Mycotoxines, hoe schadelijk zijn ze?

Mycotoxines, hoe schadelijk zijn ze?
Mycotoxines kunnen een bedreiging vormen voor de gezondheid en de levensduur. Het zijn giftige
stoffen die door schimmels worden geproduceerd. Dat gebeurt in de gehele keten, van de bodem tot
de stal, in zowel krachtvoer-grondstoffen, bijproducten, als ruwvoeders. Het bekendst zijn de
mycotoxines die via de krachtvoergrondstoffen uiteindelijk in de melk terecht komen, zoals aflatoxine.
De mycotoxines in het ruwvoer doen vooral schade aan het vee. De schade aan het vee kan
aanzienlijk zijn, maar de symptomen zijn vaak niet eenduidig. De schade is ook vaak niet acuut en kan
een slepend karakter hebben. Stressfactoren tijdens de gewasgroei en de oogst, zoals warme en
vochtige, omstandigheden, verhogen de kans op schimmelgroei en de mycotoxinevorming.

















Aandachtspunten en tips
Niet alleen kuilvoer, maar ook krachtvoer en hooi kunnen mycotoxines bevatten. Schimmelvorming
verlaagt de voeropname en -benutting, en daarmee de gezondheid en de melkproductie.
Hooi kan veel mycotoxines bevatten. Denk aan graszaadhooi dat heeft gelegerd.
Restvoer kan door lichte broei (schimmelvorming) al grote hoeveelheden schimmels en mycotoxines
bevatten. Voer het nooit aan de droge koeien of aan het jongvee.
Niet alle mycotoxines worden in de pens onschadelijk gemaakt. Sommige worden minder schadelijk,
andere juist schadelijker door omzetting in schadelijke omzettingsproducten.
Het is vaak onmogelijk om symptomen toe te wijzen aan een bepaald mycotoxine. De symptomen
van een mycotoxinevergiftiging kunnen zeer verschillend zijn.
Mycotoxines kunnen de hormoonhuishouding verstoren, het immuunsysteem onderdrukken en de
weerstand verminderen. Sommige verminderen de vruchtbaarheid, veroorzaken onregelmatige cycli,
embryonale sterfte of valse tocht.
Onder stressvolle omstandigheden, wanneer de weerstand van de koeien minder is, zoals bij verse
koeien, is de kans op schade door mycotoxines in het voer extra groot.
Voorkom pensverzuring en leververvetting, die kunnen de effecten van mycotoxines versterken.
Pas zo mogelijk vruchtwisseling toe en werk oogstresten zo snel mogelijk onder om specifieke
infectiedruk te verminderen.
Gebruik zo mogelijk resistente rassen en voer de juiste gewasbeschermingsmaatregelen door.
Zorg voor een evenwichtige bemesting en vochtvoorziening om (droogte)stress aan het gewas te
voorkomen.
Oogst het gewas op tijd om mycotoxine-ophoping tijdens een (te) late afrijping te voorkomen.
Voorkom beschadiging van planten tijdens werkzaamheden in het gewas.
Zorg bij inkuilen voor een goede verdichting om het binnendringen van zuurstof en schimmelvorming
te beperken en om een goede conservering te bevorderen.
Bij een hoog gehalte aan suiker wordt bij goed inkuilen snel voldoende zuur gevormd voor een snelle
pH-daling. Zijn de gehaltes (te) laag, gebruik dan een geschikt toevoegmiddel.
Beoordeel voordat u een kuil open maakt, aan de hand van de kuilanalyse hoe broeigevoelig de kuil
is. Gebruik eventueel een zuur om het snijvlak mee te besproeien en pas de voersnelheid aan.
Vind u plekken met schimmel in de kuil, verwijder die dan eerst en vermeng ze niet met de rest van
het rantsoen. Ook bij “verdunning” kan het schadelijk zijn.
De belangrijkste schimmels en mycotoxines, risicovolle voeders en mogelijke schade bij melkvee (Bron:
IDF 444/2010).
Schimmel
Geproduceerde
Hoog risicoproducten
Hoog risico Afbraak Schade bij de koe
mycotoxines
kuilvoer
in de
pens
Aspergillus Aflatoxine B1
+
Producten uit
Nee
Weerstandsvermindering,
maïs,kokos, aardnoten,
remt bloedvorming,
palmpitten,
leverschade,
zonnebloempitten,
embryoschade,
rijstzemelen,
verminderde vruchtbaarkatoenzaad, tapioca,
heid, Kankerverwekkend
sojameel
Fusarium
DON
++
Maïsproducten,
Snijmaïs
Ja
Weerstandsvermindering
(desoxynivalenol
tarweproducten,
Verminderde vruchtbaar)
roggeproducten
heid, nierschade, remt
bloedvorming, schade
aan zenuwstelsel
ZEA
++
Maïsproducten,
Snijmaïs
Nee
Verminderde vruchtbaar(zearalenone)
tarweproducten,
heid, embryoschade
sojahullen
T2-toxine
Maïsproducten,
Ja
Weerstandsvermindering,
tarweproducten,
remt bloedvorming,
+
roggeproducten
embryoschade,
verminderde vruchtbaarheid, huidschade
Fumonisine B1
+
Maïsproducten
Nee
Leverschade, nierschade,
schade aan zenuwstelsel,
kankerverwekkend
Penicillium Orchratoxine A
+
Kokosproducten,
Ja
Weerstandsvermindering,
graanproducten
nierschade, leverschade,
embryoschade, kankerverwekkend
Roquefortine C
Alle
?
Schade aan zenuwstelsel
kuilvoer
Mycophenolzuur Alle
?
Weerstandsvermindering
kuilvoer
Claviceps
Alkaloiden
+
Tarwe, rijst, triticale
Nee
Verminderde vruchtbaar(Clavine,
heid, schade aan zenuwErgotamine)
stelsel
NeoLolitrem B,
Grassen
Nee
Verminderde weerstand
typhodium Ergovaline
- komt niet of zelden voor / + komt soms voor / ++ komt vaker voor / ? onbekend