Global warming en klimaatverandering

LESIDEE VOOR HET VOORTGEZET ONDERWIJS
Global warming en klimaatverandering
Een lid van de Amerikaanse Senaat had bij een vergadering een sneeuwbal meegenomen om te
bewijzen dat er niets aan de hand was met het klimaat. De Verenigde Staten hadden net een zeer
koude en sneeuwrijke winter achter de rug. Hoezo warmt de aarde op? In dit lesidee ga je kijken
wat het verschil is tussen weer en klimaat en wat global warming is. In een presentatie laat je
zien wat de gevolgen van de opwarming voor een land zijn. Ook bedenk je creatieve oplossingen.
Door Henk Botter
WEER EN KLIMAAT
was, terwijl het in andere jaren amper 7 graden was. Als je
Eigenlijk legt de titel van het volgende Schooltv-filmpje het
kijkt naar de hoogste gemiddelde temperaturen per maand, dan
helemaal duidelijk uit: www.schooltv.nl/video/weer-en-klimaat-
zie je in allerlei lijstjes jaartallen na 2000 staan. Bij de laagste
in-nederland-het-weer-verandert-per-dag-het-klimaat-niet/
temperaturen zijn het vaak jaartallen van de 20ste eeuw. Kijk
De definitie heb je bij aardrijkskunde waarschijnlijk al geleerd:
maar eens bij http://bit.ly/1Qf4RHU om verschillende maanden
het klimaat is het gemiddelde weer over een lange periode
en jaren te vergelijken.
(meestal dertig jaar). Op www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie
kun je vier onderdelen bekijken: Metingen & Waarnemingen,
ONGEMAKKELIJKE WAARHEID
Kaarten & Grafieken, Overzichten en Ranglijsten. Zo kun je zien
In 2006 kwam de Amerikaan Al Gore met een film An inconvenient
dat de gemiddelde temperatuur in november en december
truth (een ongemakkelijke waarheid) over de opwarming van de
2015 in een groot deel van Nederland boven de 10 graden
aarde (global warming). Een korte samenvatting van ongeveer
COS-ONLINE JAARGANG 33 NUMMER 05 – 2016
tien minuten kun je hier zien: https://youtu.be/Jxi-OlkmxZ4. Er
voor dieren en planten. De biodiversiteit neemt af en sommige
kwam wereldwijd veel meer aandacht voor klimaatveranderingen.
dieren en planten krijgen het moeilijk: http://bit.ly/1IqLzOJ.
Sommige mensen vonden echter dat Gore overdreef. Hij
Volgens http://bit.ly/1Q2fyyZ gaan ijsberen hun menu veranderen
gebruikte bijvoorbeeld beelden uit de film A day after tomorrow
en eten ze steeds vaker eieren.
(https://youtu.be/Ku_IseK3xTc) die met de computer waren
gemaakt. De mens krijgt vooral de schuld van de opwarming: door
OVERSTROMINGEN
bepaalde gassen uit te stoten, werkt de atmosfeer nog sterker als
Voor laag gelegen landen als Nederland en Bangladesh kunnen
broeikas. Dat wordt het versterkte broeikaseffect genoemd.
door de zeespiegelstijging overstromingen een steeds groter
probleem worden. Als je bij Google Afbeeldingen ‘zeespiegel­
BEREKEN JE EIGEN UITSTOOT
stijging Nederland’ intypt, krijg je verontrustende kaartjes van
Greenpeace is duidelijk: ‘De aarde heeft altijd warmere en
een overstroomd Nederland te zien. De dijken en duinen van
koudere periodes gekend. De situatie waarin we nu leven, is
Nederland worden goed onderhouden, maar als de zeespiegel
echter anders: wij mensen blijken in staat om klimaatverandering
in de komende honderd jaar met twee meter zou stijgen,
flink te beïnvloeden door op grote schaal fossiele brandstoffen
krijgen de Nederlanders wel een probleem. Bangladesh kampt
te verbranden. We moeten nu onze wereldwijde CO2-uitstoot
nu al jaarlijks met grote overstromingen: grote delen van de
terugdringen.’ Volgens Greenpeace (http://bit.ly/1NJ5oDf) zijn er
kust overstromen en door de grote hoeveelheden smeltwater
twee belangrijke zaken die voor te veel CO2-uitstoot zorgen: het
uit de Himalaya overstromen ook de rivieren zeer regelmatig.
verbranden van steenkool en olie en de grootschalige veeteelt.
