Ideeenleer
advertisement
Wat vooraf ging… PARMENIDES: ‘Als iets écht is, is het onveranderlijk’ HERAKLEITOS: ‘De wereld is in wezen veranderlijk’ PLATO’s IDEEËNLEER Wat is filosofie? filosofie is: dingen willen weten Filosofie is: de essentie van dingen willen weten Als je echt wilt weten wat een boom is, kun je om je heen kijken en proberen de ‘definitie van boom’ in je hoofd te krijgen Op schoolreis in Italië stel je je beeld van wat een boom eigenlijk is, een beetje bij. Op vakantie op de Cariben krijg je weer wat ‘input’ om jouw beeld van ‘de boom in het algemeen’ te vervolmaken DE IDEALE BOOM Al met al krijg je in de loop der tijd een aardig idee van wat een boom is. Zo kun je je, bijvoorbeeld, ook bij de IKEA een aardig beeld vormen van wat een stoel eigenlijk is DE IDEALE STOEL = DE IDEE STOEL Maar zijn DE IDEE STOEL en DE IDEE BOOM nu puur producten van denkwerk in het hoofd? Nee! Ze bestaan echt, in een aparte eigen wereld, de Ideeënwereld Er zijn twee gescheiden werelden (dualisme) DE IDEE STOEL met verbindingen ertussen DE IDEE BOOM IDEEËNWERELD abstract immaterieel concreet materieel ONZE WERELD Onze wereld ‘hangt af’ van de Ideeënwereld STOEL HOEKIG ROND GRAS HOUT METAAL BOOM BRUIN GROEN GROOT KLEIN Onze wereld ‘hangt af’ van de Ideeënwereld de ideeënwereld is: onveranderlijk HOEKIG absoluut GROOT 100% waar ROND transcendent KLEIN van een lagere orde slechts de halve waarheid relatief onze wereld is: veranderlijk Als we kijken naar de eigenschappen van mensen, dan spelen er heel andere ideeën: RECHTVAARDIGHEID SLIMHEID VRIENDELIJKHEID EERLIJKHEID SCHOONHEID DOORZETTINGSVERMOGEN DIEPZINNIGHEID Negatieve ideeën bestaan niet. CHAGRIJNIGHEID VALSHEID Bij negatieve kenmerken ontbreekt gewoon het lijntje met de ideeënwereld VRIENDELIJKHEID EERLIJKHEID Dat maakt de ideeënwereld veel perfecter dan onze wereld (hoe mooi die soms ook is) Al die mooie ideeën hebben dan ook deel aan de mooiste en hoogste idee: DE IDEE HET GOEDE / DE WAARDE VRIENDELIJKHEID EERLIJKHEID SLIMHEID DOORZETTINGSDIEPZINNIGHEID VERMOGEN RECHTVAARDIGHEID SCHOONHEID Je zou kunnen zeggen dat het feit dat de ideeën ‘goed’ zijn hun ‘waarde’ bepaalt Zo heeft zelfs een stoel een zekere waarde: namelijk dat je erop kunt zitten DE IDEE HET GOEDE / DE WAARDE STOEL Een kapotte stoel heeft juist zijn waarde verloren, want hij functioneert niet meer als stoel STOEL HOEKIG ROND GRAS HOUT METAAL BOOM BRUIN GROOT GROEN Wat moet ik met de ideeën? Waarom wil ik de essentie van dingen weten? KLEIN STOEL HOEKIG ROND GRAS HOUT METAAL BOOM BRUIN GROOT GROEN KLEIN om al redenerend de wereld te ordenen en te snappen (dieren en planten kunnen dat niet) DE IDEE HET GOEDE / DE WAARDE SLIMHEID VRIENDELIJKHEID EERLIJKHEID SCHOONHEID DOORZETTINGSDIEPZINNIGHEID VERMOGEN RECHTVAARDIGHEID om te weten hoe je je moet gedragen (dieren en planten hoeven dat niet) OK, het is dus nuttig… Hoe kom ik dan aan die kennis? abstract immaterieel IDEEËNWERELD DE IDEE BOOM concreet materieel Rondkijken in onze concrete wereld is verleidelijk, maar levert slechts een beperkt beeld op ONZE WERELD Alleen in de ideeënwereld kom je op betrouwbare ideeën! abstract immaterieel absoluut 100% waar onveranderlijk transcendent het voorbeeld concreet materieel relatief halve waarheid veranderlijk van een lagere orde namaak IDEEËNWERELD DE IDEE BOOM WARE KENNIS MENINGEN, VERMOEDENS ONZE WERELD Vandaar de houding van Plato op het beroemde filosofenfresco van Rafaël… IDEEËNWERELD Ware kennis is te vinden ‘boven ons’ in een soort paradijs voor filosofen. Maar hoe kom je daar? “Mensen die werkelijk een wetenschappelijke houding hebben, streven van nature naar het wezenlijke en blijven niet stilstaan bij alle verschillende concrete dingen die alleen maar echt lijken. Zij gaan verder. Hun hartstocht houdt niet op en boet niet aan felheid in voordat ze het eigenlijke wezen van de dingen aanraken met het deel van hun psyche dat bestemd is zoiets aan te raken, omdat het ermee verwant is. Pas wanneer ze daarmee het wezenlijke zijn genaderd en zich er echt mee hebben verenigd, wordt het inzicht in de waarheid geboren, waardoor ze het ware leven leren kennen, worden gevoed en eindelijk van hun weeën worden verlost.” Plato, Politeia (vert. Koolschijn)
