circus maximus - trompmeesters

Presentatie Latijn (Circus Maximus)
Jasper Vismans 4E
CIRCUS MAXIMUS
Het grootste ontmoetingspunt in Rome. Toneelstukken, wagenrennen,
gladiatorengevechten, religieuze feesten en nog veel meer activiteiten. Circus
Maximus was dé ‘place to be’ in het oude Rome.
Een grootte van 600 meter lang en 225 meter breed met een gigantische
hoeveelheid zitplaatsen. Nauw verbonden met Julius Caesar, maar ook met
keizer Trajanus, keizer Titus en zelfs, eeuwen later, met Benito Mussolini.
Circus Maximus, de naam zij geprezen!
ALLE WEGEN LEIDEN NAAR CIRCUS MAXIMUS
Bijna iedereen, gymnasiast of niet, heeft het wel eens voorbij zien komen: Circus
Maximus. Maar wat is het eigenlijk? De online encyclopedie Wikipedia geeft een kort
en bondig antwoord: “Het Circus Maximus (Latijn voor ‘grootste circus’, in Italiaans
vertaald Circo Massimo) was in de oudheid een groot stadion in het centrum van
Rome. Het circus werd voornamelijk gebruikt voor de populaire wagenrennen.”
Duidelijker kan bijna niet. Maar waarom was het Circus Maximus zo immens populair
onder de Romeinen? Vermaak stond hoog in het vaandel in de Romeinse tijd. Niet
voor niets werden het Colosseum, het Theater van Pompeius en vele andere
gebouwen uit de grond gestampt. Het vermaak vonden ze onder andere in
wagenrennen, gevechten en toneelstukken. Voor een dagje amusement in Rome
kon je het beste je heil zoeken in het Circus Maximus, wat zich bevindt in de vallei
tussen de Palatijn en de Aventijn, de heuvels waar de keizers hun paleis hadden.
DE GESCHIEDENIS
De grondlegger van Circus Maximus was Tarquinius Priscus, koning van Rome. De
opdracht om een paardenrenbaan te bouwen, werd gegeven in de 6 e eeuw voor
Christus. Lang geleden dus… Echter, het was ‘kaal’, publiek moest plaatsnemen óp
de heuvels en verder was er nog geen sprake van stallen voor de paarden. De
oorsprong van de wedstrijden is te vinden in het feest van het “Oktoberpaard”.
“Oktoberpaard” was een feest, gehouden op 15 maart, ter ere van Mars. Het
rechterpaard werd vervolgens geofferd. Volgens verschillende bronnen werd de
plaats van het Circus al lang voor Tarquinius Priscus bepaald door de stichter van
Rome, Romulus dus.
We maken een grote stap in de geschiedenis, waarbij we meteen aankomen bij het
verband tussen Circus Maximus en Gaius Julius Caesar. Het Circus was rond 50
na Christus aan renovatie en uitbreiding toe, aangezien de Romeinen hier naar
verlangden. Julius Caesar wilde het volk tevreden stemmen en breidde het Circus uit
tot de maximale grootte. Rome als ‘hoofdstad van de wereld’ was hét ideaal van
Julius Caesar. De uitbreiding wierp de nodige vruchten af ten opzichte van zijn
aanzien.
Circus Maximus werd maar liefst drie maal door een brand geteisterd. De gevolgen
van de branden waren enorm; onder andere de houten tribune moest eraan geloven.
Na de derde brand, in 103 na Christus, werd het Circus in opdracht van keizer
Trajanus herbouwd. Het hout werd vervangen door steen en marmer. De
daaropvolgende keizers lieten het Circus enkel in stand houden door het met enige
regelmaat te restaureren, ondanks de grote hoeveelheden aan wedstrijden die per
Presentatie Latijn (Circus Maximus)
Jasper Vismans 4E
dag gehouden werden (soms wel 100 wedstrijden op één dag!). Deze wedstrijden
werden tot 549 na Christus gehouden. De tijd die daarop volgde, zag er somber uit
voor het Circus. Langzaam maar zeker raakte het in verval. Het materiaal waarvan
de renbaan is gemaakt, werd hergebruikt om bijvoorbeeld nieuwe kerken of paleizen
te bouwen. Helaas is er maar weinig van het Circus Maximus overgebleven.
CLOWNS, TRAPEZES EN DOMPTEURS?
Hoewel de naam sterk doet vermoeden dat het om een circus gaat zoals wij die
kennen met trapezes en andere acts, was Circus Maximus iets totaal anders. ‘Circus’
was namelijk de benaming van een U-vormige wagenrenbaan. De Romeinen hadden
deze bouw hoogst waarschijnlijk overgenomen uit de Griekse cultuur, de Griekse
‘hippodroom’. Echter, de Romeinen zouden geen Romeinen zijn als ze hun luxe niet
uitten. Dit deden ze door de bouw groots, met veel pracht en praal, aan te pakken.
De rensport was een kostbare gelegenheid en kon dus enkel bedreven worden in
rijkere provincies.
