Omega-3 vetzuren (DHA)

Omega
Omega-- 3 vetzuren (DHA)
Orthomoleculaire therapie
WERKING
Essentiële vetzuren, en dan met name DHA en arachidonzuur, zijn de belangrijkste bouwstenen van de membraan
van de hersencellen (waar het in de fosfolipiden wordt ingebouwd) en van de myelineschede rondom de zenuwen.
Deze essentiële vetzuren verhogen in deze cellen de vloeibaarheid van de membraan, wat de prikkelgeleiding, de
synaptische signaaloverdracht en zo de informatieverwerking, bevordert. In de membraan zijn ook receptoren
aanwezig voor onder meer serotonine en dopamine. Bij onvoldoende vloeibaarheid van de membraan kunnen
verstoringen ontstaan in de receptorfunctie. Bovendien kunnen hersencellen met soepele membranen gemakkelijker
verbindingen vormen met andere hersencellen, wat natuurlijk een belangrijke component is van het leerproces. Het
ligt daarom voor de hand dat een tekort aan DHA gevolgen heeft voor de hersenfunctie.
Verzadigde vetzuren hebben rechte koolstofketens. Onverzadigde vetzuren hebben van nature één of meerdere
bochten in de keten. Hoe gekromder de keten is, des te meer ruimte het vetzuur inneemt na het inbouwen in de
celmembraan. Op deze manier wordt de membraan flexibeler en minder stug naarmate er meer en sterker
onverzadigde vetzuren in aanwezig zijn, wat waarschijnlijk de functionaliteit van de celmembraan verbetert.
Tijdens het laatste trimester van de zwangerschap en tijdens de lactatieperiode geeft de moeder grote
hoeveelheden meervoudig onverzadigde vetzuren, met name DHA en arachidonzuur, door aan de foetus, die ze uit
haar eigen reserves haalt. Een moeder kan in deze tijd wel tot 3% van haar hersenmassa verliezen. De
vetzuursamenstelling van moedermelk is echter sterk afhankelijk van het voedingspatroon van de moeder. De DHAniveaus zijn het hoogst in melk van moeders die veel vis en ander zeevoedsel eten. Veganistische moeders hebben
de laagste DHA-concentraties. Daarentegen worden de niveaus van het omega-6-vetzuur arachidonzuur in
moedermelk maar weinig beïnvloed door de voeding. De DHA-status van de moeder gaat tijdens de
zwangerschap met 50% omlaag. Na de bevalling treedt langzaam weer een verbetering op. De normalisering van
de DHA-status wordt vertraagd wanneer borstvoeding wordt gegeven.
De DHA status van de baby hangt samen met visuele vermogens, neuronale ontwikkeling, gedrag en hersengroei,
terwijl arachidonzuur (maar ook DHA) samenhangt met lichaamsgewicht en groei. DHA deficiëntie kan leiden tot
visuele achterstanden, cognitieve achterstand, cerebellaire disfunctie en verschillende andere neurologische
aandoeningen.
Een meta-analyse van 26 gecontroleerde studies wees uit dat kinderen die borstvoeding kregen (rijk aan DHA) later
in hun leven beter scoorden in cognitieve tests. Kinderen die borstvoeding hebben gekregen blijken gemiddeld
ongeveer 5 punten beter te scoren in IQ-tests dan kinderen die flesvoeding hebben gekregen. De meest
waarschijnlijke component die verantwoordelijk is voor dit verschil is DHA.
Baby’s die tenminste vier maanden borstvoeding hebben gekregen, hebben een betere visuele waarneming dan
flesgevoede baby’s van dezelfde leeftijd. De visuele cortex was bij de borstgevoede baby’s ook beter ontwikkeld.
Daarnaast bleek ook de visconsumptie van de moeder tijdens de zwangerschap van invloed, kinderen van deze
moeders bleken op drieëneenhalf jarige leeftijd beter diepte te kunnen zien.
