komt, zoals de borst of armen. Soms is de
kanker zo groot – door late ontdekking –
dat er stukjes kraakbeen, bot of schedel
weggesneden moeten worden. Jaarlijks
worden tientallen neuzen ernstig verminkt
of verwijderd. De kanker tast soms zenuwen en traanklieren aan en laat opvallende
littekens achter.
Nijsten ontdekte recent welke patiënten het
grootste risico lopen op terugkeer van huidkanker: meestal mannen, mensen die huid-
‘Het is zoals
longkanker,
je kunt ’t ook
krijgen als
je nog nooit
hebt gerookt’
kanker op jongere leeftijd kregen en bij wie
het eerste kankerplekje op de romp zat.
Waarom juist zij meer risico lopen, is nog
niet duidelijk.
Koffiedrinkers zijn beter beschermd tegen
de kanker, blijkt uit zijn laatste studie.
Maar komt dat door de biologische werking, zoals buitenlandse onderzoekers al
eens beweerden, of hebben koffiedrinkers
een andere, gezondere leefstijl? De professor weet het niet. ,,Dat moet verder onderzocht worden. We kunnen niet zomaar een
zonnebrandcrème met cafeïne gaan aanprijzen en tegen moeders zeggen: smeer dat
maar op de huid van uw 2-jarige dochter.
Misschien absorbeert de huid cafeïne? Of
krijgt ze er hartkloppingen van? Dat weten
we allemaal niet.”
Zonnebrandcrème
Smeren heeft Hans Cornelisse als kind
nooit gedaan. ,,Er bestond nog geen zonnebrandcrème in mijn jeugd.’’ Nu mijdt hij de
zon, of smeert zich keurig volgens de richtlijnen in: om de 2 uur. ,,Ook als de verpakking aangeeft all day long,” waarschuwt
Nijsten. ,,Zonnebrandcrème verkleint het
risico op huidkanker aanzienlijk. Maar,”
voegt hij toe, ,,je kunt het ook zomaar krijgen. Net zoals mensen longkanker kunnen
krijgen als ze nooit gerookt hebben.”
Deelnemer Cornelisse moet ook nog even
op de foto. Van zijn gezicht wordt een 3Dscan gemaakt, die weer is gekoppeld aan
een andere deelstudie naar huidveroudering. Nijsten en zijn team willen weten
Plekjes weggehaald
Antoon van Eijkeren (80) is een
van de 250 deelnemers bij wie
dankzij het ERGO-onderzoek bijtijds huidkanker is ontdekt. Hij
had wat verdachte plekken, vooral op
zijn rug, maar zocht er niets kwaads
achter. Tijdens het onderzoek is
onder meer een basaalcarcinoom in
zijn bovenlip gevonden. Zo’n 2 maanden geleden zijn een paar plekken
weggehaald.
,,Het is fantastisch dat dit ERGO-onderzoek er is,’’ zegt zijn vriend Pieter
Kemp. ,,Hij is er hartstikke blij mee
dat het weggehaald is. Toen we op
een Turks strand lagen heb ik wel gezegd dat we maximaal 2 uur in de zon
gaan liggen. We zijn alerter nu. Ik
houd zelf niet zo van die smeerseltjes, maar als we in de zon liggen,
smeer ik Antoon wel goed in!’’
waarom de één eerder rimpels krijgt dan de
ander. ,,We denken dat de huid een spiegel
is van de binnenkant van het lichaam,” zegt
de professor.
Als dat zo is, zit het wel goed met de gezondheid van Hans Cornelisse. Die kreeg
even daarvoor de complimenten voor zijn
egale huid. Een paar onschuldige ouderdomswratjes en núl verdachte vlekjes.