bestrijding van invasieve ganzen in provincie Antwerpen

Invasieve ganzen bestrijden: waarom en hoe ?
Eerste ervaringen in de provincie Antwerpen
ANKONA 2015
14/02/20145, Antwerpen
1
grote Canadese gans
Branta c. canadensis
Langlevend
groeisnelheid populatie
20%/jaar (= hoog!)
Matuur op 3j
4-7 eieren, incubatie 28-30d
voedt zich op graslanden
en met landbouwgewassen
natuurlijke vijanden: vos,
Amerikaanse nerts, marters
zeer flexibele soort
Niet broeders trekken weg
4
Algemene broedvogel
Watervogeltelling
+/- 8000 vogels in de
winter in Vlaanderen
Toename sinds ‘90
Stabilisatie laatste jaren
Algemene
broedvogelmonitoring
Trend +156% (56%; 321%)
Zeer significant
2000bp maar geen goede
schatting
Schade door ganzen
©Frederik Hendrickx
©Frederik Hendrickx
Impact ganzen
Ecologische effecten
vervuiling
hypotheek op natuurherstel
(vennen, graslanden)
vertrappeling
vraat
Competitie
Overdracht van ziektes
Overlast
Vervuiling van zwemvijvers
Ligweides en recreatiedomeinen
Impact ganzen
Landbouwschade
Vraat
Bodem verslemping
Bemesting
Ziekteoverdracht
Risico op aanvaringen vliegverkeer
Het publiek
Case study
Interreg Invexo
•
•
•
Border region (Flanders & South
of the Netherlands)
24 partners
Budget 3 million €
(geese +/- 1M €)
•
2009-2012
www.invexo.eu
Interreg RINSE
•
•
•
2Seas project
(FL, NL, France, UK)
Budget 2,5 million €
2012-2014
www.rinse-europe.eu
Obstakels
Kleine riet
kolgans
grauwe
brand
nijlgans
winterganzen
Zomerganzen (jaarrond aanwezig)
Vrijgestelde soorten (NL)
Afwijkingen mogelijk (NL)
Jachtwild, jacht open (FL)
Jachtwild, jacht niet open (FL)
beschermde soort (NL, FL)
niet beschermde exoot / gedomesticeerde soort (FL)
Canada
Beheer van ganzenpopulaties
Reductie aantal adulte vogels
afschot, ruivangst
Ingrijpen op voortplanting (eieren &
nesten vernietigen, prikken, oliën)
Habitat beheer
Oevers versteilen
Eilanden weghalen
Toegankelijkheid predatoren
Dichte oevervegetatie (maairegimes)
Landschapsverdichting (KLE, gewas)
Reductie kuikenland (afrasteren)
Geïntegreerde beheerstrategie
Grensoverschrijdend
24
Opportunistisch toegepast
Exacte methode verschilt
tussen jaren en gebieden
Inspanning toegenomen
Gebrek aan coördinatie
Rapportage onvoldoende
Gemiddeld aantal geprikte
eieren was laag
2010
2011
Canadese gans 4,8/nest
Grauwe gans 5,4/nest
 wordt er te vroeg geprikt??
2012
25
goede praktijk
Eieren koud  legsel niet beëindigd (kom terug)
Eieren warm  check incubatiestadium
oiling
shaking
destruction/removal
Ganzen nestelen ten minste 3 weken 
eifollikel in vrouwtje opgedroogd  geen
vervangnest meer mogelijk
Rapportage (soort ! , # nesten, # eieren, # geprikte eieren, embryo stadium)!
