Goedaardige prostaatvergroting

INTERNATIONALE PROSTAAT SYMPTOOM SCORE (IPSS)
Zou U volgende vragenlijst i.v.m. urinewegsymptomen willen invullen?
Schrijf uw score in de laatste kolom a.u.b.
Hoe vaak heeft U tijdens de afgelopen
maand…
Nooit Minder Minder Ongeveer Meer Bijna Score
dan 1
dan
de helft dan altijd
keer
de
de
op 5
helft
helft
1. ...het gevoel gehad dat uw blaas niet
volledig leeg was na het plassen?
0
1
2
3
4
5
2. ...binnen de 2 uur terug moeten plassen
nadat je reeds geplast had?
0
1
2
3
4
5
3. ...tijdens het plassen moeten stoppen en
terug moeten starten?
0
1
2
3
4
5
4. ...moeilijkheden gehad de urine op te
houden?
0
1
2
3
4
5
5. ...een zwakke straal gehad?
0
1
2
3
4
5
6. ...moeite moeten doen (duwen of persen)
om te kunnen plassen?
0
1
2
3
4
5
Nooit
Eén
maal
Twee
maal
0
1
2
De laatste vraag...
7. Hoe vaak bent u tijdens de laatste maand
moeten opstaan om te plassen (vanaf het
moment dat U bent gaan slapen tot U ’s
ochtends opstaat)
Tel uw score op en schrijf ze neer onder totaal
Drie maal Vier Vijf
maal maal
of
meer
3
4
5
Totaal
Je huisarts zal met behulp van deze vragenlijst beter kunnen beslissen hoe hij een vergrote prostaat
zal behandelen. Een vergrote prostaat is een veel voorkomende, goedaardige (geen kanker)
aandoening bij oudere mannen. (Met deze vragenlijst kan geen prostaatkanker gediagnosticeerd
worden).
Hoe je resultaat interpreteren?
0-8
Milde symptomen
9-19
Matige symptomen
20-35
Ernstige symptomen
Raadpleeg je huisarts voor advies bij matige of ernstige symptomen.
HUISARTSENGROEP FRUITHOF
TEL. 03/440 19 25
FAX 03/443 99 33
ST-THERESIASTRAAT 5 B-2600 BERCHEM
[email protected]
WWW.HUISARTSENGROEPFRUITHOF.BE
BENIGNE PROSTAATHYPERTROFIE (BPH)
Deze folder behandelt enkel benigne prostaathypertrofie. Dit is een goedaardige
vergroting van de prostaatklier bij oudere mannen. Prostaatkanker wordt in deze folder
NIET besproken.
Kernboodschappen:
Het is normaal dat de prostaatklier groter wordt bij oudere mannen. Soms geeft dit
problemen bij het plassen. Deze klachten moeten niet altijd behandeld worden. Soms
beteren deze klachten spontaan, soms ook niet. Bij aanhoudende plasproblemen kan
de prostaat met geneesmiddelen of zelfs chirurgisch behandeld worden.
Wat is de prostaatklier?
De prostaatklier (‘prostaat’) wordt enkel bij
mannen gevonden. De prostaat situeert zich net
onder de blaas (zie schema). Ze is ongeveer zo
groot als een kastanje.
De urethra (het buisje dat de urine van de blaas
naar top van de penis brengt) doorboort de
prostaat. De prostaat helpt bij het aanmaken van
het zaadvocht.
Het grootste deel van het
zaadvocht wordt echter door de zaadblaasjes
aangemaakt. De zaadblaasjes zijn kliertjes die
vlak bij de prostaat liggen.
Vanaf 50 jaar wordt de prostaat stilaan groter. Op
70 jaar hebben 8 op 10 mannen een vergrote
prostaat. Zoals grijze haren of het krijgen van
rimpels, is het groter worden van de prostaat en normaal verschijnsel bij het ouder
worden.
Welk zijn de klachten van een vergrote prostaat?
Ongeveer 1 op 3 mannen ouder dan 50 jaar hebben klachten die veroorzaakt worden
door een vergrote prostaat. Deze symptomen worden veroorzaakt door het ‘groeien’
van de prostaat. Hierdoor drukt de prostaat net onder de blaas op de urethra (plasbuis).
