Geen diatitel

Werken met een tolk in de zorg
Reflectiedag Mind-Spring
18-11-2011
- Kan een tolk ingeschakeld worden voor
therapie of groepswerk met vluchtelingen?
- Wat zijn aandachtspunten?
- Wat kan je wel en niet van een tolk
verwachten?
-…
De meerwaarde van sociaal tolken
SOCIAAL TOLKEN VERSUS
• Eenvoudig Nederlands
=> Beperkte woordenschat, echt begrepen?, …
• Gebarentaal
• Contacttaal
=> Beperkte woordenschat, echt begrepen?, soms
ook probleem voor hulpverlener, …
• Gelegenheidstolk
=> Kans op belangenvermenging, feiten weglaten,
machtsverhoudingen, …
* Kwaliteitsvolle dienstverlening
Preselectietest Nederlands
Introductiecursus
Basisopleiding
Certificeringsproef sociaal tolken
* Terugverdieneffect/tijdswinst
=> duurt 1,5 x zo lang, maar veel effectiever dan
gelegenheidstolk, contacttaal, …
Tolktechnieken –en vormen
TECHNIEKEN
•Simultaan/fluistertolken
=> gelijktijdig tolken
• Consecutief tolken
=> opeenvolgend
VORMEN
•Telefoontolken
•Tolken ter plaatse
Telefoontolken versus
tolken ter plaatse
•
•
•
•
sneller en goedkoper
minstens 1 partij niet fysiek aanwezig
non-verbale communicatie valt weg
technische gevolgen
– storingen lijn / uitvallen lijn
– achtergrondgeluiden
– uitspraak / stemvolume
Ba-bel :
-
Vlaamse Tolkentelefoon (02 208 06 11)
Samenwerkingsovereenkomst
Gratis
Reserveren mogelijk
Deontologie van
de sociaal tolk
De tolk licht zijn deontologische plichten
voor élke opdracht toe aan beide partijen
1. Tolkt zo volledig en getrouw mogelijk
 Zonder toevoegingen, weglatingen, wijzigingen,
tolkt in de ik-vorm
2. Plicht om alles wat er gezegd wordt te tolken
3. Strikte geheimhouding
4. Aanvaardt alleen opdrachten waarvan hij de
kwaliteit kan garanderen
5. Is een objectieve en neutrale partner in het
gesprek
=> geen partij kiezen, cf. de triadische opstelling
6. Heeft het recht tolkprestatie te onderbreken
=> ten gevolge van gewetensconflict,
belangenvermening, onvoldoende kennis terminologie,
in geval van agressie
7. Maakt geen gebruik van machtspositie en
aanvaardt geen cadeaus
8. Houdt zich aan de gemaakte afspraken
Deontologie van de gebruiker
Ook gebruikers hebben een aandeel in het
optimaal verloop van het gesprek
1. De tolk is er om communicatie mogelijk te maken
tussen hulpverlener en cliënt
 Hulpverlener en cliënt richten zich rechtstreeks
tot elkaar en niet tot de tolk
 Voor –en of nabespreking is in sommige gevallen
nodig
 De tolk vervult geen andere opdrachten (vervoer
cliënten, invullen documenten, koffie halen,
cliënten opbellen, …)
2. De tolk vertaalt alles, is neutraal en onpartijdig en
tot geheimhouding verplicht
=> ruimte laten om positie en functie duidelijk te
maken
=> Niet naar de mening van de tolk vragen
=> Hvl moet zelf alert zijn voor cultuurverschillen
=> tolk en cliënt worden niet alleen gelaten en bij
voorkeur niet samen in een wachtkamer geplaatst
3. De tolk moet de kwaliteit van de prestatie kunnen
garanderen
=> zorg voor optimale omstandigheden
=> spreek niet te lang aan één stuk en in eenvoudige
taal
=> respecteer rusttijden
=> respecteer de afgesproken duur van het gesprek
4. Problemen van welke aard ook worden gemeld aan
de Tolkendienst
5. De privacy van de tolk wordt beschermd
=> indien niet nodig wordt de naam van de tolk niet
vermeld, gegevens worden nooit doorgegeven aan de
cliënt
6. De tolk verdient uw respect
=> annuleer tijdig, laat de tolk weten wanneer het kan
uitlopen
Overzicht van Sociaal Tolk –en Vertaaldiensten
Vlaanderen en Brussel
www.sociaaltolkenenvertalen.be
Ervaring uit de praktijk
Welke ervaring
• Setting:
– als huisarts
wijkgezondheidscentrum, LOI
centrumarts Fedasil
– als psychotherapeut
• Tolk:
–
–
–
–
Informele tolk
Telefonische tolk
Live sociale tolk
Zonder tolk in Frans/ Engels/ beperkt
Nederlands
Welke ervaring
• Herkomst:
– Patiënten: 4 continenten
– Cliënten: Ex- USSR: Rusland, Tjetjenië,
Armenië
Balkan: Kossovo, Albanië..
