Hanneke Banine – volgordevragen

De Bulgaarse krijgsgevangene
Veritus wordt opgeleid om in het
nieuwe stadion van Rome
gladiatoren gevechten te leveren.
Kinderen die deelnemen aan
kruistochten denken Jeruzalem te
gaan bevrijden, maar worden
verkocht op slavenmarkten.
De Fransman Rousseau beschrijft
in zijn boek ‘Emile’ hoe een
jongen door in de natuur te leven
opgevoed wordt tot
Verlichtingsidealen.
De biologische evolutietheorie
van Charles Darwin wordt al snel
door imperialisten gebruikt om te
beweren dat de Westerse volken
het recht hebben om de koloniën
te overheersen.
De grote vraag naar katoen voor
de textielfabrieken in Europa
maakt de slavernij op de
plantages in het Zuiden van de
Verenigde Staten winstgevend.
Steeds meer boeren in WestEuropa worden afhankelijk van
hun heer en mogen niet meer van
hun land vertrekken.
De Spaanse ontdekkingsreiziger
Cortez ontdekt dat de Azteken in
Mexico de gewoonte hebben om
slaven te offeren aan de
zonnegod.
De gedachte dat mensen van
nature gelijk zijn, leidt voor het
eerst tot discussie over
afschaffing van de slavernij.
De Delftse lakenkoopman Antonie
van Leeuwenhoek ontwikkelt een
lens waarmee hij in staat is
bacteriën te zien en draagt
daarmee bij aan de bloei van de
Republiek in wetenschappelijk
opzicht.
De Europese kruisridders
ontdekken dat Arabische
geleerden over grote medische
kennis beschikken.
De renaissancekunstenaar
Leonardo da Vinci onderzoekt
hoe het menselijk lichaam in
elkaar zit, dat blijkt uit tekeningen
waarin hij de inwendige mens
gedetailleerd afbeeldt.
De Griekse filosoof Socrates leert
zijn leerlingen om door vragen
naar de werkelijkheid te zoeken.
Met deze methode wil hij
schijnzekerheden ontmaskeren
en mensen tot nadenken brengen
zodat zij beter kunnen
functioneren in hun stadstaat.
De profeet Mohammed trekt van
Mekka naar Medina.
De Romeinse keizer Constantijn
bekeert zich tot het christendom.
Sociale wetenschappers
onderzoeken de rol van de
televisie in sociaal-culturele
veranderingsprocessen.
Jezus Christus wordt geboren.
Jagers en verzamelaars maken
grotschilderingen, die volgens
onderzoekers uitingen zijn van
het geloof dat er goden wonen in
planten, dieren, rivieren,bergen
enz.
Maarten Luther, die de katholieke
kerk wil hervormen, verbrandt in
het openbaar een officiële brief
van de paus, waarmee hij uit de
kerk werd verbannen.
De monotheïstische joodse
godsdienst ontstaat in het
Midden-Oosten.
De zestienjarige Aletta Jacobs
stuurt aan de liberale ministerpresident Thorbecke een verzoek
tot toelating aan de universiteit
van Groningen om voor arts te
kunnen studeren.
De Nederlandse koningin Juliana
zegt in een toespraak tot het
Amerikaanse Congres dat steeds
meer mensen tegenover elkaar
staan in twee ideologische
blokken. Door de atoombommen
is dat een groot gevaar voor de
wereld.
Dr. Aletta Jacobs en andere
vrouwen uit neutrale landen
bezoeken de regeringsleiders van
de oorlogvoerende landen om te
onderzoeken of zij een rol kunnen
spelen in de beëindiging van de
Eerste Wereldoorlog.
In Harlingen verschijnt een
pamflet waarin betoogd wordt “dat
de vrijheid en gelijkheid in de
rechten van de mens, zoals zij nu
in de Franse Revolutie
aangenomen zijn” ook voor
vrouwen moeten gelden.
De Nederlandse Opstand wordt
een revolutie als een aantal van
de zeventien gewesten de koning
van Spanje afzweert.
De Franse Revolutie werpt het
ancien régime omver.
De ontwikkeling van het
drieslagstelsel betekent een
revolutie in de middeleeuwse
landbouw, omdat de opbrengsten
stijgen en de gronden minder snel
uitgeput raken.
In de Oktoberrevolutie grijpen de
Russische communisten onder
leiding van Lenin de macht. Zij
beloven dat zij de Russische
deelname aan de Eerste
Wereldoorlog zullen beëindigen.
Na de Cubaanse Revolutie onder
leiding van Fidel Castro sluit
Cuba zich aan bij het
communistische machtsblok en
wordt daarom door de Verenigde
Staten bestreden.
Joke Smit schrijft in Het onbehagen
bij de vrouw dat gehuwde vrouwen in
deze tijd van toenemende welvaart
moeten weigeren nog langer een
“kudde stofzuigervee” te zijn, maar
deel moeten nemen aan de
maatschappelijke veranderingen. Dit
wordt het begin van de Tweede
Feministische Golf.
