Najaarssymposium: Biohazard

Najaarssymposium: Biohazard
► Verslag van een Hygieia activiteit
Symposium Biohazard
Door Laura van Hemmen
“Een definitie van
dit begrip: Een
biohazard is een
biologische
substantie dat een
mogelijk gevaar
vormt voor levende
organismen.”
Op 29 september vond het
najaars s ym pos ium van
Hygieia
plaats,
dit
symposium had een extra
feestelijk tintje doordat het in
het teken stond van een
bijzondere gelegenheid: de
viering van het tienjarig
bestaan
van
de
studievereniging! Het thema
van het lustrum en daarmee
van dit lustrumsymposium
was
´Biohazard´.
Verschillende sprekers gaven
lezingen over foodborne,
airborne en waterborne
biohazards en bioterrorisme.
Het geheel werd in goede
banen
geleid
door
dagvoorzitter Petra Dop. Zij is
werkzaam bij de NVWA en
krijgt niet alleen op haar
werk t e m ak en m et
biohazards, we moeten ook
in privésfeer steeds rekening
houden met allerlei
´substanties´. Wat zijn de
gevaren in onze directe
omgeving en kunnen we na
vandaag nog met een gerust
hart gaan slapen?
Biohazard, zo´n term waar je
wel eens van gehoord hebt,
maar eigenlijk niet van weet
wat het nu precies is.
Daarom eerst een definitie
van dit begrip: Een biohazard
is een biologische substantie
dat een mogelijk gevaar
vormt
voor levende
organismen.
Voorbeelden
zijn m icro -organis m en,
toxinen en hormonen. Eerste
spreker van de dag was Len
Lipman, Europees specialist
Veterinaire Volksgezondheid
en werkzaam aan de faculteit
en bij het IRAS, hij vertelde
over Biohazards in voedsel.
Binnen de voedselindustrie
zijn drie periodes te
herkennen. De Food Security
is met name van belang in
ontwikkelingslanden waar
onvoldoende voeding voor
handen
is.
Over
voedselveiligheid en kwaliteit
bestaat
een
ander
denkbeeld, beter iets van
voedsel dan helemaal niets.
Rond 1900 ontstonden de
eerste wetten rondom
voedselkwaliteit
en
veiligheid, Food Safety werd
van belang. Met deze periode
hebben we nu nog steeds
van doen, dit zien we terug
bij de slachtlijncontroles. De
meest actuele periode is die
van de Food Acceptance,
waarin we kwaliteitseisen en
keurmerken aan ons voedsel
gaan vastplakken. De keuze
welk voedsel men wil eten
wordt op deze keurmerken
gebaseerd. Beheersing van
biohazards in voedsel moet
binnen
de
keten
p l a a t s v i n d e n ,
diergeneeskunde is hierin de
enige discipline die keten
breed invloed heeft of kan
uitoefenen. Belangrijke
biohazards in Nederland zijn
veelvoorkomende
ziekteverwekkers
als
Toxoplasma, Campylobacter
en mycotoxinen.
Arnold van Huis sprak
vervolgens over eetbare
insecten en de bijdrage tot
voedselzekerheid. Van Huis
is emeritus hoogleraar en
deskundige op het gebied
van insecten als voedsel en
diervoeders, tevens is hij
eerste auteur van ´The
insect cookbook´. Waarom
hebben we eigenlijk
alternatieven voor vlees
nodig? In 2050 zal de
wereldwijd vraag naar vlees
t oegenom en zijn m e t
ongeveer 70%, terwijl 80%
van de landbouwgrond al
gebruikt wordt voor veeteelt.
We krijgen dus een groot
probleem. Ook vindt er bij de
productie van vlees uitstoot
van broeikasgassen plaats
en zijn de kosten voor
veevoer en grondstoffen
hoog. Insecten kunnen als
alternatieve eiwitbron
functioneren en gebruikt
worden als veevoer,
daarnaast zijn insecten ook
nog eens gezond! Veel
mensen kampen met een
zink- en ijzergebrek en het
eten van insecten kan dit
verhelpen doordat ze een
hoog gehalte ervan bevatten.
In Nederland zijn insecten
alleen geschikt als voer voor
vis en huisdieren, in de
toekomst kunnen insecten
ook belangrijk worden als
voer voor het vee. In de
supermarkt zijn we voor
humane consumptie wel
steeds meer insecten in de
schappen. Op dit moment
weten nog weinig van de
pathogenen die ontstaan bij
het kweken van insecten, we
hebben eigenlijk alleen
kennis over het bestrijden
van insecten. De wet- en
regelgeving en het gedrag
van de consument zijn dus
Najaarssymposium: Biohazard
► Verslag van een Hygieia activiteit
nog
belangrijke
belemm eringen in de
Westerse wereld om insecten
als alternatieve eiwitbron te
laten doorbreken. Na de
interessant lezing was het
tijd voor een prijsvraag, de
vraag luidde: Hoeveel
insecten heeft Arnold van
Huis in zijn leven gegeten?
Het goede antwoord was
8000 en winnaar ging met
e e n
h e e r l i j k e
meelwormencake naar huis.
