Konijneziekte of myxomatose - IVN Hellendoorn

Konijneziekte of myxomatose
Deze zomer kwam ik in aanraking met de Lymeziekte, een infectieziekte veroorzaakt door de
beet van een teek. Hierdoor is mijn interesse
gewekt naar het voorkomen van ziektes in de
natuur. In dit stukje wil ik de achtergronden
belichten van een ziekte die u waarschijnlijk
allemaal kent: myxomatose
Myxomatose is een ziekte die wordt veroorzaakt
door een virus. Het is waarschijnlijk de
bekendste ziekte onder het wild, maar helaas
niet een 'gekende'. Misschien hangt dat wel
samen met het feit dat er in Nederland erg
weinig onderzoek naar myxomatose is gedaan.
Waarschijnlijk kwam de ziekte te onverwacht
om tijdig onderzoek te organiseren. Bovendien
is virusonderzoek op zichzelf al moeilijk.
Zwellingen
Van oorsprong komt het myxomavirus uit
Amerika. Myxoma betekent, vrij vertaald:
slijmweefselgezwel. Het veroorzaakt zwellingen
van de slijmvliezen van oogleden, lippen,
gehoororganen, neus en geslachtsopeningen. In
ernstige mate heeft het binnen acht dagen na
een afschuwelijk lijden de dood tot gevolg.
In Amerika kwam de ziekte voor bij twee
soorten konijnen, het Braziliaanse boskonijn en
het Californische struikgewaskonijn, behorende
tot de katoenstaartkonijnen. Het openbaarde
zich in lichte huidtumoren, waar het dier zich
weer van kon herstellen. De aard van de
Californische myxomatose is trouwens pas in
1960 vastgesteld. Sinds het einde van de vorige
eeuw echter werd bij Europese konijnen, die
vooral als laboratoriumdieren in Zuid-Amerika
waren ingevoerd, regelmatig myxomatose
geconstateerd. Dat deze dieren vanuit het
wilde Braziliaanse boskonijn werden besmet, is
pas in het begin van de jaren veertig duidelijk
geworden, evenals de rol van insecten bij de
overbrenging.
Ommuurd landgoed
In tegenstelling tot de katoenstaartkonijnen,
bleek het Europese konijn zeer gevoelig voor de
ziekte. Op plaatsen waar konijnen als
schadelijk voor het gewas werden ervaren,
probeerde men het virus te 'introduceren'. Na
enkele niet succesvolle pogingen op door
konijnen bewoonde eilandjes voor de kust van
Engeland, Denemarken en Schotland werd het
virus in 1952 ingespoten bij enkele konijnen op
een ommuurd landgoed bij Parijs. De
besmetting greep snel om zich heen, nadat
enkele konijnen ontsnapten. En in 1953 werd de
ziekte al in Nederland gesignaleerd.
Het virus kan bij konijnen door direct contact
met een besmet dier via huidwondjes worden
overgebracht. Van veel groter belang is echter
de overbrenging door bloedzuigende of
stekende insecten, waarbij het virus aan de
monddelen kleeft en bij een volgende beet of
steek wordt overgebracht.
In de noordelijker streken gaat de konijnevlo
een belangrijker rol spelen als overbrenger van
de ziekte. Van het virus bestaan, net als bij het
griepvirus, verschillende varianten. Komen
konijnen in aanraking met een milde vorm, dan
werkt het als een natuurlijke inenting.
Serum
Er is een serum in de handel, waarmee tamme
konijnen ingeënt kunnen worden, maar iedere
andere poging om de ziekte uit te bannen is op
niets uitgelopen. Het myxomatose-virus is niet
besmettelijk voor de mens of andere
diersoorten dan konijnen.
november 1990
Sylvia de Groot