mannelijk en vrouwelijk

Over
de
historischebeteekenis
mannelijk
en
der
woorden
vrouwelijk
in de plantkunde
.
DOOR
H.L.+Gerth van Wijk
Ieder,
de
die
en
der
reeds
trekking
in
zijn,
De
vergelijking
waarin
en
2°.
vijf,
de oudere
pasten
op
3°.
werden
wij
zelfs
de bedoelde
namen
manneken
de
schijnbaar
de
bestaan
Toch
der
geheel,
geslachten
zulk
zou
een
bezijden
ge-
plant-
vroegere
en
gevolg-
de
waar-
blijken.
planten
kunnen
achtereenvolgens
kenden
dat
toegepast,
gebruikte,
schrijvers
deze
mannelijke
vrouwelijke
termen
het
kan
volgende
verschillende
van
die
van
waarschijnlijk
het
waaruit
worden,
plantenrijk.
ontmoet meermalen
verschillende
wijfken, pionie
en
wijfken,
gemaakt
het
vrouwelijk
deze
men
volgende
1°.
in
hoofdzaak,
uit
en
neemt,
verband met
manneken
hadden
begrip
zooals
mannelijk
en
mogen
geslachtsorganen
heid
de
zou
band
ter
in
wijfje
manneken
varen
volgtrekking
en
wolfsmelk
bijv.
wijfken,
kundigen
kruidboek
mannetje
planten,
van
oud
een
woorden
.
worden
zullen
tweehuizigheid
benamingen
welke
op
leert
zijn
in
den
regel
planten
zijn
in
den
regel
de
woorden
de
gevallen
teruggebracht
tot
nagaan.
bij
terecht
planten
dat
sommige planten
toe;
minder
vruchtbaar
dan
sterker
dan
;
mannelijke
grooter
en
vrouwelijke;
I
0
-
planten
heeten
mannelijk
of
vrouwelijk
naar
oppervlakkige
76
OVER
overeenkomst
5°.
baar
naar
of
wortels
van
De
den
vrucht
de
om
het
van
hun
de
der
hare
deze
de
stand
Eigenaardig
die
meest
de
en
betreffende
zegt
opdat
en
de
heeft
vrucht
der
ten
de
stof
daar
dat
gevolge
takken
splijt
het
genoemd
zoo
vijgen.
bewaring
en
na
en
niet
vrouwelijke
dragen,
haren
wollige
wordt
de
wijs;
bloemen
mannelijke
dadel door-
voortbrenging
volgende
binden
de
evenals de
bevruchting
ter
de
op
laatste
in
galwesp,
worden
noodig
beschrijving
van
die
plinius,
natuurhistorici
bevoegde
ook
maar
bij
natuurkenners
alle
duidelijkst openbaart.
geslachten
kiemt
zonder
De
aar.
vruchten
voort.
en
ook
worden
goed
Hij
de
bloem
(d.
zijn
men
soort
een
de
op
vrucht
ze
volgens
van
deskundige
zonder hen
napraatte
ook
stand
,
de
dat
te
alleen het
te
dat
brengen
Houwt
niet
hebben
te
bij
bij
den
zich
twijg,
een
slechts
op
adem,
den
men
het
brengen
stof
door de
bloemen,
mannetjes
over
de
caprificatie
der
de
de
opte
aan
Hun
denkbeeld is
der
geen
boom
mannelijken
onvruchtbaar.
van
door
haar
alleenstaande,
op
vrouwe-
wijze
ruig
de
mensch
palmboom
de
de
door
de
bij
de kruiden
mannelijke
palmboom),
zijn
alleen
zelfs
zonder
brengen
door
dat
tot
,
bloeit in
mannelijke
haar
stof.
feit
een
palmen
i.
beweren
gewassen
mannetje
voort
vrouwelijke
opgemerkt,
huwelijk"tot
of
Het
bevrucht
door
andere
voorkomen
vrouwelijke
haren,
bloemen
herodotüs
dragen galwespen
ze
bewerking
twee
zoo
schijn-
mannelijk
komt”.
het
kijken
is
de
Deze
de
staande
twee
als
:
boomen,
lijke
deze
mannelijke palmboomen)
opdat
rijp
schudt
en
beoordeelaars Grieksche
»De
de
van
nl.
bewerkt
de
is
z.
doet
mannelijke
genoemde
tot
begrepen
tusschen
worden
daaromtrent: »De
Men
bloem.
