Wat is ecologisch wonen?

Ecologisch wonen
1 Milieuproblematiek
De ecologische voetafdruk van de globale wereldbevolking maakt duidelijk dat wij op
jaarbasis 30% meer verbruiken dan de aarde kan vernieuwen.
Deze enorme problematiek brengt op verschillende vlakken problemen met zich mee: de
aarde warmt op, het klimaat wordt verstoord, het drinkbaar water neemt geleidelijk af,
allerlei soorten verdwijnen sneller, er dreigt een structureel tekort aan voedsel,…
Omdat deze problematiek steeds erger wordt, is er nood aan oplossingen.
Er is eigenlijk nood aan een diepgaand en maatschappelijk veranderingsproces ( =
transitie). Er moet gezocht worden naar een nieuw ecologisch en economisch model
waaraan elke relevante stakeholder (overheid, bedrijven, consumenten,…) moet
meewerken.
In het boekje halen ze twee verschillende pistes aan: eco-efficiëntie en sufficiëntie.
Bij eco-efficiëntie is men van het principe dat er eenzelfde nuttige output moet
geproduceerd worden met een veel kleinere input aan grondstoffen en energie.
Daarnaast is er ook behoefte aan sufficiëntie. Volgens dit principe moet er anders, beter
en minder geconsumeerd worden. Om dit te kunnen bekomen, moet er een serieuze
gedragswijziging plaatsvinden.
2 Ecologische beweging
2.1 Grenzen aan de groei
Dit was de naam van een rapport over het verband tussen economische groei en de
mogelijke schadelijke gevolgen ervan voor het milieu. Hierdoor werden sommigen
bewust dat je ook anders kan leven, met meer aandacht voor mens en milieu.
2.2 De Kyotonorm voor duurzame ontwikkeling
Het voorgaande rapport leverde de start voor duurzame ontwikkeling en uit dit rapport
ontstonden nog andere rapporten. Een daarvan was het Brundtlandrapport en hierin
wordt duurzame ontwikkeling omschreven als: “Een ontwikkeling die tegemoetkomt aan
de noden van het heden zonder de behoeftevoorziening van de toekomstige generaties in
het gedrang te brengen.”.
Ook werden er verschillende afspraken gemaakt op verschillende conferenties. De
beroemdste conferentie was die van Kyoto en hier werden de Kyotonormen besproken.
Deze norm bepaalde dat de uitstoot van koolstofdioxidegassen (CO2) met 5,2% moest
dalen tegen 2012, in vergelijking met 1990.
3 Invloed woonsector
Het boekje richt zich vooral op het ecologisch wonen. Dit omdat de woonsector heel wat
invloed heeft op de ecologische voetafdruk, CO2-uitstoot en op het energieverbruik.
4 Wat is ecologisch wonen?
De essentie van ecologisch bouwen en wonen, is het rationele gebruik van ruimte,
energie water en materialen.
Ecologisch wonen
Jill Verboven & kristof Van Dyck
1
5 Waar ecologisch wonen?
5.1 In een bestaand rijhuis in de stad
Een nieuwbouwwoning vergt veel nieuwe materialen en energie, dit is dus niet zo
ecologisch. Een bestaand rijhuis of appartement in de stad verantwoord verbouwen is
veel milieuvriendelijker. In de stad zijn alle voorzieningen al aanwezig en kan je gebruik
maken van het openbaar vervoer. Als je in een rijhuis of appartement woont, profiteer je
van de warmte van je buren en je buren kunnen profiteren van de warmte van jou
woonst. Ook qua ruimtegebruik ben je beter af in een rijwoning, een vrijstaand huis
neemt immers meer plaats in beslag.
5.2 Duurzaam samenleven
Een eerste vorm van een duurzame samenleving is ‘cohousing’, ook wel samenhuizen
genoemd. Hierbij kopen meerdere gezinnen een groot gebouw. Ze renoveren en delen
daarna het huis.