Geschikt om populatie te stabiliseren / lokale broedpopulatie te doen
afnemen
Bvb. http://www.youtube.com/watch?v=2CLIL-381Lw
26
Leren van populatie modellen
Grauwe gans Nederland, Zweden
Overleving adulten = belangrijkste
driver van verandering
Ganzen weghalen is effectiever
Minder vogels moeten geoogst
worden
Ingrijpen op reproductie stopt
toename niet
88 % van alle nesten vinden
Geen vervanglegsels
Perfect beheer
Klok et al. 2010 Animal Behaviour
Rockwell et al., 1997
Eieren prikken (2012-2014)
 Verhoogde inspanning, meer gelijkmatig uitgevoerd & verhoogde
coördinatie
Jacht stimuleren
Vlaanderen:
Canadese & grauwe goose
Zeeuws-Vlaanderen:
grauwe gans, Canadese gans
(vrijgesteld, geen cijfers)
Gecoördineerde bestrijding in
aandachtsgebieden
Workshops voor jagers
Receptenboekje
afschot
Jacht (2010-2012)
Canadese gans
greylag
Grauwegoose
gans
 Toenemend aantal CG en GG geschoten sinds 2010
Ruivangsten
Ruivangsten
Moult captures
Ruivangsten
Ruivangsten
Ruivangsten
Ruivangsten
Ruivangsten
Ruivangsten 2013
Ruivangsten 2014
Ruivangsten 2010-2014
Ruivangsten Antwerpen
2013
2014
2014
Afvangsten worden kleiner
Grootte afvangst neemt af
Meer jongen afgevangen
Evaluatie beheer
Simultane tellingen
3de weekend juli
Jaarlijks 2010-2014
Citizen science
Natuurpunt Studie &
SOVON, online invoer
Vaste set telgebieden
(belangrijke
ganzengebieden)
Incl. nultellingen (“geen
ganzen” vs “niet geteld”)
Resultaten
Grensoverschrijdende
populatie van 15,000
ganzen
Aantal gebieden met
>100 vogels is beperkt
Niet alle gebieden
jaarlijks geteld
Trendanalyse: modellen
GEE (Generalised Estimating Equation) GLM (Diggle et al. 1995)
Populatie effect eerder dan gebiedseffect
Modeltype beter geschikt voor niet-normale verdelingen en
ruimtelijke autocorrelatie (Carl & Kühn 2007)
Poging tot evaluatie impact globale beheerpakket (= alle
maatregelen samen)
Vangstinspanning (# gevangen ganzen) als fixed effect in de
modellen opnemen
Assumpties:
Andere beheermethodes (afschot, eieren prikken) overal gelijkmatig
toegepast
Weinig dispersie
Resultaten
Grensregio VLA/NL
Significante reductie
in gemodelleerd
aantal Canadese
ganzen
Vangstinspanning in
model  significant
effect
Resultaten
West- & OostVlaanderen
Significante
reductie in
gemodelleerd
aantal Canadese
ganzen
Vangstinspanning
in model 
significant effect
Beheer
Wat nu?
Opschaling naar rest Vlaanderen doorzetten (Antwerpen !)
Coördinatie verbeteren
Adaptieve beheercyclus implementeren in de andere provincies
Blijven investeren in preventie, bewustmaking en draagvlak
Nog steeds issues rond natraject van afgevangen vogels
Onderzoek
Monitoring verderzetten:
Blijven simultaantellen
Limburg: betere dekking nastreven
Beheerdata meer in detail analyseren
Afvangstdata: groepsgroottes, leeftijd klassen analyseren (aandeel jonge vogels
in de afvangsten)
Optimalisatie kostenefficiëntie (O-Vl)
Interacties tussen maatregelen
Opstelling populatiemodellen als decision-support
Data populatieparameters in Vlaanderen (broedsucces, overleving, dispersie)
Populatie modellen voor Vlaanderen
Beslissingsondersteuning
Adaptief beheer
Parameters broedsucces
Aantal eieren
Aantal gekipte eieren
Aantal kuikens
Soort
Aantal nesten
Nestgrootte
Succesratio
Aantal kuikens
Brandgans
78
4,0 ± 1,2
0,79 - 0,91
3,6 ± 1,4
Canadese gans
32
5,3 ± 1,4
0,74 - 0,80
4,2 ± 1,9
Grauwe gans
22
7,5 ± 4,2
0,65 - 0,72
4,7 ± 2,2
Nijlgans
6
10,3 ± 1,9
0,69 - 0,71
6,8 ± 3,5
Omgaan met de media
Aandacht voor dierenwelzijn
“To eat or not to eat”
• Argumenten pro & contra
“vermarkting” als voedsel
1.
2.
3.
4.
Niet voldoende voor populatiereductie
Martk creatie = gevaarlijk (bestrijding
vs duurzaam gebruik)
Soort kan deel worden van regionale
culinaire cultuur
Wettelijke beperkingen
• Korte keten – gecontroleerde
verticale markt
• Goed voor draagvlak
To eat or not to eat…
Dankwoord
Interreg border region Invexo & 24
project partners
Interreg 2Seas RINSE & 9 project
partners
Mieke Hoogewijs, provincie Antwerpen
Patrick Engels, Hans De Schryver, ANB
Wim Dirckx, Natuurpunt
Glenn Vermeersch, Berend Voslamber,
Vincent de Boer, Jo Packet, Jan Rodts
Contactpersonen Antwerpen:
Hans De Schryver
Team Fauna & Flora
Agentschap voor Natuur en Bos – Antwerpen
Lange Kievitstraat 111/113, bus 63
2018 Antwerpen
Tel. 03/224 62 58 GSM: 0499/59 45 92 Fax. 03/224 60 90
E-mail: [email protected]
Mieke Hoogewijs - Soortencoördinator
PaS - Provinciehuis aan de Singel
Desguinlei 100, 2018 Antwerpen
T +32 3 240 66 87, M +32 479 80 33 70
[email protected]
Karel Van Moer
Projectcoördinator
Rato vzw
Tel: +32 9 267 87 25
GSM: +32 496 59 06 93
Mail: [email protected]
Tim Adriaens
Faunabeheer – Wildlife Management
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Research Institute for Nature and Forest (INBO)
Kliniekstraat 25, B-1070 Brussel
tel +32 2 525 02 04 | gsm +32 496 62 61 78
Mail: [email protected]
60