De
w.
palmen
afgesneden
vrouwelijke
huwelijk
verschil
van
planten
palmen,
vrucht
bloemscheede
draagt.
(d.
zegt
door de
vruchten.
hebben
hun
of lichamen
volgende:
mannelijke
Theophrasïds
dan
WOORDEN
geslachtsorganen
geschiedschrijver
dadeldragende
dringend,
palmen
punten
verwante
Grieksche
dadelpalm
afvalt;
is
DER
onderscheiden.
oudste
De
een
BETEEKENIS
vruchten met
en
toevallige
zeer
werkelijk
vrouwelijk
te
HISTORISCHE
dieren;
van
zij
DE
af,
liefde
gekomen
wol
wijfjes
uit
de
uit
te
schudden”.
Volgens
de
theopiirastus
bevruchting
mannelijke
en
bij
de
bestaat
palmen,
vrouwelijke
in
organen.
een
Het
vijgen
vereeniging
insekt,
uit
of
niet, gelijk
huwelijk
zichzelf
van
ontstaan
MANNELIJK
in
bloem
een
doende
gekweekten
water
de
bij
wilden
doet
en
VEOUWELIJK
krijgt,
meer
vijg
vruchting
den
van
voedsel
EN
eieren,
afgezette
ÜE
verlaat
vijg,
rijpen.
met
die
deze
der
door
welke
het
waar
in
de
Daarentegen
daarna
77
PLANTKUNDE.
dringt vervolgens
dezen
palmen
IN
van
de
een
de be-
vergelijkt bij
visschen
vrouwelijke
door
vol-
geen
vrucht
in
bevrucht
mannetjes
worden.
Uit deze
in
laatste
hetgeen
slechts
den
bij
bij
toeval
de
meening
is,
terwijl
als
bij
den
huizig
is,
schriften
toch
de
kundigen
dat
en
iets
zekers
hetzij
cellen.
vrouwelijke
melding
»De
van
deel
een
missen
en
gelijkend
de
op
Z
echter
wellicht
der
kunnen
»Bij
spil
den
werking
der
in
gevolge
zijn
heeft,
Mocht
bloemen
,
te
twee
geschiedt
deze
bij
geschiedt
dadel tweeuit
nergens
de
oudere
volgende
ge-
plantmeel-
mannelijke
maakt
spinnewiel;
en
het
bij
de
en
theophrastus
bewoordingen:
die
zij
dat
orgaan
de
die
geschiedt
het
planten
deze
die
voorafgaande
paring
ze
aan
dat
de
hebben
de
twee-
betrekking
door
het andere
,
vermogens
van
schrijver
bestaan
bezitten zich
vermogen
vereenigd;
mannetjes
hebben
geen
op
juist
samen-
vrouwelijk,
der
voortbrengen
uitdrukking werkelijk betrekking
dan toont
wellicht
voortplanting
twee
het
geval
abistoteles :
mannelijk
eene
in elk
zou
het
de
het
van
evenmin als
begrepen
dieren,
denkbeeld
eenig
hebben
van
meeldraden,
zijn.
moet
planten,
laatste
in
soms
schrijvers
gehad
uitdrukking
bevruchting,
zonder
niet
deze
Op
bewegen,
bij
stamper
onvruchtbaar
Grieksche
geheel
individus,
de
de
plant
tweehuizige
volgende
de
mensch
daarentegen
haar
deze
natuurlijk
bloemen.
plaats
van
dat de
gevormde
de
gebrekkig
wijze
andere
geval
in
dat
citroenboom hebben in het midden
een
van
de oudere
geslachten
hebben
hare
den
van
juiste voorstelling
een
eenhuizigheid
slachtigheid
van
bloem
dat
zelfs
tweeërlei
de
U
de
geval
Gesteld
oi
enkel
verklaren
het samenstel der
van
hen
zijn
onvruchtbaar.”
