Is gecombineerde bronscheiding zijn tijd te ver vooruit?

Is gecombineerde bronscheiding zijn tijd te ver vooruit?
Zoeken naar de juiste mix
Proeven met de gecombineerde inzameling van droge componenten zijn hot. Begrijpelijk. De
recyclingdoelstelling van 65 procent voor huishoudelijk afval dwingt tot nadenken over nieuwe
vormen van afvalinzameling en -scheiding. Zoveel mogelijk recyclebare materialen in één bak is dan
geen gekke gedachte. Of toch wel?
Vakblad Afval! december 2013 (nummer 9)
Auteur: Senta in 't Veld
De brede fractie van de HVC-proef
'Droog en Herbruikbaar' ligt klaar voor sortering.
Rova, HVC, Van Gansewinkel, Twence, Baetsen: het is een greep uit de bedrijven die een droge componentenbak of -zak
uittesten. Sommige proeven moeten nog beginnen, zoals Twence in Rijssen-Holten, terwijl andere al zijn afgesloten (HVCproef in Noord-Oostpolder). Positieve inzamelresultaten of enthousiaste burgers ten spijt, vindt niet iedere proef zijn weg
naar opschaling. Zo loopt in de gemeente Sliedrecht de pilot “Droog en er r i aar in decem er
op i n eind. De
gemeente hee t esloten dat er geen er olg omt. roe niet geslaagd o e nnen eggen. aar olgens Ste an de
eer business ontwikkelaar grondstoffen bij HVC, ligt dat genuanceerder.
Kostbare aangelegenheid
HVC voerde de pilot halverwege 2011 in de gemeente Sliedrecht. Doel was om te komen tot meer materiaalhergebruik.
Tijdens de proef mochten inwoners acht droge deelstromen verzamelen in een container, die tweewekelijks aan huis werd
opgehaald. Oud papier, textiel, plastic (zowel harde kunststoffen als verpakkingsmaterialen), kleine elektr(on)ische
apparaten, metaal, steen en drankenkartons kwamen als een gemengde droge fractie binnen bij HVC, waar ze handmatig
werden gesorteerd. De kwantitatieve res ltaten spra en al snel oor ich: een toename an o’n 4 procent an de
hoeveelheid herbruikbare stromen (van gemiddeld 68 kilo per inwoner naar 95 kilo) en een afname van ongeveer 20
procent van de hoeveelheid restafval (van 191 kilo per inwoner naar 153 kilo). Ook op het serviceniveau scoorde de proef
goed en leidde tot enthousiaste bewoners.
Toch is de droge componentencontainer in Sliedrecht n an de aan. Wat wer te tegen? De eer: “Ten eerste is
handmatig sorteren een hele dure optie. Daar hebben we tijdens de proef voor gekozen om een goed beeld te krijgen van
de waliteit en de samenstelling maar i opschaling moet dat mechanisch ge e ren. Omdat een installatie die de e
gecombineerde stroom kan sorteren (nog) niet in Nederland staat, overwoog VC daar el in te in esteren. “Een ost are
aangelegenheid want het scheiden an eel erschillende leine deelstromen is ehoorli apitaalintensie
ertelt De
Beer. Een opkomend risico op de oudpapierstroom strooide echter roet in het eten.
Financieel risico
Bij aanvang van de HVC-pilots lieten partijen als de Federatie Nederlandse Oudpapier Industrie (FNOI) en de Stichting
Papier Recycling Nederland (PRN) zich kritisch uit over de inzameling van oud papier in combinatie met andere fracties. Zij
meenden dat de fractie oud papier dusdanig zou vervuilen dat het niet meer bruikbaar zou zijn voor recycling. Tijdens de
pilot werden daarom meerdere malen materiaaltesten uitgevoerd. “Die we en it dat de waliteit an het papier geli was
aan brongescheiden materiaal ald s De eer. “ aar omdat de her omst anders was ontstonden in de a etmar t twi els
o erwer ers daar wel de el de pri s oor wilden etalen als oor rongescheiden papier. Aange ien o’n 6 tot 7 procent
van de grondstoffenbak uit oud papier bestond, gaf het financiële risico daarvan een behoorlijke impact op de business
case. Tel daar i de apitaalintensie e in estering en de siness case werd ontoerei end. Geen sorteerlijn dus. Gevolg is
dat de gemeente Sliedrecht de pilot staakt.
In de bak… en er weer uit
Zowel in de Basis Bak van Krimpen aan den IJssel als in de
Droog en Herbruikbaar-container van HVC mochten inwoners
aanvankelijk ook textiel kwijt. Bij beide proeven ontstonden
kwaliteitsproblemen. In Krimpen werd zelfs halverwege de
proef besloten de stroom textiel uit de bak te bannen. Frank
Mokveld van NV Mak licht toe: “De vervuiling aan het plastic
verpakkingsmateriaal in de bak zorgde ervoor dat het textiel
een vreemde geur kreeg. Textielverwerkers konden dat niet
goed verwerken, waardoor de afzet moeilijk werd.” Ook
keramiek mag niet meer in de Basis Bak. De stroom zou
teveel vervuiling in de container veroorzaken.