AMUSEMENT VAN DE BOVENSTE PLANK
Circus Maximus was zowel letterlijk als figuurlijk het centrum van Rome op het
gebied van vermaak. Officieel is het Circus een wagenrenbaan waar wagenrennen
werden gehouden, welke waarschijnlijk zijn overgenomen van de Etrusken. De
Romeinen, die het luxe leventje wel gewend waren, kwamen in duizendtallen
opdagen. Jong of oud, arm of rijk, voor iedereen was er plaats in het Circus
Maximus. Het meest opvallende was wel de toegankelijkheid voor vrouwen. In
tegenstelling tot theaters en het Colosseum, mochten de vrouwen gewoon
plaatsnemen naast de mannen. Vrouwen werden in de Romeinse tijd namelijk als
tweederangs wezens beschouwd. Beide geslachten konden de wagenrennen
aanschouwen, wat beschouwd werd als een echte beroepssport. Gewoonlijk
verschenen niet meer dan vier wagens tegelijk aan de start, te herkennen aan de
kleur: de roden (‘russata’), blauwen (‘veneta’), groenen (‘prasina’) en witten (‘albata’).
De teams vertegenwoordigden de rijken (‘factiones’), die hun steentje
bijdroegen aan de wedstrijd. Zij leverden teams aan de magistraten (iemand die is
verkozen of benoemd in een openbaar bestuursambt) die de wedstrijden
organiseerden. Voor de wedstrijd begon, werd er officieel gewed bij wedkantoren.
Indien er tijd was, kon er ook gebruik worden gemaakt van de aanwezige bordelen in
het Circus. Wanneer de magistraat het startsein gaf (het laten vallen van een
doekje), gingen de hekken open en begon de race. Tijdens de wedstrijd ging het er
nogal hard aan toe; vele paardenmenners, maar ook paarden, vonden zelfs hun
dood in de sport. Vreemd genoeg was het publiek niet vies van een beetje
leedvermaak; ze juichten dit juist toe. Het doel was zo snel mogelijk zeven rondjes te
rijden over de renbaan. Dit werd uiteraard op tijd gedaan. De winnaar kreeg gouden
kettingen, overwinningspalmen of geld waarmee de menner, meestal een slaaf of
een vrijgemaakten, zich kon ‘vrijkopen’.
ARCHITECTUUR VAN DE RENBAAN
Zoals ik al eerder zei ligt het Circus Maximus in een vallei. Tegen de heuvels werden
houten tribunes gemaakt. Ondanks de onenigheid tussen historici wordt het aantal
beschikbare zitplaatsen geschat rond de 150.000. Ook wordt er gespeculeerd over
400.000 zitplaatsen, al lijkt dat wat onwaarschijnlijk. Naast de ‘reguliere zitplaatsen’
hadden ze ook een ‘pulvinar’. De ‘pulvinar’ is de loge van de keizer. Onder de
Presentatie Latijn (Circus Maximus)
Jasper Vismans 4E
‘carceres’ verstond men de stallen en de startkooien van de paarden. Verder was er
nog de ‘spina’ (ruggengraat); de ophoping die de renbaan (± 600 meter lang en 225
meter breed) in tweeën deelde. Aan het uiteinde van elke kant bevonden zich de
‘metae’. De ‘metae’ waren de palen waar de menners omheen moesten
manoeuvreren. Hier bevonden zich ook zeven eieren en dolfijnen, want van een
professionele stopwatch hadden ze nog nooit gehoord. Na elke ronde werd er één ei
en één dolfijn, gevuld met water, omgegooid, waarmee de gereden rondes geteld
werden. Het water kwam vervolgens in een marmeren bak terecht. Buiten deze
‘hulpmiddelen’, bevonden zich op de ‘spina’ een aantal heiligdommen en twee
Egyptische obelisken. Later kwamen hier ook palmbomen, tempeltjes en
standbeelden op te staan.
WIST JE DAT…
... Romeinen niet alleen voor de paardenraces kwamen, maar ook voor het contact?
… de befaamde dichter Ovidius over Circus Maximus heeft geschreven?
… twee obelisken in de 16e eeuw zijn opgegraven?
… Keizer Nero (van 54 – 68 aan de macht in het Romeinse Rijk) heeft deelgenomen
aan wedstrijden?
… de triomfboog ter ere van de overwinning in de Joodse Oorlog van keizer Titus
(van 79 – 81 aan de macht in het Romeinse Rijk) als toegangspoort van het Circus
diende?
… de beste menner Diocles was en daarmee de best betaalde sporter ooit met 1462
overwinningen?
… Benito Mussolini, de Italiaanse fascist, het terrein van Circus Maximus wilde
gebruiken voor manifestaties?
… er een Noorse metal band Circus Maximus heet?
Presentatie Latijn (Circus Maximus)
Jasper Vismans 4E
BRONVERMELDING
Voor de presentatie heb ik de volgende bronnen geraadpleegd:
www.wikipedia.nl (Circus Maximus)
http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/Circus_Maximus
http://www.bezienswaardighedenrome.com/circus-maximus/
http://circusjemaximus.weebly.com/weetjes.html
Verder heb ik gebruik gemaakt van diverse (historische) boeken:
SPQR – Luc Verhuyck
De keizers van Rome – Davis Potter
Marco Polo Rome
100% Rome