Moslimorganisaties in Nederland
klagen Ayaan Hirsi Ali aan
vanwege haar uitspraken over de
Islam. Zij doet deze uitspraken in
haar strijd voor gelijke rechten
van man en vrouw.
De neolithische revolutie houdt in
dat groepen jagers en
verzamelaars een nieuwe
leefwijze, de landbouw,
ontwikkelen.
Tijdens de regering van koning
George III ontstaat er een
democratische revolutie in de
Britse koloniën in Noord-Amerika
onder de leuze “No taxation
without representation” (Geen
belasting zonder
vertegenwoordiging).
De Arabische Sultan Saladin,
herovert Jeruzalem op de
Kruisvaarders.
Tsaar Peter de Grote bezoekt
Amsterdam, het economische en
culturele centrum van de
Republiek, en de scheepswerven
van de Zaanstreek, omdat hij
Rusland wil moderniseren.
De Nederlandse koning Willem II
geeft de liberaal Thorbecke de
opdracht om een nieuwe
grondwet te ontwerpen, omdat hij
geschrokken is van de
democratische revoluties die op
dat moment zijn uitgebroken in
Parijs, Wenen en Berlijn.
Karel de Grote herenigt een groot
deel van het voormalige WestRomeinse rijk en laat zich tot
keizer kronen. Hij bestuurt zijn rijk
met behulp van zijn leenmannen.
Filips II verklaart prins Willem van
Oranje vogelvrij, omdat hij hem
beschouwt als de oorzaak van het
conflict in de Nederlanden. Willem
van Oranje schrijft een Apologie
(verdediging) tegen deze
beschuldiging.
Afrikanen worden op
slavenschepen naar Amerika
gebracht om te werken op de
katoenplantages in het Zuiden
van de Verenigde Staten.
De bloeiende Griekse stadstaten
raken overbevolkt en stichten
kolonies in het hele Middellandse
Zeegebied.
Vlak na de Eerste Wereldoorlog
verjagen nationalistische Turken
de Griekse bevolking uit de
kuststeden van Turkije.
De Industriële Revolutie in de
Verenigde Staten brengt een
massale immigratie van Ieren,
Oost-Europese Joden en
Italianen op gang.
Germaanse stammen trekken
vanuit Oost-Europa het WestRomeinse Rijk binnen, waarna dit
uiteenvalt.
Duitsland verliest de Tweede
Wereldoorlog, miljoenen
Duitstaligen worden verdreven uit
Rusland, Polen, Tsjechië, enz.
Het gebruik van het magnetisch
kompas op schepen maakt de
ontdekkingsreizen mogelijk.
Door beton te gebruiken kunnen
Romeinse architecten als eersten
kilometers lange aquaducten
bouwen om steden van water te
voorzien.
Door het gebruik van luidsprekers
zijn de nationaalsocialistische
leiders in staat om grote menigten
toe te spreken.
De massale verspreiding van de
televisie verandert de cultuur.
James Watt levert een belangrijke
bijdrage aan de Industriële
Revolutie door de stoommachine
van Newcomen geschikt te
maken voor gebruik in fabrieken.
Door de kruistochten leren medici
in West-Europa nieuwe
technieken van de Arabische
medici
Door de Vrede van Brest-Litovsk
tussen het Duitse keizerrijk en het
communistische Rusland kunnen
de Duitse generaals hun troepen
van het Oostfront overbrengen
naar het Westfront in Frankrijk.
Tijdens de Vrede van Augsburg
wordt afgesproken dat de vorsten
van het Duitse Rijk zelf bepalen
welke godsdienst in hun gebied
wordt toegelaten. Hierdoor wordt
de splitsing tussen de roomskatholieke kerk en de
protestanten definitief.
Het Concordaat van Worms
maakte een eind aan de strijd
tussen de paus en de Duitse
keizer over de benoeming van
bisschoppen.
De Vrede van Parijs maakte een
eind aan de dekolonisatiestrijd
van Vietnam. Na Frankrijk
erkenden nu ook de Verenigde
Staten de onafhankelijkheid van
Vietnam.
Het sluiten van de DelischAttische Zeebond is het begin van
de bloeitijd van de democratische
stadstaat Athene.
Kort na de ontdekkingsreizen van
Columbus naar Amerika maken
de Europeanen kennis met de
aardappel.
De meier van de Frankische
koning Karel de Grote zorgt
ervoor dat er voldoende horige
boeren zijn om de oogst binnen te
halen.
Jagersgemeenschappen in de
Indusvallei vestigen zich op
plaatsen waar zij kunnen oogsten
van de planten die zij gezaaid
hebben.
De inwoners van de Hollandse
steden in de bloeitijd van de
Republiek kopen hun graan in het
Oostzeegebied.
De Romeinse Senaat beloont de
veteranen uit hun legioenen met
boerderijen in de veroverde
gebieden.
Terwijl de mannen van
jagersgemeenschappen in de
Indusvallei op jacht gaan,
verzamelen de vrouwen allerlei
vruchten en zaden.
