Een interview met..... Invoegen afbeelding: Herman van Bolhuis

Een interview met.....
Invoegen afbeelding: Herman van Bolhuis
Herman van Bolhuis - Partner 3D Makers Zone
Wat is de huidige stand van de 3D printing techniek in Nederland?
Tot nog toe is 3D printing vooral een Duits-Amerikaans spel dat wordt gespeeld vanuit de
machinebouw. Nederland loopt zeker niet voor op dit vlak. Een overall innovatieprogramma
zoals bijvoorbeeld België heeft, ontbreekt in ons land en veel ontwikkelingen op het gebied
van 3D printing vinden daardoor ‘hapsnap’ plaats. Vanuit design wordt in Nederland pas
recent nagedacht over vrije vormgeving. Wat nieuwe materialen betreft wordt in Nederland
nog teveel de link gelegd met ‘klassieke’ technieken zoals spuitgieten, terwijl een directe
koppeling met een nieuwe productietechniek zoals 3D printing voor de hand ligt. In de
consumentenmarkt is Nederland vooral een gadgetland, maar er zijn in Nederland nog maar
weinig mogelijkheden voor 3D printing op industrieel vlak. Dit zijn ook gescheiden werelden.
3D printing heeft te maken met de wereld van IT, (nieuwe) materialen, design, nieuwe
toepassingen en het bedenken van nieuwe business modellen. Op meerdere vlakken scoort
Nederland goed, dus we hebben in principe goede kaarten in handen om hierin succesvol te
worden. Het ontbreekt echter nog aan kennis voor slimme toepassingen. Functioneel gericht
denken is bij veel Nederlandse bedrijven nog onvoldoende ontwikkeld. Onderwijs kan hier
een belangrijke rol gaan vervullen door hier aandacht aan te besteden. Ook opschalen is nu
nog lastig. Zo voert Duitsland een industrie 4.0 strategie met een budget van € 1 miljard dat
schril afsteekt tegen het Nederlandse Smart Industry budget van € 30 miljoen. Ook het
samenbrengen van kennis op de verschillende vlakken (IT, materialen, design/software,
nieuwe toepassingen en nieuwe business modellen) is een belangrijke randvoorwaarde om
3D printing succesvol te maken en dit ontbreekt nu nog vaak.
Op welke termijn verwacht u dat 3D printing echt zal doorbreken en wat is hiervoor nodig?
Op dit moment ontbreekt een nationaal of regionaal kader om de ontwikkelingen op het
gebied van 3D printing te stimuleren en te coördineren. Als land of als regio zou het goed
zijn om te kiezen voor een aantal niches waar we goede kaarten hebben, zoals design en
kennis van materialen. Ook het ‘verslimmen’ van 3D prints biedt kansen. Op het vlak van
werktuigbouwkunde en software is het een mondiaal spel waar Nederland meer een
volgende rol heeft. Het aandeel van 3D printing als productietechniek in de wereldproductie
is nu nog zeer gering, maar heeft wel de potentie om te groeien naar bijvoorbeeld 1% van de
wereldproductie in 2025. Het aandeel zal naar verwachting relatief klein blijven (hooguit een
paar procent) en vooral betrekking blijven houden op complexe hoogwaardige producten.
Welke toepassingen verwacht u dat er mogelijk zijn in 2025 en in welke sectoren?
• Bouw: met 3D printing is nu al contourbouw mogelijk, maar de huidige printers zijn
vaak nog te grof. Richting 2025 zullen waarschijnlijk wel slimme 3D bouwtechnieken
mogelijk zijn. Op dit moment liggen er vooral kansen in de afbouw, bijvoorbeeld een
scheidingswand als ‘eye catcher’ op Schiphol. Er zullen ook steeds meer hybride
systemen komen, waar 3D printing onderdeel wordt van een andere techniek.
• Voedsel: hier liggen zeker kansen ook in de consumentenmarkt; wellicht in de vorm
van een 3D printer (bijv. als een soort magnetron) bij mensen thuis die
voedselpatronen kan printen.
•
•
•
•
•
Utilities sector/infra: door 3D Makers Zone wordt vooral op deze sector ingezet. Zo
wordt onder meer met partijen in de watersector nagedacht over slimme vervanging
van de waterinfra (de komende 20 jaar zal 140.000 km aan pijplijn worden
vervangen).
