Ammoniak (NH3/R717) als koudemiddel Geschiedenis CO2 NH3 CO2 HFK HFO ? HC’s CO2 NH3 NH3 1930 1834 Ethyl-ether NH3 SO2 HC’s HC’s CFK HC’s HFK HFO NH3 CFC HCFK HCFK HFK CO2 NH3 Montreal protocol CFC HCFK 1990 1997 2013 CO2 1987 1950 Kyoto protocol Ammoniak Al meer dan 100 jaar een duurzame oplossing NH3 HFK “Optimalisatie” NH3 systemen Definitie optimaal: zo gunstig mogelijk In de ontwerp fase: • • • • De juiste systeemkeuze Infrastructuur Minimalisatie koudemiddel inhoud De NH3 installatie als warmtebron In de gebruiks fase: • Oliehuishouding • Niet condenseerbare gassen • Vocht Systemen met NH3 • Natuurlijke circulatie • Direct • Pompcirculatie • Indirect • Directe expansie Pomp circulatie Badverdamping met gebruik van een koudemiddelpomp waarbij de verdamper volledig “nat” wordt gebruikt. • • • • • • Grote flexibiliteit van opstelling Verdampers met kleine Δt mogelijk (fruitbewaring) Heetgas ontdooiing eenvoudig 0-100% regelbaar Lage condensatietemperatuur mogelijk Eenvoudige oliehuishouding Relatief grote vullingen, echter wel afhankelijk van componentenselectie. Pomp circulatie Pomp circulatie Nat retour Droge zuig Afscheider Koudemiddelpomp Circulatievoud Pomp circulatie Wanneer ? • • • • Grote mate van fexibiliteit De beste prestaties Vulling geen bezwaar Persgasontdooiing Vanaf ca. 150 kW en groter Natuurlijke circulatie Badverdamping zonder gebruik van een koudemiddelpomp waarbij de verdamper volledig “nat” wordt gebruikt. Statische vloeistofhoogte als drijvende kracht voor de circulatie. • Voornamelijk gebruikt in indirecte systemen – Glycol / temper – CO2 koudedrager en cascade – Koud water systemen • • • • 0-100% regelbaar Lage condensatietemperatuur mogelijk Eenvoudige oliehuishouding Uitermate geschikt voor minimalisatie vulling Natuurlijke circulatie Droge zuig Afscheider Nat retour Verdamper Vloeistof Test systeem bij TNO Camera Inspuiting Licht • • • • • Badverdamper Bovengeplaatste afscheider Natuurlijke circulatie Gefilmd vanaf de boven zijde Oplopende capaciteit, 100% is nominaal Natuurlijke circulatie Wanneer ? • Beperkte vulling gewenst • Geen NH3 in gekoelde ruimte (indirect systeem) • Koeling van vloeistoffen Vanaf ca. 50 kW en groter Directe expansie Slechts enkele systemen gerealiseerd, soms met succes…. Waarom moeilijk? De eigenschappen van NH3 ! • Minerale olie mengt zich normaal niet met NH3 • Door zuiggasoververhitting wordt de persgastemperatuur snel te hoog • Vloeistof / gasmengsel vormt geen nevel • NH3-druppels vloeien samen • Voor oververhitting is maar weinig vloeistof nodig • In deellast moeilijk stabiel te krijgen • Vocht in NH3 grote invloed Directe expansie Wanneer ? Bij behoefte aan avontuur !! Infrastructuur Optimalisatie begint al op de tekentafel • Opstelling machinekamer • Leidingloop • Plaats koelers en condensors - Statische hoogte - Leidingweerstanden - Koudemiddelvulling Verdamperdruk ΔP in kPa -10 -40 10 0,86 2,72 15 1,31 4,26 20 1,75 6 Vulling - 43% 200 kW 400 kW 600 kW 800 kW DN 100 DN 125 DN 150 DN 200 DN 25 DN 40 DN 50 DN 65 Machine kamer 800 kW LD vloeistof 161 liter Nat retour (50% vloeistof) 760 liter Totaal 921 liter 200 kW 400 kW DN 100 DN 125 DN 25 DN 40 Machine Kamer 800 kW 400 kW 200 kW DN 125 DN 100 DN 40 DN 25 LD