De Sint-Michielskerk van Leuven

Een gastvrij onthaal en medegebruik: Open Kerken getuigen.
Sint-Michielskerk (Leuven)
Werner Verbeke
Dank zij de inspanningen van een groep enthousiaste en geëngageerde gelovigen heeft de
Sint-Michielskerk een belangrijke plaats verworven in het locale religieuze, sociale en culturele
leven.
Vergeet niet dat de Sint-Michielskerk nog steeds een liturgische functie heeft met onder meer
iedere zondag minstens één eucharistische viering. In toenemende mate wordt ze aangewend
in het kader van allerlei initiatieven die ook een liturgische viering voorzien: bv. opening
universiteit derde leeftijd, jaarvergaderingen en studiedagen van christelijke organisaties,
bijeenkomsten van alumni.
Verder is de Sint-Michielskerk op weg om binnen het Leuvense cultuurleven een
vooraanstaande plaats in te nemen voor allerlei initiatieven die muziek met religieuze beleving
verbinden. Koren en organisatoren van concerten hebben de scenische en akoestische
kwaliteiten van de Sint-Michielskerk ontdekt. Ze krijgen er een gastvrij onderdak voor
repetities en uitvoeringen in een sfeervolle barokke kerk.
Tot de belangrijkste resultaten behoren ongetwijfeld:
-
-
Het toegankelijk maken van cultureel erfgoed in dienst van het lokale toerisme.
De artiestenmissen (iedere eerste zondag van de maand om 11.00 uur)
De twaalf weken van Sint-Michiel (tot voor kort elke woensdagavond van Pasen tot
einde juni een aanbod van muziek, choreografie en de opening van een
kunsttentoonstelling).
Tentoonstellingen van allerlei aard: bv. illustraties van de Apocalyps,
fototentoonstellingen, geselecteerd werk van jonge Vlaamse kunstenaars,
kerststallen, de voorstelling van de omgekeerde koepel door jonge architecten,
samenwerking met Leuvens kunstopleidingen.
De talrijke concerten onder meer op voorstel van het stadsbestuur, van een Engelse
organisator van concerten voor Engelse jeugdorkesten, en in samenwerking met het
koor van VRT of met buitenlandse koren (Spanje, Nederland).
Choreografie over het lijden van Christus tijdens de Goede Week
Motivatie:
-
-
officiële instanties investeren omvangrijke bedragen in het in stand houden van de
kerk en de restauratie ervan; een wederdienst voor de gemeenschap lijkt
aangewezen. Het minste wat we kunnen doen is de kerk openstellen voor al wie ons
erfgoed wil ontdekken of beter leren kennen (cf. doelstellingen van Open kerken:
een inspanning leveren om het kerkelijk patrimonium in het daglicht te plaatsen en
te duiden).
culturele activiteiten brengen velen, en in het bijzonder jongeren, in contact met
een kerkelijke ruimte die onbekend was en indruk maakt. Musiceren in een barokke
kerk is voor vele jongeren een ongekende ervaring.
Stichting Open Kerken  Tiensesteenweg 508A - 1370 Geldenaken  0487 70 46 06  www.openkerken.eu
Stichting van openbaar nut  Zetel: Distelsstraat 44 (16) – 1030 Brussel  NN 0886.645.326  BNPP: BE 10 0015 0394 6604
-
-
Op de laatste bisschoppenconferentie te Rome is binnen de ‘nieuwe evangelisatie’
geïnsisteerd op het verfraaien van kerkelijke interieurs en de zorg voor zang en
muziek
(of cf. doelstellingen van Open kerken: creëren van een warme en
rustgevende sfeer, een plaats voor gebed, meditatie, stilte).
Bevorderen van stadsweefsel door contacten met anderstalige groepen (vooral
Spaanstalige gemeenschap, maar ook Afrikaanse en Aziatische).
