De weg naar een duurzame opleving – voornaamste boodschappen van

De weg naar een duurzame opleving –
voornaamste boodschappen van het
jaarverslag 2016 van de Nationale Bank
Tim Hermans
Directeur
Hasselt
23 februari 2017
Beleidsonzekerheid neemt wereldwijd toe,
terwijl alle zeilen moeten worden bijgezet
om de groei te versterken
en inclusiever te maken
2
Economische groei in de voornaamste economieën
(veranderingspercentages van het bbp naar volume t.o.v. het voorgaande jaar, tenzij anders vermeld)
2015
2016
Geavanceerde landen
2,1
1,6
waarvan:Verenigde Staten
2,6
1,6
Eurogebied
2,0
1,7
Japan
1,2
0,9
Verenigd Koninkrijk
2,2
2,0
Opkomende landen
4,1
4,1
waarvan:China
6,9
6,7
7,6
6,6
Rusland
-3,7
-0,6
Brazilië
-3,8
-3,5
Wereld
3,2
3,1
p.m. Wereldhandel1
2,7
1,9
India
Bron: IMF.
1 Gemiddelde van de in- en uitvoer van goederen en diensten.
3
Aandeel van de Britse finale vraag in de toegevoegde waarde
(in % bbp, 2011)
Ierland
Malta
Cyprus
Luxemburg
België
Nederland
Zweden
Duitsland
Frankrijk
Finland
Italië
0
Bron: OESO.
4
1
2
3
4
5
6
7
8
Vertraging van de wereldhandel
(seizoengezuiverd driemaands voortschrijdend gemiddelde van de uit- en invoervolumes,
veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande jaar)
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
Bron: CPB.
5
De lage rente in het eurogebied:
symptoom van ondermaatse groei
6
Inflatie in het eurogebied
(HICP, jaar-op-jaar veranderingspercentages)
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
-0,5
-1,0
Totaal
Bron: EC.
7
Totaal ongerekend energie en levensmiddelen
Geconsolideerde balans van het Eurosysteem
(in € miljard, actiefzijde)
3 750
3 500
3 250
3 000
2 750
2 500
2 250
2 000
1 750
1 500
2012
2013
2014
2015
2016
Niet-financiële bedrijfsobligaties
Overheidsobligaties
Uitgebreid programma voor de aankoop van activa
Effecten met activa op onderpand
Gedekte bankobligaties
Langlopende herfinanciering
Overige balansposten
Bron: ECB.
8
Bankleningen1 aan de niet-financiële private sector
(jaar-op-jaar veranderingspercentages)
4
2
0
-2
-4
-6
Eurogebied
Kwetsbare landen²
Bron: ECB.
1 Alle looptijden samen. De gegevens zijn gezuiverd voor effectiseringsinvloeden.
2 Cyprus, Griekenland, Ierland, Italië, Portugal en Spanje.
9
Overige landen
Samenstelling en verdeling van het nettovermogen van
de Belgische huishoudens
(gemiddelde waarde van activa en passiva in € duizend, naar vermogenskwintiel)
1200
Andere financiële activa
Aanvullende pensioenen en levensverzekeringen
1000
Beursgenoteerde aandelen
Obligaties en kasbons
800
Financiële
activa
Beleggingsfondsen
Deposito’s
600
Andere reële activa
400
Zelfstandige zaak
Ander vastgoed
200
Reële
activa
Eigen woning
Hypothecair krediet voor eigen woning
0
Hypothecair krediet voor ander vastgoed
Niet-hypothecair krediet
-200
I
Bron: NBB (HFCS 2014).
10
II
III
IV
V
Schulden
Investeringen in verhouding tot het bbp
(in procentpunt, verschil in 2016 t.o.v. het gemiddelde in 1999-2006)
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
-12
-14
EL
Bron: EC.
11
PT
ES
IT
IE
FI
AT
NL
DE
FR
BE
EA
Financieringssaldo van de overheid in het eurogebied
(in % bbp, 2016)
1
0
-1
-2
-3
-4
-5
DE
Bronnen: EC, NBB.
12
NL
IE
AT
FI
IT
EL
PT
BE
FR
ES
EA
Probleemleningen in het eurogebied
(in % van het totaal van de leningen van de banken)
50
40
30
20
10
0
CY
EL
IT
IE
PT
MT
SI
ES
LT
SK
FR
LV
2016K2 (of meest recente beschikbare gegevens)
Eurogebied
Bron: IMF.
13
BE
AT
NL
DE
EE
LU
Uitdagingen voor het Belgisch financieel
systeem in de lagerenteomgeving
14
Levensverzekeringspremies
(in € miljard)
30
30
25
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
0
2001
2003
2005
2007
Tak 21 (individuele verzekering)
Tak 21 (groepsverzekering)
Tak 23
Overige
Totaal
Bron: NBB.
15
2009
2011
2013
2015
2015 2016
Eerste negen
maanden
Rendement op het eigen vermogen van de banksector
(gegevens voor de eerste zes maanden van 2016, in %)
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
LV
MT
EE
SK
SI
BE
FI
AT
NL
IE
FR
LU
ES
Geannualiseerd rendement op het eigen vermogen
Gemiddelde voor het eurogebied
Bron: ECB.
16
CY
IT
DE
PT
EL
Schuldgraad van de huishoudens
(in %)
70
60
50
40
30
20
10
0
Bronnen: ECB, NBB.