Een resultaat van het Congres
van Wenen was, dat in de meeste
landen van Europa de gevolgen
van de democratische revoluties
worden teruggedraaid.
Tijdens de godsdienstoorlogen in
Engeland wordt de katholieke
Mary Stuart in opdracht van haar
nicht, de protestantse koningin
Elisabeth I, onthoofd.
Tijdens de jaarlijkse
paardenrennen van Epson springt
de suffragette (strijdster voor
vrouwenkiesrecht) Emily Wilding
Davison voor het paard van de
koning. Zij wordt vertrapt door de
paardenvoeten.
Twee maanden na de
wapenstilstand waarmee de
Eerste Wereldoorlog eindigt,
breekt in Berlijn de
Spartakistenopstand uit. Bij deze
opstand wordt de radicale
socialiste Rosa Luxemburg
gedood.
Verzetstrijdster Hanny Schaft
wordt gefusilleerd door de Duitse
bezetter.
In de Verenigde Staten ontstaat
een jacht op communistische
spionnen die atoomgeheimen
verraden zouden hebben. Het
echtpaar Julius en Ethel
Rosenberg wordt na een proces
ter dood gebracht.
De Franse koningin MarieAntoinette wordt op het Plein van
de Revolutie in Parijs onthoofd,
omdat de democratische revolutie
is geradicaliseerd.
De openbare uitoefening van de
katholieke godsdienst wordt
verboden en de Domkerk wordt
een protestantse kerk.
Op het Domplein wordt een
monument onthuld ter
nagedachtenis van de burgers
van Utrecht die in de strijd tegen
de Duitse bezetting van
Nederland zijn omgekomen.
Op de plaats van het
tegenwoordige Domplein wordt
een versterking gebouwd met de
naam Trajectum, ter bewaking
van een doorwaadbare plaats in
de grensrivier van het Romeinse
Rijk.
Tijdens de Bataafse Revolutie
vernielen radicale democraten
grafmonumenten van aristocraten
in de Domkerk.
Anton Mussert, de leider van de
Nationaal-Socialistische
Beweging in Nederland (NSB),
spreekt op het Domplein zijn
aanhangers toe.
Op de plaats van het
tegenwoordige Domplein bouwt
de Ierse missionaris Willibrord in
opdracht van de paus en met
steun van de Frankische koning
een kerk om van daaruit het
christendom te verspreiden onder
de Friezen.
Amerikaanse troepen bewaken
de bauxietmijnen in Suriname,
omdat ze bauxiet nodig hebben
voor hun vliegtuigindustrie tijdens
de Tweede Wereldoorlog.
De ontdekkingsreiziger Amerigo
Vespucci brengt de kust van
Suriname in kaart.
Op zoek naar grondstoffen voor
de industrie gaan Nederlandse
geologen het Surinaamse
binnenland verkennen.
Suriname wordt zonder
gewapende strijd onafhankelijk
van Nederland.
Suriname krijgt als voormalige
kolonie voordelige
handelscontracten met de
Europese Unie.
Julius Caesar, de veroveraar van
Gallië (het huidige Frankrijk),
wordt in de Romeinse Senaat
vermoord door senatoren die
vinden dat hij te machtig is
geworden
Koning Lodewijk XVI, de
absolutistische koning van
Frankrijk die een grondwet heeft
aanvaard, wordt door een
revolutionaire rechtbank ter dood
veroordeeld na een poging uit het
land te vluchten.
Balthasar Gerards wordt ter dood
gebracht, omdat hij de leider van de
Nederlandse Opstand, prins Willem
van Oranje, heeft doodgeschoten,
maar de paus schenkt hem absolutie
(vergeving van zonden) en de
Spaanse koning beloont zijn
erfgenamen.
De Amerikaanse president John
F. Kennedy wordt doodgeschoten
in Dallas. Sommige Amerikanen
denken dat de Russen erachter
zitten, de communistische vijand
Johan de Witt, raadpensionaris van
Holland, wordt in Den Haag door een
woedende menigte gelyncht, omdat
hij ervoor verantwoordelijk wordt
gehouden dat de absolutistische
Franse koning Lodewijk XIV grote
delen van de Republiek heeft kunnen
bezetten.
Kroonprins Frans Ferdinand van
Oostenrijk wordt tijdens een rijtoer
door Sarajevo doodgeschoten
door een Servische nationalist.
Dit vormt de aanleiding tot het
uitbreken van de Eerste
Wereldoorlog.
De nationaalsocialistische
“Winterhulp Nederland” had als
officiële doelstelling: “in het bezette
Nederlandse gebied levende
behoeftige Nederlandse
staatsburgers zonder aanziens des
persoons hulp en
ondersteuning te verschaffen”.
Prinses Juliana werd benoemd tot
voorzitter voor het Nationale
Crisiscomité dat hulp moest
bieden aan de grote hoeveelheid
werklozen na de beurskrach.
In de bloeitijd van de Republiek liet
Maarten Meerman, een bestuurder
van de VOC, een hofje bouwen waar
“eerbare, nuchtere weduwen of
vrouwen van goede naam en
reputatie, van ten minste 40 jaren
oud”, gratis mogen wonen.