Prematuur geboren baby’s blijken vaak lage DHA niveaus te hebben. Zij missen vaak veel van het laatste trimester
van de zwangerschap en krijgen bovendien meestal flesvoeding. Vrijwel alle flesvoedingen in Nederland bevatten
tot dusver geen arachidonzuur en DHA, met uitzondering van (sommige) kunstvoedingen die worden gebruikt voor
prematuren. Soms wordt wel DHA-voorloper alfa-linoleenzuur (ALA) aan flesvoeding toegevoegd, echter baby’s zijn
nog niet in staat arachidonzuur en DHA kunnen produceren vanuit hun precursors linolzuur en alfa-linoleenzuur.
Wanneer flesvoeding geen DHA bevat, is het dus zaak dit zelf aan de flesvoeding toe te voegen (ongeveer 40 mg
DHA per kg lichaamsgewicht per dag) tot de niveaus in moedermelk. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
adviseerde al in 1994 om DHA en arachidonzuur aan alle flesvoedingen toe te voegen.
Ook voor de moeder heeft DHA gunstige effecten. In een onderzoek bleek dat moeders die borstvoeding geven en
daarnaast DHA supplementen nemen, een significant beter concentratievermogen na de bevalling hebben
vergeleken met vrouwen die een placebo krijgen.
INDICATIES
● psychische aandoeningen bij ouderen (dementie, mentale retardatie)
● zwangerschap en groei van baby’s en jonge kinderen
●
●
●
gedragsstoornissen bij kinderen (ADD, ADHD, autisme, dyslexie, dyspraxie)
postpartum depressie
psychische aandoeningen (schizofrenie, depressie, bipolaire depressie, winterdepressie)
CONTRA
CONTRA-- INDICATIES
In de aangegeven dosering zijn van DHA geen contra-indicaties bekend.
BIJWERKINGEN
Bij gebruik van hoge doses visolie (meer dan 5 gram EPA + DHA per dag) bestaat het risico op diarree.
INTERACTIES
Omdat omega-3 vetzuren de eigenschap hebben bloedklontering tegen te gaan, kunnen bij patiënten die
bloedverdunners gebruiken, een tekort aan vitamine K vertonen of andere medicijnen gebruiken die de
bloedstolling remmen (aspirine), interne bloedingen ontstaan bij gebruik van hoge doses omega-3 vetzuren (meer
dan 5 gram EPA + DHA). In die gevallen wordt aangeraden de dosering aan te passen. Het effect op de
bloedstolling door omega-3 vetzuren is na 6 weken behandeling maximaal. Ook andere interacties met reguliere of
natuurgeneesmiddelen zijn mogelijk. Raadpleeg hiervoor een deskundige.
DOSERING
Voor een dagelijkse onderhoudsdosis kan uitgegaan worden van een hoeveelheid van ongeveer 300-500 mg EPA +
DHA per dag. De optimale therapeutische dosering omega-3 vetzuren per dag varieert per aandoening en hangt af
van de resultaten die u wilt bereiken. Therapeutische doses beginnen bij 500 mg EPA + DHA en kunnen oplopen tot 5
à 10 gram van beide vetzuren. In het algemeen hebben essentiële vetzuren tijd nodig om hun werkzaamheid te
bewijzen. Omega-3 vetzuren tonen hun effecten aan in een tijdsbestek variërend van 4 weken tot circa 4 maanden.
Visolie kan ook worden verwerkt in bijvoorbeeld salades, yoghurt of vruchtensappen.
SYNERGISME
Vanwege de sterke onverzadigdheid van omega-3 vetzuren wordt gelijktijdig gebruik van een vitamine E complex
product (dus inclusief andere tocoferolen!) van ongeveer 400 IE per dag sterk aangeraden. In de meeste omega-3
producten is weliswaar ook vitamine E aanwezig, maar uitsluitend genoeg om in het product de oxidatie tegen te
houden. Vetzuuroxidatie kan ook in het lichaam plaatsvinden en dan is bescherming door gelijktijdig gebruik van
extra vitamine E sterk aan te raden.
REFERENTIES
Zie referenties bij “Omega-3 vetzuren (algemeen)”