blijven
welk
één
stempel
een
Inderdaad verandert bij
m
in
der
van
van
hoogst
dezelfde
blijkt
een
de in
van
bloemen
van
vijg
te
zoo
slechts,
Bovendien
gedachte
wellicht ook
anders
op
weten, hetzij
Slechts
stijl
een
vruchtbare
bij
noch
stampers,
zij
het
den
blijken
te
waarschijnlijk
inzicht
gelukkige
zeer
dit onderscheid
theophbastos
,
draden
met
dit
zei ven,
is
inzicht
juist
zeer
is
geheel
plant
eenhuizig.
vijg
van
deze
een
hoe
bevruchting
bij
dadelpalm,
wel
schrijvers
Immers
abistoteles.
omtrent de
zij
of
des
geest
een
Toch
geschiedt.
juist,
zoo
philosophischen
leermeester
schijnt
uitdrukking
planten
zaden
en
bij
ten
wijfjes”.
tweeslachtige
denkbeeld had
78
OVER
de
van
deed
slachtige,
terwijl
cel
vrouweljjke
Hadden
de
evenmin
houden
onder
goede
een
dan
oogenblik
dikwijls
gezinspeeld
enkele
een
meld
meeldraden
»Alzoo
kelk
werk
17de
eeuw
na
dien
en
vrouwelijk.
tijd
uit
dige
het
de
Door
velen
geen
dat
»
met
Matthiolus
dien
niet
houd
is
mij
ik
en
van
oude
veel
bezig-
schrijvers
tot op
nog
dit
schrijvers
Grieksch
een
ik
schrijver
melding
van
bevruchtend
het
weinige
zeer
plaats
ver-
plaatsen uit,
iets
schrijvers
ver-
dubbel,
te
witte
een
lelie,
andere is
o.
die
d. i.
stampers,
en
worden,
van
eerst
begon
zoodat ook
de
in
van
zegt:
a.
van
den
RU ei,
een
bekend
bloemen,
het
laatst
natuurlijk
ontstond betreffende de woorden
schreef
16de
gemaakt
melding
der
vermenigvuldiging,
v.
Fransch
eerst
mannelijk
plantkun-
eeuw:
trouwens
en
die
sparren
in
belon
een
aan
vol,
zich
meeldraad.”
meeldraden
RAi,
deden niet
en
en
bloeien niet.”
werd
dennen
van
BAUiiiNUs
aarzel
b.
der
,
drukking
den
juist begrip
Zoo
geen
daarvan
oudere
maakte
Grieksche
de bloem
de kleur
juister bekend
jenevers
bloemen
en
de
deze
een
hebben.
oók
eene
op
over
meeldraden
tot
begin
»Ook
nomen
j.
een
hij
van
de
van
betrekking
der
die
men
oudere
slechts
waar
de reuk
andere
een
Het
met
is
nl.
,
de
dieren,
stampers.
en
wordt
plinids
meeldraden
Zondert
bij
,
een-
meeldraden
dat
deze
heeft op
betrekking
bij
nergens
iets
werd,
stempel;
en
die
deze
door die
ofschoon
genoemd
bij
plantkunde
der
ouderen
der
slechts eenmaal door
stijl
op
stuifmeel.
men
van
Door
de
het
vindt
dan
dat
,
uitdrukking,
van
mogen
blijkt,
plantensoorten
Hierboven schreef ik
wordt
Immers
plantensoort
als
bij
zooals
—
paring
plantkundigen
latere
verstaan
naam
onmogelijk
weinig
zeer
welke
van
doel
het
commentarieeren
vraag,
de
,
mannelijke.
gebied
van
hebben.
als
een
ze
men
dieren
planten
door
de
als
of,
wijze geschiedt
bij
het
en
natuurlijk
en
bepaalden
een
slechts
de
op
samenstel
voorstelling
copieeren
met
zoowel
bevrucht
WOORDEN
hoogere
met
dezelfde
schrijvers
konden
DER
bevruchting,
op
worden
het
van
dan
stampers,
de
bovendien,
moet
BETEEKENIS
vergelijken
geheel
oudste
begrip
daar
,
wil
—
bloemen
tweeslachtige
meer
HISTORISCHE
tweeslachtigheid
ARISTOTELES
helder
DE
tot
—
in
dat
do
17de
en
den
van
o.
a.
eeuw
aange-
jeneverboom
blijkt
uit
een
—
uit-
schreef:
beweren
zijde
16de
zooals
hebben,
1693
dat
tegenovergestelde
de
de
verwanten
van
de
spar
meaning.
