On-line astronomie: Bradford vs. Faulkes Telescope - CMA

On-line astronomie: Bradford vs. Faulkes Telescope
- Vanuit het klaslokaal waarnemen met professionele telescopen Mensen lijken soms een aangeboren interesse voor sterrenkunde te hebben. Een
docent die er tijdens zijn lessen over begint, merkt gelijk een verschil in de houding van leerlingen. Een verhaal over de zwaartekrachtsversnelling wordt interessanter als je vertelt over de zwaartekrachtsversnelling op andere planeten of,
beter nog, bij een zwart gat. Sterren en planeten spreken tot de verbeelding. Sinds
kort zijn er via internet instrumenten beschikbaar om de sterren het klaslokaal in
te brengen: de Bradford Telescope en de Faulkes Telescope.
Internettelescopen
Het gaat om telescopen die op veraf
gelegen plaatsen staan, maar die (gratis) te bedienen zijn via het internet.
Er zijn wel verschillen in de bediening, de mogelijkheden en in de kwaliteit van beide telescopen.
Bradford Telescope
De Bradford Telescope staat op het
Canarische eiland Tenerife, bovenop
de Teide berg. Bradford heeft de beschikking over een koepel met 3 kijkers: constellation, cluster en galaxy.
Constellation is een kleine kijker (diameter: 16mm) met een zeer grote
kijkhoek (40°), bedoeld voor opnamen van hele sterrenbeelden. Cluster
is groter (diameter: 200mm) en is bedoeld voor relatief heldere hemellichamen, zoals de pleiaden of een planeet. De grootste is galaxy (diameter:
355mm) voor de allerzwakste nevels
en sterrenstelsels.
Bij Bradford kan ieder die dat wil
gratis een account aanmaken. In een
eenvoudig invulschema kun je aangeven welk object je wilt bekijken.
Dit kan aan de hand van de naam, het
nummer of de coördinaten van het
object. Je kiest welke kijker en filter
je wilt gebruiken en hoe lang je wil
belichten. Nadat je je opdracht hebt
bevestigd, wordt deze in de wachtrij
geplaatst. Je krijgt per email een bericht wanneer je opname klaar is. Je
kunt de opname dan downloaden als
JPG-file (gecomprimeerd) of als
FITS-file (ongecomprimeerd; geschikt voor fotometrie).
De Bradford Telescope
Faulkes Telescope
Voor de Faulkes telescope kunnen
alleen scholen een account aanmaken. Na inschrijving wordt vanuit de
organisatie gecontroleerd of de inschrijving klopt. Hierdoor neemt inschrijven iets meer tijd in beslag. Qua
voorzieningen loont dit wel de moeite. Faulkes heeft de beschikking over
twee kijkers, ieder met een diameter
van 2 meter. Een van de kijkers staat
op Hawaï, de ander in Australië. Als
je met een van deze kijkers wil waar-
Signaal30 - Digitaal – juni 2009
55
nemen, moet je intekenen op een ‘observing slot’: periodes van een half
uur op bepaalde data. Tijdens de
waarneemsessie krijg je live controle
over de telescoop. Hoewel je in feite
hetzelfde doet als bij Bradford (opgeven waar je wilt kijken, hoe lang en
met welk filter) kun je nu ook snel je
plan aanpassen als er iets mis gaat.
En het is veel spannender om de
waarneming live uit te voeren.
Its academy
Op www.itsacademy.nl staat een deel
van het educatief materiaal van de
Faulkes Telescope in vertaalde vorm,
onder ‘its labs’Æ ‘its at school’Æ
‘Telescoop’. U vindt hier o.a. een
introductiefilmpje, een simulator van
de telescoop, kleine oefenprojecten
en twee hoofdprojecten:
1. het waarnemen van asteroïden en
het opmeten van hun positie, en
2. het maken van een Hubble Stemvork Diagram (de klassieke wijze
om sterrenstelsels in te delen).
De projecten kunnen door leerlingen
zelfstandig worden uitgevoerd, bijvoorbeeld als praktische opdracht of
profielwerkstuk.
Onne Slooten, AMSTEL Instituut,
<[email protected]>
Eén van de Faulkes
Telescopen
Het waarnemen van planeten met de
Faulkes telescope is helaas niet toegestaan. Voor de gevoelige telescopen is een planeet te fel: het beeld
blijft ‘hangen’ in de CCD. Met de
Bradford telescoop is dit geen probleem. Het voordeel van de Faulkes
telescope is dat je gemakkelijker
tijdsafhankelijke observaties kan
doen. Hierdoor is het bijvoorbeeld
mogelijk om de coördinaten van een
asteroïde op een bepaald tijdstip op te
zoeken en de asteroïde waar te nemen. Met twee waarnemingen valt
zijn radiële snelheid al te bepalen.
56
Links:
De Bradfordtelescope is te vinden op
www.telescope.org
De Faulkes telescope is te vinden op
www.faulkes-telescope.com
Signaal30 - Digitaal – juni 2009