Keizer Karel de Grote verbood
bedelen en eiste dat elk van zijn
leenmannen zelf voor de armen
op zijn domein zorgde.
De hervormer Calvijn stelde in
zijn nieuwe kerkorde
verschillende ambten vast. De
vierde orde was die van
diakenen; dit waren kerkleden die
zich speciaal bezighielden met
liefdadigheid.
De Utrechtse “zeven steegjes”
werden gebouwd om arbeiders te
huisvesten. De overheid eiste dat de
steegjes voldeden aan bouwnormen
om iets te doen aan de slechte
leefomstandigheden van
fabrieksarbeiders in de overbevolkte
steden.
De West Indische Compagnie
(WIC) krijgt het octrooi (=
alleenrecht) op de handel met
Suriname van de StatenGeneraal van de Republiek
Erasmus van Rotterdam (14661536), renaissancegeleerde.
Frederik de Grote, koning van
Pruisen van 1740 tot 1772.
Karl Marx (1818-1883),
theoreticus van het marxistisch
socialisme.
Abraham Lincoln, democratisch
gekozen president van Amerika
van 1861 tot 1865.
"Alles voor het volk, maar niets
door het volk."
Geen mens is goed genoeg om
een ander mens zonder diens
toestemming te regeren."
"Leider beveel, wij volgen."
Joseph Goebbels, minister van
propaganda van nazi-Duitsland
van 1933 tot 1945.
“Hebt u het gevoel, dat u ook
buiten uw gezin
verantwoordelijkheid hebt in de
maatschappij (...) of meent u dat
het gezin aanspraak heeft op al
uw krachten?”
“Heersende klassen, sidder voor
een (…) revolutie! De proletariërs
(arbeiders) hebben daarbij niets
te verliezen dan hun ketenen. Zij
hebben een wereld te winnen.”
"De geschiedenis van iedere tot
dusverre bestaande maatschappij
is de geschiedenis van de
klassenstrijd."
"Onwetendheid is de moeder der
hoogmoed."
“O, landgenoten! Nog eens,
wapent u allen tezamen, en
draagt zorg voor de zaken van
het hele land, dat is voor uw
eigen zaken. Het land behoort
aan U allen met elkaar, en niet
aan de Prins met zijn groten
alleen.”
Ik heb in Babylon (...) in de tempel ESagil, die stevig gegrondvest is, zowel
op aarde als in de hemel, deze mij
dierbare woorden geschreven op mijn
gedenksteen onder mijn beeltenis als
koning van de rechtvaardigheid, met het
doel gerechtigheid te brengen in het
land, er alle geschillen te beslechten en
alle schade te helen.”
Ik en Truus zijn in de Jodenbuurt
geweest, maar er was niet veel meer te
halen, want het nodigste was weg, zoals
ondergoed en linnengoed, daar zijn de
dichtstwonenden direct bij. Ik heb alleen
wat kleinigheden en Truus heeft een
autoped en nog wat kinderspeelgoed,
maar het is uiterst gevaarlijk; als ze je
snappen, ga je naar Vught.”
Enquête van de Vereniging van
Academisch gevormde
Christenvrouwen.
Aan het volk van Nederland, het
pamflet waarmee de
democratische revolutie in
Nederland begint.
Dagboek van een huisvrouw uit
Amsterdam.
Karl Marx in Het communistisch
Manifest.
Zwartstenen zuil met 282
wetsartikelen van Hammoerabi,
koning van een vroege stedelijke
gemeenschap bij de Eufraat en
de Tigris (Irak).
Toen hij voor het eerst optrad, keerde hij
zich alleen maar met de grootste
voorzichtigheid tegen enkele van de
ergste misbruiken in de Kerk. (…) Hij
deed dit met zo’n bescheidenheid dat
eruit blijkt dat hij alleen maar wilde dat
ertegen werd opgetreden en dat hij niet
van plan was om dat zelf te doen.”
“Dit is het bevrijden van de mens uit zijn
onmondigheid, waaraan hij zelf schuld heeft.
Onmondigheid is het onvermogen om zijn
verstand te gebruiken zonder leiding van een
ander. Deze onmondigheid is eigen schuld
wanneer de oorzaak ervan niet ligt in gebrek
aan verstand, maar wel in gebrek aan moed
en wilskracht om het te gebruiken zonder
leiding van een ander. Heb de moed je eigen
verstand te gebruiken!”
“Voor de wet heeft iedereen dezelfde
rechten (…). En als we moeten bepalen
wie het meest geschikt is om een
openbaar ambt te vervullen, kijken we
niet naar sociale klasse, maar vooral
naar persoonlijke kwaliteit. (…) In
vrijheid nemen wij deel aan het bestuur
van de stad en in vrijheid staan wij
tegenover elkaar in de dagelijkse
omgang (…).”
“Het gezag van de vorst is heilig.