den
laatste
bloemen met
geen
Wat
te
bloemen
draagt,
mijzelf betreft,
scharen
meeldraden
bij
en
de
ik
bovenspar
in
EN
hunne toppen
stof
een
Betreffende het
alle
»Brj
deze
liuweelboom
»Men
de
is,
onderscheidt
De
deze
tweede
en
worden
en
als
vruchten
zij
vrouwelijke
sumak-
of
omdat
de
genoemd
zoo
draagt.
terpentijn-
vrouwelijke
een
daarom
juist
en
vruchten,
geregeld
en,
een
vrucht
onvruchtbaar
Theophrastus:
kleiner.”
en
mannelijke
een
is
eerste
talrijk
uitoefent.”
werking
plant
onvruchtbaar
mannelijke
een
79
PLANTKUNDE.
punt zegt
vrouwelijke
Coriaria);
onvruchtbaar
boom.
minder
hij
(Rhus
mij genoemde
de
somtijds
is
onderscheidt
Zoo
eerste
plant
zijn
voortbrengt,
door
draagt
DE
IN
die bevruchtende
bevatten,
tweede
hoornen
mannelijke
de
VROUWELIJK
J
MANNELIJK
noemt
hem
men
mannelijk.”
Ook
latere
bij
verschil
genoemd;
»De
effen noch
wijfken)
glat,
selden
veel
of
schrijft
nochtans
aen
lange
Volgens
mannelijke,
zijn
on-
grootste
gevolge
of
de
er
als
zij
leven
zeer
1
tot
beteren
opzicht
kort
zij
leven
als
kan
zij
sterven
en
veel
zeer
worden
langer
die
der
tot
vorming
is
laatsten
na
aan
gedron-
een
zeer
bij
de
dan
en
het
voor
blaren
ten
,
van
den
vruchten
groei
,
der
overeenstemming
spoedig
bestaan.
hebben
waargenomen
of
den
van
mannetjes
worden
kort
een
vruchten
on-
soorte
Mannelijke planten
volkomen
er
de
in
voedingsvochten
evenredig
is
immers
soo
dese
vruchtbaarder
zijn
wortels, stengels
overblijft
den
oud
ook
voortgebracht,
druiven
weinig
Zoo
en
vijgen.
vruchtbaar
ge-
zijn.”
Dit
de
dit
planten
omgekeerd
dieren;
zijn
gemakkelijk
Daarentegen
weest
en
samen
onvruchtbaarheid
door
van
niet
hangen.”
een
de
dien
vruchten
de
’t
bij
omdat
genoeg
vruchtbaar
planten
hetgeen
niet
dat
i.
(d.
daarom onvruchtbaar
minder levenswarmte.
opgeslorpt
In
planten
de
vruchtbaar,
vruchtbaarheid
vegetatie-organen.
wys
door
en
en
vrouwelijke
hebben
weinig
deel worden
tusschen
heeft
»De
maar
waarvan
zoodat
druyfs
theophrastus
oorzaak:
volgende
alsmede
,
,
de bladeren
dien
voortbrengt,
plat, rondt,
steelkens
voorgaende
door
dodonaeus
1673
die in
beschrijving:
de
van
zijn,
rouwer
vruchten
Lindenboom manneken
de
volgende
Dr.
dit
planten
sommige
nylandt, Med.
onderscheyden,
maer
bloeysel
geoordeelt,
gen
de
samenstelde,
omtrent
men
p.
geeft
v.
lindenboom manneken werdt
lindenboom
seer
b.
zoo
1
Kruydboeck
een
vindt
schrijvers
boek,
laatste
dat
tijd begon
verscheidene
ik
periode
der
aan
te
malen
kruidboeken,
breken.
na
zal
aanhalen, gebruik
welke
voor
de
ik
plantkunde
omdat
als
het
behoort
wetenschap
een
80
OVER
schoon
dit
eenige
in
boomen
Inderdaad
sommige
moeten
of
dragen
ook
dragen
dennen
sparren
eerst
kiembaar
verband met
zaden
natuurlijk
deze
ding
van
Heeft
harer
der
of
of
bijna
gaan
de
in
geslachtstoch
wel
vele andere
Hunne
zaden
vele
van
dan
eerst
zijn
soorten
van
in
bloemen,
b.v.
boomen. In
oud
jaren
kunnen
Zoo
levensjaar,
40-jarige
tot
vrucht
zij
eer
161e
exemplaren
hoofd,
slechts
geworden
eenhuizige
welk
geval
Ziet
voortbrengen.
de onderschei-
schijnt
vruchtbare
andere.