Volgende symptomen kunnen optreden:
1. Zwakke straal. De kracht van de straal is zwakker, het duurt ook langer om de
blaas leeg te plassen.
2. Startproblemen. Het duurt een tijdje voordat de urine begint te lopen als je
gaat plassen.
3. Nadruppelen. Je verliest druppeltjes urine in je ondergoed kort nadat je geplast
hebt.
4. Frekwentie. Je moet ’s nachts vaak gaan plassen.
5. Aandrang. Je moet je soms haasten om ‘op tijd’ op het toilet te geraken.
HUISARTSENGROEP FRUITHOF
TEL. 03/440 19 25
FAX 03/443 99 33
6.
Residugevoel. Je hebt het gevoel dat je je blaas niet volledig hebt kunnen
leegplassen.
In het begin zijn deze symptomen zeer mild. Soms een iets zwakkere straal of enkele
seconden wachten vooraleer je kan plassen.
Gedurende jaren kunnen deze
symptomen stilaan erger worden.
Opmerking 1: een vergrote prostaat veroorzaakt niet altijd klachten. De ernst van de
symptomen is niet altijd in verhouding met de grootte van de prostaat. De symptomen
zijn afhankelijk van de druk op de urethra en de onderzijde van de blaas.
Opmerking 2: niet alle urinewegproblemen bij mannen worden veroorzaakt door een
vergrote prostaat. Bloed in de urine en pijn bij het plassen kunnen veroorzaakt worden
door blaas-, nier-, of andere prostaatproblemen. U moet dan zo snel mogelijk uw huisarts
raadplegen.
Welk zijn de mogelijke complicaties?
•
Soms kan een plotse blokkage optreden van de urineafvoer. U kan dan niet
meer plassen. Dit noemen we ‘acute urineretentie’. Dit is een noodsituatie die
zo snel mogelijk behandeld moet worden.
•
Er blijft altijd een beetje urine in de blaas aanwezig wanneer de blaas niet
volledig wordt leeggeplast. Dit noemen we ‘chronische urineretentie’. Dit
restje urine kan ontstekingen of ongewild urineverlies veroorzaken.
Welke onderzoeken kunnen uitgevoerd worden?
•
Zelfs wanneer u klachten heeft is een onderzoek van de prostaat niet altijd
nodig. Uw arts beschikt over de volgende onderzoeksmogelijkheden:
•
De prostaat wordt onderzocht met een rectaal touché. De huisarts zal met zijn
vinger via de aars uw prostaat betasten. Hierdoor kan uw arts enkel inschatten
hoe groot uw prostaat is.
•
Urine en bloed kunnen onderzocht worden. Hiermee kunnen sommige ziekten
van de nier opgespoord worden.
•
Bij ernstige klachten en complicaties kan de huisarts beslissen U te verwijzen
naar een blaasspecialist voor technische onderzoeken.
•
Een PSA-test kan overwogen worden. Deze test kan soms aanwijzingen geven
over het bestaan van prostaatkanker. Vermits de wetenschappelijke waarde
van deze test ter discussie staat, kan je best over de uitvoeering ervan
overleggen met je huisarts. Het is belangrijk dat je weet dat de meeste mannen
met prostaatklachten en/of prostaatvergroting géén prostaatkanker hebben.
Is behandeling noodzakelijk?
Neen. In de meeste gevallen veroorzaakt een vergrote prostaat geen schade of
complicaties. Afhankelijk van de ernst van de symptomen kan men de vergrote prostaat
behandelen. Het kan bijvoorbeeld voor U onaanvaardbaar zijn om 6 maal per nacht op
te staan om zeer dringend naar het toilet te gaan. Anderzijds is 1 maal per nacht
ST-THERESIASTRAAT 5 B-2600 BERCHEM
WWW.HUISARTSENGROEPFRUITHOF.BE
[email protected]
BENIGNE PROSTAATHYPERTROFIE (BPH)
opstaan en een lichte aarzeling bij het starten van het plassen voor de meeste mannen
niet zo een groot probleem.
Welk zijn de verschillende behandelingsmogelijkheden?
Geen behandeling of zorgvuldig afwachten.