God stelt de vorsten aan als zijn
ministers en hij regeert door hen
over de volkeren. De vorsten
treden dus op als ministers van
God en als zijn luitenanten
(plaatsvervangers) op aarde.”
Wij verklaren dat geen van de
geestelijken (…) een bisdom, of
een abdij of een kerk mag
ontvangen uit handen van een
keizer of koning of elk ander nietkerkelijk persoon, mannelijk of
vrouwelijk.”
Redevoering van de Atheense
staatsman Perikles ter herdenking
van de gevallenen in het eerste
jaar van de Peloponnesische
oorlog tussen Athene en Sparta.
Uit de inleiding bij een heruitgave
van: Johannes Calvijn, De
noodzaak om de kerk te
hervormen.
Jacques Bossuet, Het koninklijk
gezag. (Bisschop Bossuet was
verbonden aan het hof van de
Franse absolutistische koning
Lodewijk XIV).
Decreet van Paus Gregorius VII.
Immanuel Kant, Beantwoording
van de vraag: wat is Verlichting?
In de Slag bij Nieuwpoort verslaat
prins Maurits van Oranje een
Spaans leger in de Nederlanden.
In de Gulden Sporenslag verslaan
de door handel rijk geworden
Vlaamse steden het ridderleger
van hun Franse koning
In de Slag bij Poitiers verslaat de
Frankische hofmeier Karel Martel
de islamitische legers die Europa
binnentrekken.
De gebroeders Montgolfier
vertoonden bij Versailles een
wetenschappelijk experiment: de
eerste ballonvlucht met
passagiers. In de luchtballon
zaten een eend, een haan en een
schaap.
Na afloop van de Eerste
Wereldoorlog werd in de
Spiegelzaal van Versailles het
vredesverdrag ondertekend.
De Romeinse senatoren laten
hun zonen begeleiden door een
pedagoog, vaak een Griekse
slaaf die moet zorgen dat de
jongens op tijd op school komen
en hard werken.
In de Slag om Arnhem slagen
Geallieerde troepen er niet in de
brug over de Rijn te veroveren,
zodat een deel van Nederland
nog onder Duitse bezetting blijft.
Het Duitse nationalisme
zegevierde na een oorlog met
Frankrijk: Wilhelm I werd in
Versailles uitgeroepen tot keizer
van Duitsland.
In de Slag bij Trenton verslaan
aanhangers van de Amerikaanse
democratische revolutie onder
leiding van generaal Washington
de Britse huurlingentroepen in
New Jersey.
Tijdens de regeerperiode van
koning Lodewijk XIV werd
Versailles het symbool van het
absolutisme.
In de Slag in het
Teutoburgerwoud worden drie
Romeinse legioenen vernietigd
door een bondgenootschap van
Germaanse stammen.
Tijdens de Franse Revolutie
bereikte een grote groep
opstandige boeren en burgers het
paleis; koningin Marie-Antoinette
vluchtte via een geheime gang
naar de kamer van de koning om
zich te verstoppen voor de
democratisch revolutionairen.
Vanuit het oogpunt van Europees
cultureel erfgoed stelde de
Europese Unie geld beschikbaar
voor het onderhoud van het paleis
en de tuinen van Versailles.
In de Griekse stadsstaat Sparta
worden jongens na hun zevende
verjaardag gescheiden van hun
ouders en opgeleid tot soldaat.
De verlichtingsfilosoof Rousseau
schrijft in “Emile” dat jongens
zonder dwang en straf moeten
worden geschoold in
verbondenheid met de natuur.
In de beginjaren van de
Republiek sturen ouders hun
kinderen naar stadsscholen om
de Bijbel in eigen taal te kunnen
lezen.
Beleidsplannen van de
Nederlandse regering zorgen
voor een spreiding van
allochtonen om het ontstaan van
zwarte scholen te voorkomen.
Adellijke families zenden hun
zonen naar een bevriende familie.
De zoon leert als page en
schildknaap de deugden van de
ridderlijke wereld zoals eer, moed
en trouw.
De Leerplichtwet in Nederland
wordt aangenomen. Daarin wordt
vastgesteld dat kinderen minimaal
zes jaar onderwijs moeten volgen.
De confessionelen zijn tegen de
wet omdat niets wordt geregeld
voor christelijk onderwijs.
Tijdens een doop in de Oude
Kerk weigert de geestelijke de
mis in de volkstaal te houden in
plaats van het Latijn. De
aanwezige protestanten komen in
opstand en vernielen beelden en
het altaar.
Op het Waterlooplein breken
rellen uit tegen de Duitse bezetter
uit woede over anti-Joodse
maatregelen.
In de arbeiderswijk de Jordaan
worden veel vernielingen
aangericht, omdat in de crisistijd
de werkloosheidsuitkeringen
worden verlaagd.
Veel Nederlanders zien op de
televisie hoe tijdens het huwelijk
van prinses Beatrix en Claus van
Amsberg rookbommen naar de
koets van het bruidspaar worden
gegooid.
Tijdens het “Pachtersoproer”
worden huizen van
belastingpachters geplunderd,
omdat de bevolking niet langer
bestuurd wil worden door rijke
regenten.