17
Schuld/bbp, België
Schuld/bbp, eurogebied
Schuld/financiële activa, België
Schuld/financiële activa, eurogebied
De Belgische economie op weg
naar meer groei
Herstel van het concurrentievermogen
en sterke banencreatie
18
Economische groei over 2015 en 2016
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
FR
Bijdrage aan de bbp-groei van:
Particuliere consumptie
Investeringen
Voorraadwijziging
Bronnen: BdF, DBB, DNB, NBB.
19
BE
DE
Overheidsconsumptie
Netto-uitvoer
Bbp-groei in %
NL
Arbeidsaanbod en -vraag
(veranderingen in duizenden personen, tenzij anders vermeld)
2014
2015
2016 r
Niveau
2016 r
2012
2013
Bevolking op arbeidsleeftijd
(15-64 jaar)
22
12
9
16
18
7 302
Beroepsbevolking
35
9
32
22
34
5 291
Binnenlandse werkgelegenheid
Zelfstandigen
Loontrekkenden
Conjunctuurgevoelige
bedrijfstakken1
Overheid en onderwijs
Overige diensten2
20
8
12
-15
6
-21
19
7
12
42
11
31
59
15
45
4 661
782
3 879
-4
-25
-1
16
28
2 398
2
15
3
1
6
7
1
14
1
16
807
674
Werkloosheid3
14
25
14
-19
-26
553
Bronnen: ADS, FPB, INR, RVA, NBB.
1 Alle niet in de overige rubrieken opgenomen activiteiten, met als voornaamste de landbouw, de industrie, de bouwnijverheid, de handel, de horeca, de financiële
diensten en de diensten aan ondernemingen.
2 Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening, kunst, amusement en recreatie; overige diensten en huishoudens als werkgever.
3 Niet-werkende werkzoekenden.
20
De Belgische economie op weg
naar meer groei
De herwonnen concurrentiekracht
consolideren
21
Uurloonkostenhandicap van België
(gecumuleerde verschillen sinds 1996 in termen van uurloonkosten in de private sector t.o.v. de drie
voornaamste buurlanden, in %)
15
10
5
0
-5
-10
Drie voornaamste buurlanden¹
Frankrijk
Bronnen: CRB, NBB.
1 Gewogen gemiddelde op basis van de relatieve omvang van het bbp.
22
Duitsland
Nederland
2016 r
2014
2012
2010
2008
2006
2004
2002
2000
1998
1996
-15
Diensteninflatie
(veranderingen op jaarbasis in %)
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
België
p.m. België - diensteninflatie ongerekend overheidsbeslissingen
Eurogebied
Drie buurlanden
Bronnen: EC, NBB.
23
De Belgische economie op weg
naar meer groei
Het groeipotentieel verhogen:
naar een meer productieve,
dynamische en inclusieve economie
24
Oprichtingen van ondernemingen
(in %, 2014)
20
16
12
8
4
0
-4
PT
UK
DK
NL
LU
FR
Bruto-oprichtingsgraad²
ES
EU15¹
Stopzettingsgraad³
Bron: EC.
1 EU15, ongerekend Griekenland.
2 Aantal oprichtingen van ondernemingen in t gedeeld door het aantal in t actieve ondernemingen.
3 Aantal stopzettingen van ondernemingen in t gedeeld door het aantal in t actieve ondernemingen.
4 Verschil tussen de bruto-oprichtingsgraad in t en de stopzettingsgraad in t.
25
FI
SE
DE
IT
AT
Netto-oprichtingsgraad4
IE
BE
BE
Werkloze jongeren die onderwijs noch opleiding volgen
(in % van de bevolking van 15 tot 24 jaar, 2015)
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
NL
Bron: EC.
26
DK
DE
SE
FI
FR
EU
BE
Vlaanderen Wallonië Brussel
Vervroegde uittredingen uit de arbeidsmarkt in de groep
van de 50-64-jarigen
(in % van de overeenstemmende bevolking)
70
60
50
40
30
20
10
0
2000
2015
50-54 jaar
2000
2015
55-59 jaar
2000
60-64 jaar
Invalide
Tijdskrediet en loopbaanonderbreking, voltijds
Niet-werkzoekende oudere werkloze
Werkloze met bedrijfstoeslag, niet-werkzoekend
Gepensioneerde
Bronnen: ADS, FPB, PDOS, RIZIV, RVA, RVP.
27
2015
2000
2015
50-64 jaar
De Belgische economie op weg
naar meer groei
Na de verslechtering in 2016,
de houdbaarheid van de
overheidsfinanciën
veiligstellen
28
Financieringssaldo en schuld van de gezamenlijke overheid
(in % bbp)
2013
2014
2015
2016 r
Ontvangsten
52,7
52,0
51,3
50,9
Primaire uitgaven
52,4
51,8
50,9
51,0
Primair saldo
0,3
0,2
0,5
-0,1
Rentelasten
3,3
3,3
3,0
2,7
-3,0
-3,1
-2,5
-2,8
105,4
106,5
105,8
106,6
Financieringssaldo
Overheidsschuld
Bronnen: INR, NBB.
29
Efficiëntie van de overheid
(beoordeeld door de respondenten op een schaal van 1 tot 7, enquête uitgevoerd in 2015)
6
5
4
3
2
1
0
FI
LU
SE
NL
Bron: WEF (Global Competitiveness Report).
30
UK
DE
IE
AT
DK
BE
FR
PT
ES
EL
IT
Overheidsinvesteringen
(in % bbp)
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
Bruto-investeringen in vaste activa
Netto-investeringen in vaste activa
Verbruik van vaste activa (-)
Bronnen: INR, NBB.
31
2016 r
2014
2012
2010
2008
2006
2004
2002
2000
1998
1996
1994
1992
1990
1988
1986
1984
1982
1980
1978
1976
1974
1972
1970
-3
Conclusie
32