,
dan
te
geheel
worden
is
dat
is
onvruchtbare
en
Uit
vergeten.
deze
of
tegenstelling
de
ontwikkeling
voldoende
twee
van
en
van
en
schrede
grooter
het
soort
een
planten
soort
eene
dan
werkelijk
der
kleine
een
van
noemen, welke
Natuurlijk
—
dat
aangenomen,
vruchtbaarheid
die individus
en
mannelijk
tegenstelling
wezen
het
het
na
mannelijke
boomsoorten
eenmaal
men
dan
bereiken
meer
vruchten
geen
en
of-
gerechtvaardigd.
vegetatie-organen
soorten
en
enkele
alleen
over
vrucht
50
ook
en
,
zaden bevatten.
boomscholen
die
bestaan
vruchten. Verscheidene
leeftijd
30-
de
van
opvatting
genoemde
van
dragen
bijna
verschillende
tusschen
te
zijn
eindelijk
geen
in
men
die
levensjaar.
worden
boomen,
omstandigheden
exemplaren
bestaat
tot 25ste
zaait
van
alleen
soms
men
20sie
begrijpen
kiembare
slechts
regel
het
terpentijnboomen
weinig
zeer
vruchten
genomen
Bovendien
boomen
den
dit feit
afkomstig
of
der
WOORDEN
theophrasïds
voor
betrekkelijk hoogen
het
zij
vele
geen
hunne
in
na
als
is
DER
en
verkeerd
bewijst,
dragen
jaren
een
eer
sumak-
niet of
reeds
dat
schijnen
moge
zijn
planten
reden.
boomen
ook
BETEEKBNIS
onvruchtbare
van
feit alleen
bij
organen
zijn.
HISTORISCHE
vreemd het
Hoe
aanneemt b.v.
ze
DE
sterker
uitgangspunt
om
verwante
na
of ook
—
de
ver-
harder
genoemde
verschillende voorbeelden kan be-
opvatting
van
bestaan
geslachten
heeft.
Volgeps
mannelijk
en
dikkeren
een
dun
en
soorten
gebruikt:
de,
fraaier
een
twee
in
niet
bloem
en
is
hardheid
vele
slechts
van
opzichten
en
sterker
De
een
voet
hout
gebrek.
dan
de
Aristolochia (Duitsche
vrouwelijke,
wortel
volgens
genoemd
het
is
Conyza,
wortel
raapvormigen
welker
geur,
kleine
van
langen
worden
mannetje
het
een
een
stengel
vertakt
grootste,
soort
een
deze
Conyza
van
elleboogslengten.
graveolens),
De
ornaat
vertakten
of
weinig
Twee
wordt
dioscoriues
genoemd,
welker
(Cupularia
een
heester
stengel
is.
bolvormig
bioscoiudes
en
plinius
viscosa),
ter
wijfje genoemd
pijp)
heeft
heeft
hoogte
van
(Cupularia
hoog.
der
Het
mannetjes
hout
van
is
volgens
den
theopurastus
mannelijken
spar
is
MANNELIJK
veel
gemeen
ten
gedraaide
Plinius
en
vol
op,
De
van
de
vrouwelijke
der
sterk
ook
kan
Voorbeelden
over
in
wijfjes.
in
beginsel
de
in
voorbeelden zal
»Hoewel
naem
maer
*
boom
Dat
n
iets
in
te
de
van
van
De
geslachtsorganen
»Veder
dit
ton
varens
schrijvers
hebben
gebruikt
dan
steviger
en
ik
waarvan
dat-
enkele
wordt
boom
in
hij
wordt
is
(dat
den
van
Nederlandt onder
te
weten,
wanneer
hij Cypres-manneken,
roode
steelen,
omtrent
Wolfsmelck-wijf
ken
ander-
brenght
in
voet
hoogh
oock
zijn
die
als
de
de
toestand
hebben.
i.