Nadat het volksspel palingtrekken
verboden wordt, komen grote
groepen arbeiders in opstand. De
oorzaak van dit “Palingoproer”
wordt in verband gebracht met de
sociale kwestie.
“Alea iacta est” (de teerling is
geworpen), zei de Romeinse
veldheer Julius Caesar toen hij
met zijn legioenen de rivier de
Rubicon overstak en naar Rome
optrok.
“One small step for man, one
giant leap for mankind” (een
kleine stap voor een mens, een
reuzenstap voor de mensheid),
zei Neil Armstrong terwijl hij de
maan opstapte vanuit de Apollo
12.
“Doctor Livingstone, I presume?”
(Dr. Livingstone naar ik mag
aannemen?) zei de journalist
Stanley toen hij de
ontdekkingsreiziger Livingstone
ontmoette die met een stoomboot
had geprobeerd de oorsprong van
de Nijl te ontdekken.
“Qu’ils mangent de la brioche”
(laat ze toch cake eten), zou
koningin Marie-Antoinette hebben
gezegd over het hongerige
Franse volk tijdens de Franse
Revolutie.
“Eureka!” (ik heb het gevonden!)
riep de wetenschapper
Archimedes toen hij in bad de wet
van soortelijk gewicht ontdekte en
daarna naakt door de straten van
de Griekse stadsstaat Syracuse
rende.
“Carpe diem” (pluk de dag), werd
het levensmotto tijdens de
renaissance.
“L’état c’est moi” (de staat dat ben
ik), zei Lodewijk XIV, waarmee hij
zichzelf omschreef als absoluut
vorst.
Frederik de Grote
Abraham Lincoln
Erasmus
Goebbels
Wetboek van Hammoerabi
Aan het volk van Nederland
Marx
Marx
Enquete van de Vereniging van
Academisch gevormde
Christenvoruwen
Dagboek van een huisvrouw uit
Amsterdam
Kant
Calvijn
Gregorius VII
Perikles
Bossuet
Tijdens de Olympische Spelen in
Berlijn won de zwarte Amerikaanse
atleet Jesse Owens vier gouden
medailles. Volgens een mythe liep
de nationaalsocialistische
rijkskanselier weg zodat hij de
winnaar niet hoefde te feliciteren.
De christelijke keizer Theodosius
verbood het houden van de
Olympische Spelen om op deze
wijze te breken met de oude
Griekse godencultus.
Tijdens de Peleponnesische
oorlog tussen verschillende
stadstaten werden de sporters uit
Sparta niet toegelaten tot de
Olympische Spelen.
De Olympische Spelen vonden
onder invloed van het opkomend
nationalisme opnieuw plaats in
Griekenland.
Tijdens de Renaissance
organiseerde advocaat Robert
Dover 'Olimpick Games' in de
Cotswolds in Engeland.
Miljoenen inwoners van de 197
deelnemende landen bekeken via
een satellietverbinding live op tv
de openingsceremonie van de
Olympische Spelen in Atlanta
(Verenigde Staten).
Na de ontdekking van Amerika
stierven miljoenen oorspronkelijke
bewoners aan door Europeanen
meegebrachte besmettelijke
ziekten als waterpokken en griep.
Door slechte hygiëne en te dichte
bebouwing ontstonden choleraepidemieën in de arbeiderswijken
van de eerste industriesteden.
Tijdens veldtochten in Europa
stierf een deel van het Franse
democratische revolutionaire
leger aan paratyfus
Tijdens en na de Eerste
Wereldoorlog stierven wereldwijd
meer dan 50 miljoen mensen aan
de Spaanse griep.
De grote verspreiding van het
aidsvirus in Amerika was te
herleiden tot een steward van de
vliegmaatschappij Canadian Air.
Hij werd bekend als 'patient zero'.
Na de kruistochten arriveerden in
Italiaanse steden schepen die
met pest besmette ratten
meebrengen. Aan deze ziekte
stierf meer dan een derde van de
Europese bevolking.
De liberalen zijn in de tijd dat er
een atoomoorlog dreigde trouwe
aanhangers van de buitenlandse
politiek van de Verenigde Staten.
Het liberale kamerlid Samuel van
Houten zet met zijn Kinderwetje
een eerste stap naar de oplossing
van de sociale kwestie.
De nationaal-socialistische
beweging (N.S.B.) keert zich fel
tegen het individualisme van de
liberalen.
Bij de verkiezing van Mark Rutte
tot partijleider van de liberale VVD
stemde bijna de helft van de
leden via internet.
Voor de Romeinse keizer
Augustus werd een mausoleum
gebouwd op het Marsveld in
Rome.
De boeren van de
Trechterbekercultuur in Drenthe
bouwden hunebedden voor hun
doden. Omdat ze geen
geschreven bronnen nalieten,
weten we niet precies hoe ze de
hunebedden maakten.
Na zijn dood werd Mohammed,
de stichter van de islam,
begraven in Medina, in de
Moskee van de profeet met een
groene koepel.