Handicaps:
Algemeen:
o de wetgeving op kerkraden beperkt het aanwenden van eigen middelen tot
de liturgische diensten;
o een recente richtlijn van de bisschoppen bepaalt wat mag en niet mag in een
kerk die nog voor geregelde liturgische vieringen gebruikt wordt;
In ons concreet geval bovendien:
o geen verwarming (enkel gasbranders)
o geen veiligheidssysteem
o bescheiden onderhoudsploeg
o ongemakkelijke kerkstoelen
o geen cultuurintendant voor programmaatje
o geen serieuze ondersteuning voor propaganda
o geen opleiding van gidsen
Gevolg: 1 vrijwilliger staat in voor openen en sluiten van de kerk, opstelling stoelen,
aanwezigheid bij repetities, verlichting, geluidsversterking
Succesfactor: uitnodigen van (jonge) musici of choreografen die een eigen publiek
meebrengen) grootouders, ouders, ooms en tantes, broers en zusters.
Gevolg: veel goede wil, veel amateurisme, beperkte mogelijkheden voor eigen
initiatieven
Oplossingen:
-
-
vruchtbare samenwerking met stadsdiensten:
o ter beschikking stellen van intendanten voor het openstellen van de kerk
(dinsdag-zondag van 13.30-16.30 uur van Palmzondag tot oktober)
o organisatie van concerten en andere activiteiten door culturele diensten van
de stad
o ter beschikking stellen van materiaal
aantrekken van sponsoring
een beroep doen op professionele organisatoren als Sacred Places
akkoorden met organisaties die voor alles zelf instaan (bv recente voorstelling een
avondfilm (Habemus papam) door studentenorganisatie)
een verwarmd hokje voor de opzichter
Nadeel:
- sterke afhankelijkheid van aanbod van buitenaf
- moeilijk vat te krijgen op wat gebracht wordt door kunstenaars
- moeilijk te stroomlijnen bv rond thema vrouw in de bijbel, Noli me tangere
(Magdalena)
Stichting Open Kerken  Tiensesteenweg 508A - 1370 Geldenaken  0487 70 46 06  www.openkerken.eu
Stichting van openbaar nut  Zetel: Distelsstraat 44 (16) – 1030 Brussel  NN 0886.645.326  BNPP: BE 10 0015 0394 6604
Algemeen besluit:
-
de toekomst van de Sint-Michielskerk en van de geloofsgemeenschap die in en rond
de kerk actief is, situeert zich in de eerste plaats rond het vieren van de eredienst
(we willen geen cultureel centrum of een museum voor religieuze kunst worden).
Voor de bredere functie van de St.-Michielskerk binnen de Leuvense gemeenschap
zorgt het ontsluitingsproject Sint-Michielskerk-Vredeskerk, waarin ‘vrede’ een
meerduidige betekenis heeft: persoonlijke vrede, vrede in het gezin, wereldvrede.
o de parochie heeft steeds sterk geloofd in de kracht van vrede die mensen
samenbrengt. Ze stelt de kerk open voor vredesinitiatieven van andere
groepen en heeft de aandacht voor vrede en solidariteit ingeweven in de
liturgie en de spiritualiteit (vredeskansel, tentoonstellingen met een
liturgische inbedding (bv Apocalyps), steun buitenlandse projecten, Noche de
solidaridad, samenwerking met universitaire symposia, aandacht voor
‘marginale’ christenen, les Sans papiers, slachtoffers van HIV).
o het project is relevant voor de Stad Leuven die vrede en solidariteit sterk
waardeert in haar beleidsvisie en zelf veel geleden heeft onder het
oorlogsgeweld, inclusief deze kerk.
Daarmee heeft de Sint-Michielskerk zich ondertussen op de kaart geplaatst. Naast het
verzorgen van de eredienst is zijn initiatiefneemster van projecten en wordt zij erkend en
uitgekozen als partner in vele activiteiten en projecten van derden. De kerkraad en de
parochieploeg coördineren de projecten en plaatsen ze binnen de algemene doelstellingen van
Sint-Michielskerk-Vredeskerk.
Stichting Open Kerken  Tiensesteenweg 508A - 1370 Geldenaken  0487 70 46 06  www.openkerken.eu
Stichting van openbaar nut  Zetel: Distelsstraat 44 (16) – 1030 Brussel  NN 0886.645.326  BNPP: BE 10 0015 0394 6604