de
gestreepte
van
zijn
veel
langer
Noten-muscaet-
of
kantige
steel
varen-manneken bewassen.”
onderscheiding
met
{d.
langwerpiger.”
enckelde,
een
den
soorte
mannelijk
en
geslachtsorganen
waarin
Overigens
ieder
zegt
ze
als
dezelfde
vrouwelijk
volgt
uit
varens
schrijver
het
kent
dien
aanhaalde:
bladt is
onrechte
gewas
maken.
plantkundigen
bewijze
min-
blijft, Cypres-wijfken genaemt,”
voorgaende
hebben
geen
die
de
geval
kan
dat
hierbij
te
oudere
Noten-muscaet-boom manneken
bladeren,
feit,
ik
de
de
dese
van
ronde
een
van
vruchten
laatste
maken
de
ten
draeght,
heeft
brengt
kleynder
dit
hebben
eeuw
ópschietende,
die
wijfken).
met
dat
vrouwelijk
en
vol merg;
”
»Varen-wijf ken
voort,
geeft
hardere,
en
van
mannetjes grooter
onvruchtbaer
en
steelkens
bladeren
grooter als
zacht,
verder
inwendig
en
werpspietsen
en
nochtans
nootkens
en
hoogh
veel
seer
»De
Iets
stam
wijf ken onderscheiden;
en
Wolfsmelck-manneken
voort
en
manneken
hij kleyn
voet
en
mannelijke
plinius, kleiner
toonen,
toegepast,
vinden is,
te
ópschiet,
indien
balven
te
mannelijk
regel
de
van
schors.
zacht
er
eenderhande soorte
maer
van
bij hoogh
den
dat
dikkeren
volgens
a.
om
l?de
en
linde
vrouwelijke
is,
dikke
hout is
aan
om
hen korte
volgens
aanbalen.
Cypressenboora)
de
o.
,
het
woorden
16de
de
een
opgegeven beteekenis:
Tot
zelfde
over
de
al-
soor-
vrouwelijke.
is
gebruiken
niet
te
plantkunde
de boven
de
het
alle
voor
zachte.
en
met
en
mannelijke,
het
men
dan
heeft
van
klimop
kornoelje
dan de
hout
In
vrouwelijke.
opmerking juist
lange
81
PLANTKUNDE.
de
van
hoedanigheid
riekend
heeft
DE
mannetjes
het
mannelijke
bladeren
dat
wijfjes
goede
IN
deze
der
dat
zeer
kwasten,
dat
dikkere
der
verklaart,
buigzaam
hard,
hout
dat
vezels,
dan
houthakkers
het
hoornen;
VROUWELIJK
bewerken
de
noemen
van
bij
te
moeielijker
EN
geen
van
van
achteren
sommige
bloemen
nochte
voor
zaet
met
het
vuyle stippelen
zaet
aengesien
voortbrengt.”
besprengt,
worden;
want
82
OVER
In het
wordt
met
welke
»Het
manneken
vol
brenght',
ende
de
De
tweehuizigheid
heeft
van
sexen
bij
der
het
zaak
verwisseld;
maakt
planten.
het
later
hennep
en
volk
eenvoudig
gelling,
aanraking
dit
ook
de
hebben
zaling
van
wordt
en
juist
betreffende
onderzoeken
de
of
de
vrouwe-
dezer
algemeen
en
zijn
komt
het
sterker
dan
middeleeuwen
geslachten
het
ge-
generalisatie
deze
uit de
schrijvers
der
mannelijke
geslacht
het
mannetjes grooter
de
Ook in andere
door
met
deze
denkbeeld
haar
de
de
de land-
bestaan
door
over
genoeg
eenig
het
het
poeder-
ofschoon
heet
ontstaan
schijn
is.”
zelfs
genoemd.
immers
de
volksbegrip
te
ook
daarentegen
—
dat
van
volk
den
vreemd
uitzondering
worden
of
feit;
—
zonder
overgenomen,
welke
fout betreffende
dieren
maecken.
ende
voorseydt
onderscheidt,
volksbegrip
waargenomen
voort-
teerer
waeraf
duidelijk,
dus
en
zaailing
dit
mogelijk
over
zoo
hooge
dezelfde
is
te
steele
weven;
Nederlandsche
of
gelde
saedt
op
bij
goede
den
gron-
rustte.