De kruisridder Godfried van
Bouillon kreeg een graf in de
Basiliek van het heilig graf in
Jeruzalem, zijn zwaard en sporen
werden in een kastje
tentoongesteld.
Isaac Newton, lid van The Royal Society
of London for the Improvement of
Natural Knowledge (het koninklijk
genootschap voor de verbetering van de
kennis van de natuur) werd begraven in
Westminster Abbey in Londen. Op zijn
grafmonument werden allerlei
verwijzingen naar zijn bijdrage aan de
wetenschappelijke revolutie
aangebracht.
Marie Dentière, een Franse
voormalige non, vond het
belangrijk dat vrouwen zich
inzetten voor de Reformatie.
De Frankische koningin Brunhilde
heerste na het vertrek van de
Romeinen over het noorden van
Gallië.
Tijdens de oorlog tussen
verschillende feodale heersers over
de troonopvolging in Engeland
steunden de burgers van Londen
koningin Mathilde. Maar toen de
koningin weigerde de belasting te
halveren, sloten de burgers de
stadspoorten en werd Mathilde niet
gekroond.
Elpenice was, voor zover bekend,
de enige vrouw die openlijk kritiek
durfde te leveren op het beleid
van de Atheense staatsman
Perikles.
Madame de Pompadour had als
maîtresse van de absolute koning
Lodewijk XV invloed op politieke
beslissingen in Frankrijk.
Agrippina oefende veel invloed uit
op het bestuur van het Romeinse
imperium doordat zij veel gedaan
kreeg bij haar echtgenoot keizer
Tiberius en later bij haar zoon
keizer Nero.
Paus Gregorius VII, als hoofd van
de rooms-katholieke kerk
verwikkeld in de Investituurstrijd
Jean-Jacques Rousseau, een
verlicht denker
De grondwetherziening van
Rudolf Thorbecke vormt een
onderdeel van de emancipatie
van de burgerij.
Na de moord op Willem van
Oranje lieten de Staten-Generaal
van de Republiek der
Nederlanden een praalgraf
maken in de Nieuwe Kerk in Delft.
Het liberale kabinet van Cort van
der Linden brengt tijdens de
Eerste Wereldoorlog een
grondwetherziening tot stand
waardoor algemeen
mannenkiesrecht mogelijk wordt.
Benito Mussolini, de Italiaanse
fascistische leider
Aristoteles, een Griekse filosoof
Thomas Hobbes, een van de
verdedigers van het absolutisme
Friedrich Engels, een van de
grondleggers van het marxistisch
socialisme.
"Het is niet mogelijk dat de
soeverein het verdrag verbreekt.
Om die reden kan geen van zijn
onderdanen, met het excuus dat
het verdrag niet meer geldt, zich
onttrekken aan zijn onderwerping
aan de soeverein."
"Regeringsvormen die alleen het
persoonlijk belang van de heersers
dienen, zijn verkeerde
regeringsvormen of corrupte vormen
van goede constituties. Zulke
corrupte vormen zijn despotisch,
aangezien de stadstaat een
vereniging van vrije mensen is."
"Het volk dat aan de wetten
onderworpen is, moet er de
maker van zijn. Alleen aan hen
die een samenleving vormen,
komt het toe de voorwaarden van
die samenleving te regelen."
Heerschappij vraagt om discipline,
het coördineren van alle krachten
(…); dit verklaart (…) veel aspecten
van het praktische functioneren van
de staat en de noodzakelijke strenge
maatregelen die moeten worden
genomen tegen degenen die zich
verzetten tegen deze spontane en
onvermijdelijke beweging."
"Industrie concentreert eigendom
in de handen van weinigen. Het
vereist veel kapitaal om de
kolossale vestigingen op te zetten
die de kleine handelsbourgeoisie
ruïneren."
"Twijfelt ook maar iemand eraan
dat de priesters van Christus
moeten worden beschouwd als
de vaders en meesters van
koningen en vorsten en alle
andere gelovigen?"
Karel werd na zijn dood vereerd
vanwege zijn betekenis voor de
verspreiding van het christendom
in geheel Europa.
Herodes van Idumea trad onder
het Romeinse bestuur op als
koning over Judea ten tijde van
de geboorte van Jezus van
Nazareth.
Frederik II van Pruisen voerde als
verlicht vorst in zijn koninkrijk
godsdienstige tolerantie door.
Flavius Constantinus liet zich als
eerste Romeinse keizer bekeren
tot het christendom en was
verantwoordelijk voor het stichten
van de Heilige Grafkerk in
Jeruzalem en de St.
Pietersbasiliek in Rome.
Alexander III van Macedonië
verenigde de Griekse stadstaten
in zijn rijk en veroverde gebieden
ten oosten daarvan tot in het
huidige India.
De Russische tsaar Peter I
Romanov reisde voor studie naar
Zaandam en Amsterdam. Hij had
bewondering voor de
buitengewone economische bloei
van de Nederlandse Republiek in
deze periode.