Als het aan De eer ligt is het laatste woord o er de waliteits westie nog niet ge egd. “Van it het perspectie an een
papierverwerker snap ik best dat die het liefst de allerbeste brongescheiden fractie wil ontvangen. Maar als we naar 65
procent materiaalhergebruik willen, moeten we misschien ook eens kijken of we de grenzen kunnen opzoeken van dit soort
waliteiten. Klaas o stra
siness unit manager bij sorteerlijnspecialist Redox, verbaast zich over de situatie. Volgens
hem o de papierind strie ist entho siast moeten i n. “ i rongescheiden papier it steeds meer a wi end materiaal
zoals plastic. Dat mapje met folders dat mensen thuis krijgen waar folie omheen zit, wordt bijvoorbeeld vaak ongeopend in
de papierbak gegooid. De vervuiling in die bakken is daardoor echt aanzienlijk. Papier dat uit een sorteerinstallatie komt,
bevat veel minder plastic en levert volgens mij juist een veel schonere stroom dan wanneer mensen het zelf thuis
gescheiden in amelen.
Mechanische sortering
In Krimpen aan den IJssel zamelt NV Mak, een samenwerkingsverband tussen de gemeente en Van GansewinkelO erheidsdiensten sinds mei
de ogenoemde ‘ asis a ’ in. De fractie die bij deze proef van gecombineerde
bronscheiding wordt ingezameld is nagenoeg dezelfde als die in Sliedrecht en de Noordoostpolder. De tussentijdse
resultaten laten zien dat het restafval met 14 procent is afgenomen. Problemen met de afzet van de oudpapierfractie
ennen e niet ertelt Fran
o eld manager NV’s i Van Gansewinkel. Het feit dat de fractie binnen de eigen Van
Gansewinkel Groep wordt afgezet maakt dat de proef op dit punt lastiger te vergelijken is met die van HVC. Ook bij de
proef in Krimpen wordt handmatig gesorteerd. In de toekomst is het zelfs een wens om daarvoor mensen met een afstand
tot de ar eidsmar t in te etten. “ aar oo wi lopen aan tegen hoge sorteer osten. et alleen handmatig sorteren om e
er niet concl deert o eld al. Of de Basis Bak een opschaling krijgt naar de rest van de gemeente is nog niet bekend. In
2014 evalueert de gemeente de resultaten. Vindt de proef doorgang en wordt deze opgeschaald dan zou mechanische
sortering volgens Mokveld een vereiste zijn. Is dat niet tegenstrijdig aan de wens van social return? Mokveld denkt van
niet: “Je moet iteindeli een mix ien te inden waarmee de dienst erlening inancieel haal aar wordt. Van alle ei wat
dus. Ook hij vraagt zich af of een eigen sorteerlijn tot de mogelijkheden behoort. “Als NV a i n wi te lein om el te
investeren in een installatie. Binnen de Van Gansewinkel Groep zou, mede gezien de ontwikkelingen rond plastic
erpa ingsmateriaal in reder er and ge e en nnen worden.
Oo VC onder oe t nog de sorteermogeli heden die de e ontwi eling iedt. “We he en ge ien dat gecom ineerde
inzameling op zich heel goed werkt, maar dat de fractie in de bak te breed was. Net als andere partijen kijken we nu of het
interessant is om kunststof samen met drankenkartons en metalen in te zamelen en mechanisch te gaan sorteren. Dat is
minder complex dan acht stromen en ergt een andere schaal an in esteren ald s De eer.
Basis Bakken in Krimpen aan den IJssel
staan aan de weg voor inzameling
Verbrandingsovens
o stra staat olledig achter het idee an ‘droge componenten a ’. Het bedrijf heeft al ervaring met het sorteren van een
dergelijke fractie in onder meer Canada. Optisch eruit schieten, zeven of blazen: voor ieder component is wel een
detectiemiddel om het er it te halen. “Dat is heel een o dig ertelt hi . Financieel ge ien den t hi dat de esparing op de
inzamelkosten - “er hoe t minder gereden te worden - en de opbrengst van de schone producten voldoende ruimte
moeten ieden oor de in estering in een li n. Dat er desondan s in Nederland nog geen aan raag oor o’n installatie is
ingediend wi dt hi aan de o ercapaciteit in er randing. “Wi itten met die vervelende ovens die het materiaal ook willen
he en. In landen met minder er randingscapaciteit wordt al eel eter en meer gesorteerd. Wim Nooi en den t eerder
dat het concept van gecombineerde inzameling eigenlijk zijn tijd iets te ver vooruit is. Als directeur van De Jonge
Milieuadvies was hij als onafhankelijke partij betrokken bij het meten en monitoren van de resultaten van de proeven in
Sliedrecht en de Noordoostpolder. Nooi en legt it: “Op dit moment is papier een hele waarde olle grondsto die misschien
wel o’n 8 procent an de droge en her r i are ractie uitmaakt. Het loont dus nog om die stroom apart op te halen.
Zonder papier ri g e een eel leinere stroom waarin ooral plastic domineert. Sorteertechnie en nnen dat olgens
Nooi en niet alti d e en goed aan. “Oo i n niet alle grondsto en e en waarde ol. De erwachting is echter dat o er i
tot tien jaar de aangeboden hoeveelheden papier zullen afnemen. Met het oog daarop is de mix-inzameling ingezet,
waarmee uiteindelijk vergeli are hoe eelheden droge stromen er regen worden. “Tegeli erti d llen
sorteertechnieken verbeteren en dan heb je hiermee een prachtig systeem dat ook nog eens super simpel is. Ik ben ervan
overtuigd dat we daar uiteindelijk op gaan uitkomen. Het an haast niet anders.