Een
uitzondering
gevormd
trent:
»De
met
manneken
hij
soo
hoogh
of
maar
onderscheiding
vrucht.
werdt
ofte
hier
niet
op
van
een
die
veel
beide
wordt
”
met
smalle
de
van
Ook
de
als
berust
in
Lau-
voorgaende,
kwee
het
op
zijn,
daarom-
bladeren
»Het
gezegd:
dunder stam
planten
grooter
vond
onderscheyden
verschilt
wast
daarvan
heeft
minste ik
Laurier
wijfken,
en
mannetjes
de
ten
te Lande
smalbladige
immers
Quee-appelboom
de
dat
regel,
laurierboom,
bladeren
De
uitzondering,
een
den
Laurier-boom
ofte
omdat
den
op
door
breede
rier
in
in
Zeer
wordt
ken
kemp
boomachtigher,
mosachtighe
een
genoeg
het
ontwikkelde
meest
wijfjes.
den
het
dieren
hooger
bij
planten
bij
Waarschijnlijk
bij
een
de
en
1644,
wijf ken
koorden
van
eensdeels
geslachten
slechts
lijke plant mannetjeshennep,
landen
in
is
zwijgen,
der
ende
hennep,
Merkwaardig
wijfjeshennep,
plant
de
in
van
,
als
vaeren,
beide
oft
is sachter
spinnen
den
de
leven
deze.
slachten
volk
en
kemp
rouwer,
stroppen
vergaet
de
van
bevolking
den aard
bij
saet
asch-verwigh
stercker,
kemp
om
natuurhistorici
bouwende
is
ende
ende'saedt
gelijck
dat
vruchtbaer,
bequaemer
stoffe,
Grieksche
van
Antwerpen
te
worden
genoemd
maer
onvruchtbaer
bloeme
achtighe
het
touwen
om
oft
ende
schorsse,
is
mergh;
soet
dienende
wijfken
uit
gegeven
WOORDEN
sonder
kemp
van
respectievelijk
DER
, uitgegeven
dodonaeds
van
afbeelding
BETEEKENIS
manneken.
kemp
van
HISTORISCHE
kruidboek
een
saet,
Het
DE
vormt
manne-
wijfken”,
een
verschil
MANNELIJK
Planten,
die
oppervlakkige
schelijk
in
eenig
dit
welker
soms
gesplitst
dunnere
morphon.
haar
het
van
van
is
laatste
die
algemeen
Beide
hoogen
prijs
verkrijgbaar
den
rank.
hun
Een
het
enkele
van
weer
boomen
in
ronde
den
vorm
plinius ;
met
schrijvers
deze
dan
bedoelde
die
is,
der
geval
namen
anders
zegt
met
komt
minder
wierook
hooger
nu
dat,
wordt
mij
werden
nog
de
de
gom
dan
onbenoemd
zouden
theqphastus
riekt
met
het
vrouwelijk
en
is wel
om
in
voor
die
van
den
tranen.
vorm
dan
zijn,
De
bol-
dioscokides
vrouwelijke,
en
en
welke
dikwijls gemengd
stukken
mannelijke
en
de
betreffende de
vereenigd
de
schors.
wierook
Beide
duur
is,
dennenhars.
bespreking
toegepast
prijs
van
van
insnijding
door
genoemd
vooral
met
eens
langwerpige
geschat
daar
op
door
twee
aan
hegge-
planten.
mannelijk
verkregen
twee
of
goeden
der
bootsen,
de
geslachtsorganen,
minder aangenaam
bij,
rest
woorden
stof,
bestanddeelen,
er
inzamelen
Arabiö,
meer
tegen
te
na
van
tegen
hande-
werkzaamheid
verhalen
gekleurde
dikwijls
wordt
vervalscht
Hieromtrent
en
het
de
in
groote
de
kwamen
wortels
Volgens
zoo
slechts
zij
wortels
uit
geloof
en
bereiden
het
aan
dat
wortels,
genoemde
het
het
bij
mannelijke
soort
gekleurd
laatste
houden,
van
wordt
dikwijls
Als
Indiü
die
voegen
sterk
zich
men
sneden
vergelijking
uit
vreemde
houden
harsachtige
vorm
deze
donkerder
de
Deze
om
toepassing
door
plantenrijk,
bolletjes,
zij,
geloopen
vreemde
zeer
de
om
tot
en
vrucht
bolvormige
gebruikt
Dientengevolge
figuurtjes
zetten,
hen
wierook.