Azië: Pakistan, Iran..
Afrika: Oeganda, Rwanda, Angola,
Sierra-Leone
• Tolk in psychotherapie:
Russisch (2e taal), Farsi (Dari)
Welke tolk?
Mijn voorkeur
–
–
–
–
–
Live
Professioneel deskundige tolk
Letterlijke tolking
Met openheid op mens
Vaste tolk
Waarom deze tolk?
• Ik houd graag relationele dynamiek
tussen mij en cliënt
Tolk gefocust op zijn taak
= neutrale relationele aanwezigheid
 3e betrokken partij die belangen
behartigt, die verdriet sust…
Waarom deze tolk?
Letterlijk
• om de extra info in woorden cliënt te
voelen
Zijn kijk op het probleem, zijn vaardigheden met
gevoelens, zijn denkkronkels, de impact van de
moeilijkheden…
• Om gewaarwordingen over te brengen nr cl
Ik werk inzichtgevend + met gewaarwording
beeldende, gevoels-,sensingtaal..
:
Waarom deze tolk?
Voor de efficiëntie en relationele rust
• Vast
Om niet telkens opnieuw tijd te hoeven
steken in vertrouwd worden met werkstijl,
spreekstijl van mij en cliënt
• Openheid op mens + professionele focus
om storing te vermijden van geen voeling met GGZ:
computerachtige vertaling, gevoel niet kunnen
vertalen
Hoe werken?
• “Ik doe gewoon mijn werk”
Ik breng menselijke relatie aanwezig
Ik richt me naar ontrollen werkproces,
Gebeuren de groeistapjes die me hier mogelijk
lijken?
• Ik hou in zijlijn oogje op “werkt het tolken”
Blijft de tolk het werk bevorderen?
Ik kan de tolk aan zijn job laten want ik versta hem
niet
Mijn verankerd zijn in de dynamiek van het werk,
helpt me voelen of het “nog klopt”.
Om te starten
• Interesse/openheid van jou
om deze cultureel andere mens psychisch
te begeleiden in zijn moeilijke
omstandigheden
• Wat vertrouwen of nieuwsgierigheid
nr
transculturele psychotherapie
werken met tolk
non-verbale deel in werken
therapie in instabiele omstandigheden
Om te starten
• Procesgericht ipv doelgericht zijn
niet de mooiste therapieresultaten
wel deze mens stapjes voort geholpen
bereid zijn te starten waar deze mens
staat
• Gericht zijn op de relatie in therapie
Vluchtelingen zijn heel vaak héél relatiegevoelig
Om te starten
• Voeling met het ‘universele’ van mensen
– Ervaring helpt
– Situaties procesmatig bekijken
– Essentiële proces doorheen woorden
herkennen
– Je eigen spreken universelen of zelfs
vertalen in cultuurwoorden van hen
– Non-verbale info oppikken
– Alertheid voor ‘niet-pluis’
Om te starten
• Sterk verankerd zijn in je werk/taak:
zo vragen stellen
– Over wat je niet begrijpt/vreemd is
– Actief vragen naar beleving/ idee bij
jouw reacties
– Begrijpcheck van jouw uitleg
– Als antwoord cl geen antwoord op jouw
vraag voelt
• Jezelf leertijd gunnen
Observaties
• Begrip taal kan als verdediging op
inhoud gesprek
• Werken met vluchtelingen is soms
moeilijk owv
– copingstijl vluchten
– vertrouwdheid met psychisch
werken/groei
– triggerende instabiele omstandigheden
= redenen naast transcultureel werken
naast werken met tolk
Observaties
• Tolksituatie therapeutisch gebruiken
bv met onzekerheid van cl rond vertaling werken
met durven zelf in Nederlands uitdrukken als
assertiviteitsoefening
Cfr Hanneke Bot in Tijdschrift voor Psychotherapie, 2010 (36), nr04
“Belemmert een taalbarrière psychotherapie”
Ellen Stoffelen, arts-psychotherapeut
[email protected]
089 49 29 36
Ine Hennissen, coördinator Sociaal
Tolkendienst provincie Limburg
[email protected]
011 30 57 52