Nicolaas Copernicus stelde vast
dat de zon centraal stond in ons
sterrenstelsel, wat bijdroeg aan
de verandering van het
middeleeuwse mens- en
wereldbeeld.
De Griekse geleerde Anaxagoras
De sterrenkundige Abu Rayhan
werd gedwongen de stadstaat
al-Biruni, die in dienst was van de
Athene te verlaten, omdat hij
eerste islamitische vorst in Perzië,
onderwees dat zon en maan geen
berekende de straal van de
goden waren maar uit vaste
aarde.
materie bestonden.
De astronoom Ptolemaeus
ontwikkelde vanuit het Romeinse
cultuurcentrum Alexandrië een
naar hem genoemd model van
ons sterrenstelsel.
De verlichte Fries Eise Eisinga
bewees door de bouw van een
schaalmodel van het zonnestelsel
dat de paniek voor een dreigende
botsing van planeten ongegrond
was.
Johannes Fabricius nam voor het
eerst met behulp van een
telescoop de zonnevlekken en de
rotatie van de zon waar. Zijn
observaties leverden een bijdrage
aan de wetenschappelijke
revolutie.
Sovjetleider Breznjev en de
Amerikaanse president Carter
ondertekenden een verdrag
waarin zij overeenkwamen het
aantal atoomraketten te
beperken.
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Marshall
kondigde aan dat de Verenigde
Staten wilden investeren in de
wederopbouw van de Europese
economie.
De leiders Kennedy en
Chroesjtsjov besloten na afloop
van de Cubacrisis om een directe
telefoonverbinding tussen het
Witte Huis en het Kremlin in te
stellen.
De Amerikaanse president
Reagan riep zijn collega
Gorbatsjov op om in verband met
zijn hervormingsbeleid de
Berlijnse Muur neer te halen.
Tijdens de conferentie van
Potsdam beslisten de
regeringsleiders Stalin, Churchill
en Truman dat ter verzekering
van de vrede Duitsland in
bezettingszones verdeeld werd.
Sovjetleider Chroesjtsjov
kondigde na de dood van Stalin
aan, dat de Sovjet-Unie in haar
buitenlands beleid een politiek
van vreedzame co-existentie ging
voeren.
Bij het begin van de Nederlandse
Opstand die leidde tot de stichting
van de Republiek, gaf Willem van
Oranje opdracht een aarden
versterking aan te leggen bij de
rede van Texel, de Schans.
Bisschop Godewald verleende, in
ruil voor trouw, stadsrechten aan
de stad Utrecht. De stad kreeg
hiervoor enkele privileges, zoals
het recht om markten te houden
en het recht een stadsmuur te
bouwen.
Fort Zeelandia bij Paramaribo
werd door de Zeeuwse
slavenhandelaars ingericht als
steunpunt voor hun schepen in de
transatlantische slavenhandel.
Keizer Hadrianus liet in de
Romeinse provincie Brittania een
muur bouwen die onderdeel werd
van de limes (versterkte grens)
van het Romeinse Rijk.
De volksvergadering van de
Griekse stadstaat Athene besloot
tot het bouwen van de Lange
Muren, een systeem van
vestingmuren dat Athene met de
haven van Piraeus verbond, om
zichzelf tegen aartsvijand Sparta
te beschermen.
Toen de islamitische Moren het
huidige Spanje en Portugal
veroverden, bouwden zij een
groot fort vlakbij Lissabon om het
omliggende gebied te
beschermen.
In De dood van Marat werd deze
revolutionair door Jacques-Louis
David vereeuwigd als een
martelaar die stierf voor de
idealen van de Franse Revolutie.
Met Het straatje schilderde
Johannes Vermeer een weergave
van de eigen leefwereld van de
burgers van de Republiek.
Met zijn schilderij De Vrijheid leidt
het volk interpreteerde François
Delacroix de volksopstand van de
Franse burgerij op een
nationalistische manier.
Pablo Picasso schilderde
Guernica als protest tegen het
fascisme naar aanleiding van het
bombardement op deze Spaanse
stad.
Piet Mondriaan schilderde Victory
Boogiewoogie tijdens zijn verblijf
in New York, waar hij naartoe was
gegaan om de Duitse bezetting
van Nederland te ontlopen.
Sandro Botticelli sloot aan bij de
herleving van de belangstelling
voor de klassieke oudheid in zijn
tijd, door zijn schilderij De
Geboorte van Venus, een thema
uit de Griekse mythologie.
1
2
4
3
2
1
6
5
6
3
4
5
1
2
3
4
Paus Gregorius VII
J.J. Rousseau
Mussolini
Aristoteles
Hobbes
Engels
1
2
3
4
5
6
5
6
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
7
Frederik de Grote
Abraham Lincoln
Erasmus
Goebbels
Wetboek van Hammoerabi
Aan het volk van Nederland
Marx
Marx
Enquete van de Vereniging van
Academisch gevormde
Christenvoruwen
Dagboek van een huisvrouw uit
Amsterdam
Kant
Calvijn
Gregorius VII
Perikles
Bossuet