op
inval
te
levendig
dezer
waren.
dischten
kunnen
door
gevaren
is
gelukkigen
middel
te
verzamelen
menschelijke
Bovendien
hand
op
zij
het
vrouwelijke
wortels,
vruchtbaar maakten.
en
stelde
meening
bij
op
werden
Anthropo-
een
witte
de
maar
beneden
gekruiste
twee
en
met
mandra-
naar
daarom
minder
en
tegenstelling
liefde inboezemden
bloot
waartoe
dunnere
planten
heerschende
gevaren
laars
in
met
een
deelen.
het
enkelvoudig,
plant
mannelijke
een
heeft
rmig
peerv
mannetje.
drankjes,
de
onderscheidde
de
dezer
gedraaide,
heeft
zeer
men-
beschouwd als
soms
deze
ook
het
van
Mandragora,
wortel
noemde
deel
veelal
weinig
een
het
zij
—
een
gebreken
vergeleken
men
pytiiagouas
Men
vrucht
twee
in
welke
einden,
menschenbeenen;
Mandragora;
of
de beruchte
a.
83
PLANTKUNDE.
daarvan
groote raapvormige
is
DE
toevallige
een
ziekten
tegen
o.
IN
vertoonden met
grond
op
opzicht
gerskruid,
ook
opzicht
werden
geneesmiddel
Bekend is
VUOUWELIJK
overeenkomst
—
lichaam,
werkzaam
EN
van
planten
soorten
gebleven
volgende:
uit
op
welke
elkander
te
zijn.
»Het
meerendeel
der
/
84
OVER
wilde
HISTORISCHE
om
wel
tamelijk
en
en
Men kan
er
dus niet
elk
en
harer
zijn
heeft
alle
zijn
slechts
zij
verwonderd
over
bediend heeft
vrouwelijk. Daarentegen
bekend
ENZ.
bovendien
zich
onderscheiden,
te
ze
mannelijk
BETEEKENIS
naam,
geen
menschen bekend.
men,
ging
heeft
planten
weinig
dat
DE
de
van
bijvoe-
gekweekte planten
afzonderlijken
een
bij
zijn,
naam
ge-
kregen.”
Uit
vallen
werd,
De
roode,
woorden
deze
,
geenerlei
mannelijke
de
manneken
Volgens
een
de
wijfken.
o.
BADHiNus
verscheidenheid
grond
mannelijk
welijk
Dat
die
die
de
Het
in
het
Middelburg,
—
in
de
niet
uit
a.
vleesch
eerste
manneken
was
wijfken
1893.
of
de
en
vast
nauw
(Sympbytum
vrouwelijke
—
geelachtige.
kweeappels vrouwelijk
anderen
weer
aan
den
noemden
zat,
steen
is
de
met
nam
mannelijke
verwante
onzer
vrou-
van
en
de
natuurlijke
vrouwelijke
komkommer,
tuiden.
werkelijk
was
de
een
dien-
guichelheil
een
smeerwortel
witte
namen
een
balsemien
spreken
vleesch.
zeer
de
van
bloemen,
vruchtvorm;
loslatend
geval
eerenprijs
December
soort
welker
,
o.
bekende
eerenprijs
officinalis),
mannelijke
plinius
en
natuurlijk
;
ge-
gehecht
worden.
botanici
kweeperen mannelijk
dit
waarvan
de
deze
gemakkelijk
blijkt
de
violetkleurige
verschil
perziken
het
men
laatste
het
met
verwantschap
balsemien,
de
noemen
van
heeft
van
bloem
vele
woorden
dioscorxdes
Nederlandsche
of
deze
kan
volgens
blauwe
minste in
ten
aan
gestaafd
heeft
een
latere
en
roodachtige
Anderen
op
Anagallis
dat,
geslacht
van
voorbeelden
vrouwelijke
overeenkomstig
officinale)
begrip
door
hetgeen
voldoende
blijkt
een
een
soort
eerenprijs
van
wild
(Veronica
leeuwenbekje.