Bij milde of matige symptomen is het vaak een goede keuze om niet te behandelen. Dit
bepaalt u zelf afhankelijk van de last die u ervaart. De symptomen worden niet altijd
erger en kunnen soms spontaan verbeteren. Een studie waarin mannen met matige
symptomen gedurende 5 jaar werden gevolgd leert ons dat:
•
De symptomen blijven hetzelfde bij 9 op 20 mannen
•
De symptomen worden beter bij 8 op 20 mannen
•
De symptomen worden erger bij 3 op 20 mannen
Soms is het nodig de toestand jaarlijks te evalueren of frequenter indien er problemen
zijn.
Medicatie
Er zijn twee soorten geneesmiddelen die kunnen helpen. Zij genezen de vergrote
prostaat en ook de symptomen niet altijd volledig. Meestal verminderen medicijenen de
klachten wel.
Uw arts kan kiezen uit:
•
•
ongeacht de grootte van de prostaat. Finasteride en dutasteride doen de prostaat
krimpen en werken beter bij een grote prostaat.
Allerhande kruiden.
Vaak wordt er veel reclame gemaakt voor allerlei kruiden die de prostaat doen krimpen.
Er is echter weinig wetenschappelijk bewijs dat ze werken. Serenoa repens heeft wellicht
een gunstig effect en kan overwogen worden bij milde symptomen.
Chirurgie
Bij ernstige symptomen, complicaties en wanneer geneesmiddelen niet meer helpen kan
chirurgie overwogen worden.
De meest voorkomende operatie is de ‘TransUrethrale Resectie van de Prostaat’ (TURP).
Bij deze operatie wordt de prostaat met behulp van een toestelletje via de penis langs
de binnenzijde ‘afgepeld’. Deze operatie geeft in de meeste gevallen goed resultaat.
In zeldzame gevallen blijven de klachten echter bestaan. Soms treden complicaties op
zoals impotentie, ongewild urineverlies en gewijzigde ejaculatie. Indien u daar vragen
over heeft kan u daar met uw huisarts over praten.
Heeft u nog vragen?
Contacteer hiervoor uw huisarts.
Alfa-blokkers: Zij ontspannende spiervezels in de prostaat en de uitgang van de
blaas. Er zijn verschillende soorten alfa-blockers. Meestalverminderen deze
geneesmiddelen de klachten. Het effect is echter afhankelijk van persoon tot
persoon. Deze medicijnen helpen reeds na enkele dagen maar pas na 4 tot 6
weken werken ze op volle kracht. Zij worden meestal goed verdragen. Soms
kunnen nevenwerkingen optreden zoals: slaperigheid, hoofdpijn en
duizeligheid. Daarom wordt dit geneesmiddel best ’s avonds voor het slapen
ingenomen. Deze geneesmiddelen worden gebruikt bij milde vormen van
prostaatlijden.
De 5-alfa-reductase-blokkers Deze geneesmiddelen hebben invloed op de
mannelijke
hormoonhuishouding
(testosteron).
Zij
verminderen
het
prostaatvolume met 30%. De klachten zullen dus verbeteren naargelang de
prostaat kleinder wordt. Dit duurt gemiddeld 6 maanden. Bij ernstige vormen
van prostaatlijden kan beroep gedaan worden op deze geneesmiddelen.
Ook bij deze geneesmiddelen is het uiteindelijk resultaat afhankelijk van
persoon tot persoon.
Soms treedt er zelfs geen beterschap op.
Nevenwerkingen zijn zeldzaam. Impotentie en verminderd seksueel verlangen
treden op bij 1 op 20 gebruikers. Deze problemen verdwijnen volledig als de
medicatie wordt gestopt.
De ernst van de symptomen staat niet altijd in verhouding tot de grootte van de
prostaat. Zowel een kleine als een grote prostaat kunnen milde of ernstige symptomen
veroorzaken. Een alfa-blokker doet spiervezels ontspannen en werkt meestal goed
HUISARTSENGROEP FRUITHOF
TEL. 03/440 19 25
FAX 03/443 99 33
ST-THERESIASTRAAT 5 B-2600 BERCHEM
WWW.HUISARTSENGROEPFRUITHOF.BE
[email protected]