Daarnaast is het ook mogelijk om transition towns of transitiesteden op te richten om
duurzaam te kunnen samenleven. Dit zijn leefgemeenschappen die zichzelf kunnen
bevoorraden en voor zichzelf kunnen zorgen door bijvoorbeeld voedselproducten,
energiebronnen en handel te voorzien. De inwoners hebben geen last van bijvoorbeeld
olietekort want ze hebben geen auto meer nodig om naar het werk of de winkel te gaan.
Het belangrijkste voorbeeld van zo'n stad is het Zuid-Engelse Totnes. (zie ook:
http://www.transitiontowntotnes.org/about/what-is-transition/)
Ook in België zijn er transitieprojecten ontwikkeld, onder meer in Gent en Leuven, maar
hier gaat het vooral om initiatieven.
6 Hoe ecologisch wonen?
1
2
3
4
5
Bouw voor altijd:
Probeer te bouwen met een langetermijnvisie, dit houdt in dat je alles moet
voorzien voor de toekomst. Als jong koppel kan je bijvoorbeeld een kinderkamer
voorzien.
Richt de woning naar de zon:
Hierdoor kan je profiteren van de natuurlijke energie, en die is gratis. Als je de
leefruimtes naar de zuidkant richt, zullen zij het meeste zon krijgen en
gemakkelijker te verwarmen zijn.
Bouw compact:
Dit betekent bouwen zonder veel hoekjes en kantjes, een eenvoudige vorm dus.
Zo zijn er weinig buitenmuren en is er veel binnenruimte waardoor er minder
warmteverlies is en minder kosten zijn voor materiaal en isolatie.
Gebruik duurzame bouwmaterialen (bijvoorbeeld: baksteen want deze is zo goed
als onvergankelijk.
Isoleer en ventileer
7 Energieprestatie van een woning
7.1 Energieprestatie
Dit is een wetgeving met de voorschriften rond energieverbruik van een woning. Er wordt
gekeken hoeveel energie er verloren gaat in een gebouw, rekening houdend met alle
factoren zoals dubbele beglazing, isolatie maar ook de prestaties van de aanwezige
installaties (verwarming, verluchting, verlichting, …)
7.2 Energieprestatiecertificaat
Wie een huis verkoopt moet een energieprestatiecertificaat kunnen voorleggen. In dit
certificaat wordt het energieprestatieniveau weergegeven en het is tien jaar geldig.
Ecologisch wonen
Jill Verboven & kristof Van Dyck
2
8 Doordacht verbouwen
Bij een geplande verbouwing kan men een energieaudit laten doen, dit is een onderzoek
door een erkende energiedeskundige naar de manier waarop energie kan worden
bespaard in de woning. Dit is niet hetzelfde als een energieprestatiecertificaat!
9 Hoe isoleren?
Doel van isoleren is ervoor zorgen dat de warmte binnen blijft. Te veel isoleren kan niet,
hoe meer geïsoleerd, hoe beter. Er zijn verschillende soorten isolatie:




Muurisolatie
Hoogrendementsglas
Vloerisolatie
Dakisolatie
In een passiefhuis wordt er veel aandacht aan isolatie besteed.
Het is een gebouw waarin met een minimum aan energieverbruik een comfortabel
leefklimaat wordt gecreëerd. De warmte in een passiefhuis komt hoofdzakelijk van de
zon waardoor de verwarmingskosten kunnen worden gedrukt.
Er bestaat nog een ander concept, het nulenergie- of plusenergiehuis. Zo'n woning
produceert evenveel of zelfs meer energie dan het verbruikt.
10 Waarom ventileren?
Ventilatie is de afvoer van gebruikte, vervuilde lucht en de aanvoer van verse, gezonde
lucht. Dit zorgt voor een aangenaam binnenklimaat en vermindert de kans op ziekte en
oververhitting. Je kan op verschillende manier zorgen voor ventilatie. In het geval van
een natuurlijke aan- en afvoer van lucht komt verse lucht binnen in droge ruimten door
open vensters, leidingen of afsluitbare roosters in ramen of gevels. Vervolgens stroomt
de lucht door naar vochtige ruimtes, waar ze via een ventilatieschacht weer verdwijnt of
mechanisch wordt weggezogen. Bij mechanische ventilatie wordt uit vochtige kamers de
lucht weggezogen en in een warmtewisselaar wordt de warmte overgedragen aan de
inkomende verse lucht die op haar beurt in de kamer wordt ingeblazen.