Tijdens de koffiepauze kon
iedereen genieten van
chocolaatjes met meelworm
garnering, even een
uitdaging maar ze smaakten
prima!
Sander Koenraadt, docent bij
het Laboratorium voor
Entomologie van de
Universiteit Wageningen, gaf
een p r es ent at i e ov e r
biohazards
in
de
entomologie. Tijdens zijn
werk heeft Koenraadt de
beschikking over een
laboratorium op BSL-3
niveau,
daar
wordt
onderzoek gedaan naar
risico’s van infectieziekten
overgebracht door insecten.
Hij vertelde wat de gevaren
in zo’n lab zijn en de strenge
regels waarmee ze te maken
hebben om zichzelf te
beschermen. Op het moment
wordt er veel onderzoek
gedaan naar het West Nile
virus overgebracht door
Culex spp. en de tijgermug,
deze muggen kunnen in de
toekomst wellicht endemisch
worden in Nederland. Via
muggenradar.nl wordt met
behulp van de Nederlandse
bevolking geïnventariseerd
welke en hoeveel muggen er
in Nederland voorkomen.
Over
hedendaagse
gezondheidsrisico’s van
water in stedelijke gebieden
zijn we alles te weten
gekomen door Heleen de
Man, zij is werkzaam als
adviseur
Water
en
Gezondheid
voor
verschillende instanties. Het
overgrote deel van de
rioleringssystemen in
Nederland is een gemengd
systeem
waarbij
wc/huishoudwater en
regenwater gezamenlijk in
een buis terecht komen. Bij
zeer hevige regenval komt dit
water vaak vanuit putten
omhoog, mensen beseffen
alleen niet dat er met dit
w a t e r
a l l e r l e i
ziekteverwekkers
meekomen. Ziekte via
wateroverlast wordt vaak niet
gediagnostiseerd omdat er
een lange incubatietijd aan
vast zit en mensen niet op de
hoogte zijn van de risico’s.
Om deze risico’s te beperken
moet contact met dit water
zoveel mogelijk voorkomen
worden en moet het
rioleringssysteem aangepakt
worden, regenwater en
wc/huiswater moeten zoveel
mogelijk van elkaar
gescheiden worden.
“Ziekte door
wateroverlast wordt
vaak niet
gediagnosticeerd.”
24
Najaarssymposium: Biohazard
► Verslag van een Hygieia activiteit
“Internationaal is
afgesproken dat
we geen
biowapens meer
produceren, maar
niet alle landen
hebben dit
ondertekend of
houden zich
hieraan en
hierdoor ligt
dreiging altijd op
de loer.”
Na het diner waren de
laatste twee sprekers aan de
beurt, zij hebben verteld over
Bioterrorisme, terrorisme dat
doelbewust gebruik maakt
van biologische agentia.
André Jacobi, werkzaam bij
het RIVM, heeft ons uitleg
gegeven over verschillende
ziekteverwekkers en de
gevaren ervan. Voorbeelden
zijn Botulisme, Sarin, Anthrax
en Pokken. Het pokkenvirus
is wereldwijd uitgeroeid door
vaccinatie. Dit virus wordt
momenteel nog officieel
bewaard in 2 laboratoria en
mocht het virus opnieuw
uitbreken dan is er gelukkig
een grote voorraad vaccin
beschikbaar. Dit op voorraad
hebben van virus en vaccin
brengt echter ook risico´s
met zich mee. Internationaal
is afgesproken dat we geen
biowapens meer produceren,
maar niet alle landen hebben
dit ondertekend of houden
zich hieraan en hierdoor ligt
dreiging altijd op de loer.
De laatste spreker van de
avond was Armin Elbers, hij
werkt bij het CVI in Lelystad
als epidemioloog. Hij had een
boeiend verhaal over
agroterrorisme gericht op de
veehouderij. Bioterrorisme
tegen dieren of gewassen is
echter zeldzaam, de
agrarische industrie is
namelijk niet de eerste keuze
omdat het vaak geen groot
shock effect met zich
meebrengt. Risico’s zijn
export en gebieden met
dichtbevolkte veehouderij.
Wanneer dierziekten die hier
niet voorkomen ineens in
deze gebieden terecht
komen dan kan dit
desastreuze gevolgen
hebben. Dreiging is met
name groot door de hoge
kosten die uitbraak van een
ziekte met zich meebrengt en
ontwrichting van de
economie. Belangrijk is om
bij introductie van een
onbekende ziekte gelijk de
signalen te herkennen en
melding te maken, vaak
gebeurt dit te laat en dit kan
catastrofale gevolgen
hebben. Een belangrijke
respons op een uitbraak is
het
gebruik
van
noodvaccinaties, hierdoor
kan deze uitbraak snel de
kop ingedrukt worden en kan
men verdere uitbraken
voorkomen.
We kunnen terugkijken op
een zeer geslaagde en
interessante dag, waarbij we
weer helemaal op de hoogte
zijn van de gevaren van
Biohazards en wat dit nu
precies
inhoudt.
Symposiumcommissie en
Lustrumcommissie bedankt
voor de organisatie van dit
symposium!