Autoindustrie en vliegtuigbouw: hier liggen vooral kansen in het toepassen van
nieuwe materialen (lichter, duurzamer, goedkoper, etc.).
Medische industrie: in Nederlandse ziekenhuizen wordt nu al volop
geëxperimenteerd en hier liggen veel kansen bijvoorbeeld op het gebied van het
printen van menselijk weefsel.
OEM’s (na leveranties en onderdelen): 3D Makers Zone levert nu al bepaalde
onderdelen voor flight simulators. Ook goed denkbaar is een producent/leverancier
als Miele die als add-on bij haar producten een tweetal gratis downloads levert voor
als een onderdeel stuk is, waarbij dit onderdeel lokaal kan worden geprint indien de
consument dat wenst.
Nieuwe materialen: bijvoorbeeld slimme nieuwe staalvervangende composieten.
Welke producten worden volgens u in 2025 nog steeds op oude wijze gefabriceerd?
In principe zullen alle sectoren met een vorm van 3D of 4D printing in aanraking komen. In
elke sector is een business case te maken, zeker als het gaat om laag volume (schaal is bij 3D
printing niet van belang, aangezien de kosten per stuk amper verschillen indien op grotere
schaal wordt geproduceerd) en een hoge mate van complexiteit. 3D printing wordt met
name interessant als het lukt om de dubbele of driedubbele business case te vinden
bijvoorbeeld door het product lichter, slimmer, duurzamer en/of goedkoper te maken.
Wat zijn uw verwachtingen t.a.v. 4D printing?
De komende jaren zal het vooral gaan over de vraag ‘waar hebben we het precies over en
welke toepassingen zijn mogelijk?’ en over een jaar of 3 kunnen we hier antwoord op geven.
Over 5 jaar zullen de eerste toepassingen zichtbaar worden en over 10 jaar zal dit echt van
de grond komen. Hierbij liggen vooral kansen voor het ontwikkelen van slimme producten
en smart systems, bijvoorbeeld het printen van producten met sensoren erin. Dit past ook
goed bij Nederland als kenniseconomie. Op veel gebieden zoals IT, design en nieuwe
materialen hebben we al veel kennis in huis en de machinebouw kunnen we prima overlaten
aan landen als Duitsland of Amerika.
Hoe lokaal en kleinschalig wordt deze techniek; heeft iedereen in 2025 thuis een 3D
printer staan of blijft dit een techniek voor specialisten?
Iedereen kan eigen websites maken, maar dat doet ook bijna niemand. Ditzelfde zal gelden
voor 3D printing wat betreft de consumentenmarkt. Hobbyisten met een voorliefde voor IT
en techniek zullen hier heus wel mee aan de slag gaan, maar de massa zal 3D prints laten
verzorgen door een lokale ‘multi-copy shop’. Het aantal particuliere toepassingen zal naar
verwachting beperkt blijven; het gaat vooral om industriële toepassing. Overigens geldt ook
voor design dat dit een vak voor specialisten is en zal blijven.
Wat zal deze techniek gaan betekenen voor grondstoffenstromen en logistiek?
3D printing zal de waardeketen op zijn kop zetten. Zo zal de economische waarde van
transport en logistiek naar beneden gaan. De economische waarde zal steeds meer
verschuiven richting het hebben van toegang tot of het gebruik van een product of dienst in
plaats van het bezit. Voor producten zal gelden dat de economische waarde naar de
zijkanten zal verschuiven. Dus meer waarde richting de voorkant (idee, ontwerp, design,
software) en de achterkant (gebruik, service) en minder waarde in het midden (productie,
transport, logistiek). Voor logistieke partijen en organisaties als Schiphol en de haven houdt
dit in dat zij al wel na moeten denken wat dit voor hun business model zal gaan betekenen.
Wat kan deze techniek betekenen voor de circulaire economie?
Veel minder gesleep met grondstoffen als deze slimmer worden en de samenstelling van
producten kan worden afgelezen door de toepassing van slimme materialen. Dit maakt het
mogelijk om producten of onderdelen daarvan primair te recyclen, waardoor kringlopen
kunnen worden gesloten op landelijk, regionaal of zelfs lokaal niveau. Hierdoor kan de
circulaire economie echt van de grond komen.
3D Makers Zone