11 Hoe ‘groener’ verwarmen?
11.1 Hoogrendements- of condensatieketel
Ketels ouder dan twintig jaar kunnen best vervangen worden door een hoogrendementsof condensatieketel. Zo'n ketels zijn er voor wie stookt met aardgas en stookolie. Een
condensatieketel heeft een hoger rendement dan een hoogrendementsketel omdat ook
hier de rookgassen worden gerecupereerd.
11.2 Zonneboiler
Een zonneboiler bestaat uit een zonnecollector die het zonlicht opvangt en omzet in
warmte om zo huishoudelijk warm water op te slaan.
11.3 Zonnepanelen
Iedereen kent de zonnepanelen op daken die licht rechtstreeks omzetten in elektriciteit.
De panelen worden meestal aan het elektriciteitsnet gekoppeld. Als er minder wordt
verbruikt dan de panelen leveren, verdwijnt de rest op het net en draait de meter
automatisch terug. Als de zon niet genoeg energie levert, wordt er energie uit het net
aangesproken.
11.4 Warmtepomp: energie uit de aarde
Een warmtepomp haalt warmte uit de grond, het grondwater of de buitenlucht en geeft
die verwarmd door aan het verwarmingssysteem of het sanitair watersysteem in huis.
11.5 Houtpelletkachel
Houtpellets zijn kleine staafjes samengeperst hout en worden gemaakt uit zuivere
houtresten, bijvoorbeeld van zagerijen. Om deze te kunnen stoken, heb je een
houtpelletkachel nodig.
Ecologisch wonen
Jill Verboven & kristof Van Dyck
3
11.6 Leveranciers groene stroom
Het is ook mogelijk om groene stroom van energieleveranciers aan te schaffen. Meestal
wekken deze leveranciers hun stroom op een milieuvriendelijke manier op. Dit gebeurt
echter niet altijd. Het is ook mogelijk dat leveranciers de energie die ze opwekken via
kolen –of kerncentrales verkopen als groene energie.
12 Duurzaam bouwmateriaal
Teeltbare materialen zijn materialen die goed zijn voor het milieu en de gezondheid. Ze
zijn nagroeibaar en afkomstig van land- en bosbouw.
Enkele voorbeelden hiervan zijn: vlas, hennep, schapenwol, stro, hout, riet, katoen en
papiervlokken.
Ze hebben enkele voordelen: ze groeien telkens opnieuw, er blijft weinig afval over
omdat de resten perfect composteerbaar zijn en ze zijn altijd en overal beschikbaar.
13 Watergebruik
Grondwaterverontreiniging zorgt voor steeds duurder drinkbaar water. Daarom moeten
waterbesparende en waterzuinige basisinstallaties, technieken en huishoudtoestellen
worden gebruikt. Regenwater komt terecht in het riool, het zou beter zijn het niet in het
riool maar in de grond te laten stromen. Er is een ecologische oplossing, een
regenwaterput.
14 Energiezuinige toestellen
Kies voor toestellen met een laag energieverbruik, deze worden ingedeeld in categorieën
met als aanduiding voor de meest zuinige AAA of A++ en D voor de grootste verbruikers.
Laat apparaten zo weinig mogelijk op stand-by staan, dit kan makkelijk aan de hand van
aangepaste domotica.
Door gebruik te maken van spaarlampen verbruik je ook minder energie.
Bij de bouw van een woning kan ook de oriëntatie een belangrijk aspect zijn. Op deze
manier komt er meer zon in huis. Op deze manier krijg je gratis passieve zonne-energie.
Het nadeel hiervan kan wel oververhitting zijn. Heel wat mensen gaan deze verhitting
tegen met een airconditioning. Je koopt hiervoor eigenlijk beter een zonnewering. Dit is
een pak energiezuiniger.
Ecologisch wonen
Jill Verboven & kristof Van Dyck
4