vloeistof 78 liter Nat retour (50% vloeistof) 452 liter Totaal 530 liter Minimalisatie koudemiddelinhoud Invloed selectie componenten Economiser / tussenkoeler Afscheider / vloeistofvat Expansie orgaan Condensor Compressor / olieafscheider Oliekoeler Vulling Warmtewisselaar Luchtkoeler Leidingwerk Appendages Grote invloed op vulling Gemiddelde invloed op vulling Geringe invloed op vulling Verbeterde afscheidings principes Horizontale meervoudige Afscheiding (HAM) • Kleinere diameter benodigd • Grote vrijheid positionering aansluitingen Natuurlijke circulatie NH3 – Glycol Distributiecentrum België Verbeterde afscheidings principes Compacte oplossingen met demister afscheiding • Hoogwaardige afscheiding • Minimalisatie van vulling Energiebewust ontwerpen Warmte terugwinning Door zijn hoge persgas temperatuur is NH3 het perfecte koudemiddel voor het opwekken van warmte. Warmtebronnen: • Desuperheater • Condensor • Oliekoeling • Onderkoeler Wamte opwekking: • Water voor reiniging • Vloer verwarming • Comfort verwarming • Drogen Warmte terugwinning Warmte terugwinning DE-SUPERHEATER CONDENSOR OLIEKOELER Add-on warmtepomp +80 warmte +35 warmte -7 koude Onderhoud Olieproblemen voorkomen • Selectie goede olieafscheider • Olie met één (hoge) verdampingstemperatuur en laag pour point toepassen, let op verschillende oliefracties • Aftappen op hoogste temperatuur • Olievoorraadvat verwarmen • Olieretoursysteem eenvoudig en inzichtelijk • Noteren: wat gaat erin en wat wordt afgetapt Oliesoorten Niet oplosbaar in NH3: • Mineraal paraffinische en nafteenhoudend • Hydrotreated (Reflo A68, CPI 1009-68) -> AANBEVOLEN • PAO (Polyalphaolefin, Reniso SYNTH 68*) Oplosbaar in NH3 (DX systemen): • PAG (polyalkylene glycol, Reniso PG 68) Een goede olie heeft een laag pour point (stolpunt) en een hoog flash point. * Ook bruikbaar voor R724 Terugvoeren BDP NH3 Afscheider DBP l t LT Condensor warmtewisselaar Terugvoeren ORVW NH3 Afscheider ORVW Condensor warmtewisselaar Niet condenseerbaar gas Oorzaken: • Slechte inbedrijfstelling • Uiteenvallen van het koudemiddel door hoge persgastemperaturen • Servicewerkzaamheden • Lekkages aan het koelsysteem Gevolgen voor energieverbruik en koelvermogen: Pc Pe (kW) Oliekoeler (kW) Qo (kW) COP 30 32 34 36 38 40 84,2 88,8 93,7 98,7 103,9 109,3 27,6 33,5 39,7 46,2 53,1 60,2 366 361 356 350 343 335 4,35 4,07 3,8 3,54 3,3 3,04 Niet condenseerbaar gas Maatregelen: • Air purger installeren • Periodiek onderhoud door gekwalificeerd personeel Water in NH3 Oorzaken: • Water van afpersen componenten • Bouwfase (condensatie en slecht vacumeren) • Aanzuigen lucht bij draaien in vacuum • Onzorgvuldig afblazen NH3 in water • Interne lekkages warmtewisselaars • Slechte kwaliteit NH3 of olie vullen • Servicewerkzaamheden • Lekkages aan het koelsysteem Water in NH3 Water in NH3 Water lost op in NH3 1% water in NH3 resulteert in: 1% toename in energieverbruik 2% afname van koelvermogen Overige nadelige bijwerkingen: • Veroudering en uiteenvallen smeerolie (verzuring) • Corrosie • Problemen met kleppen • Asafdichting problemen Water in NH3 Maatregelen: • System cleaner / Ammonia dryer toepassen • Periodiek onderhoud en controle kwaliteit NH3 www.wijbenga.nl Vragen? Climatechno stand 033