Als de global warming doorzet, smelt er nog meer gletsjerijs
De fossiele brandstoffen en de veeteelt zijn dus de grootste
van de hoge bergen ten noorden van Bangladesh en stijgt de
boosdoeners, maar ook de huishoudens zorgen voor veel
zeespiegel hierdoor nog meer. Op http://bit.ly/1XJs1qI kun
CO2-uitstoot. Op de site van Milieu Centraal kun je de uitstoot
je kaartjes van Bangladesh zien die de gevolgen van een
van je eigen huishouden berekenen: http://bit.ly/1FqUiiy.
zeespiegel­stijging van 1 meter en 1,5 meter laten zien. Een
Op de site van de ANWB kun je zien wat zuinige auto’s zijn:
groot deel van het land zal dan onder water verdwijnen.
http://bit.ly/1Qg1YHd. Zoals je weet is een Duitse autofabrikant
behoorlijk slecht in het nieuws gekomen, doordat ze hadden
OPLOSSINGEN
gerommeld met de software van hun dieselauto’s. De woorden
Op www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/achtergrond/klimaat
‘dieselgate’ en ‘sjoemelsoftware’ leveren in Google veel hits op!
kennis-paraat-in-10-vragen heeft het KNMI allerlei zaken rond
het klimaat op een rij gezet. Bijzondere aandacht gaat er naar
GLETSJERIJS
de ‘twee-gradendoelstelling’. Tijdens verschillende klimaat­
Dat de aarde opwarmt, blijkt uit allerlei metingen, maar je
vergaderingen komt dit agendapunt langs. De wereldtemperatuur
kunt het ook laten zien. Op https://nl.wikipedia.org/wiki/
mag niet meer dan twee graden stijgen als je het vergelijkt met
Terugtrekking_van_gletsjers_sinds_1850 vind je foto’s en een
het tijdperk van voor de industrie. Sinds 1750 is de opwarming
video waarop te zien is dat er in zo’n veertig jaar veel gletsjerijs
van de aarde al één graad. Als daar een tweede graad bij komt,
is verdwenen. Op http://bit.ly/1Qf4RHU kun je in een time-lapse
heeft dat grote gevolgen. Dé oplossing om de opwarming te
zien hoe de Kronebreengletsjer in Noorwegen in drie jaar tijd
stoppen is ervoor zorgen dat de CO2-uitstoot sterk afneemt.
bijna één kilometer is gekrompen. Als je bij Google Afbeeldingen
Je kunt daarvoor auto’s zuiniger maken, geen fossiele brand-
als zoekopdracht ‘gletsjers krimpen’ intypt, kun je helaas nog
stoffen meer gebruiken en stoppen met veeteelt. Dat zijn
veel meer voorbeelden vinden. Als je toch aan het zoeken bent,
erg drastische oplossingen. Je kunt het ook creatiever en
kijk eens bij Wikipedia bij IJskap. Er zijn twee grote ijskappen:
origineler aanpakken. Een Belgische site heeft een aantal
op Groenland en op Antarctica. Als die gaan smelten, heeft dat
leuke oplossingen op een rij gezet: bedek gletsjers met een
grote gevolgen. Bekijk https://youtu.be/2TE3hUbm_JI maar eens.
deken, stuur zonneschermen de ruimte in om de zonnestralen
tegen te houden, zaai zelf wolken en ga verticaal boeren. Op
GEVOLGEN
http://bit.ly/1LQBJkb kun je het zelf bekijken.
Op www.droogtestudie.nl/het-klimaat-veranderd/ krijg je een goed
overzicht te zien in vijf stappen: opwarming van de aarde, oorzaken
van klimaatverandering, gevolgen van klimaatverandering,
LESIDEE: HEB JIJ DE OPLOSSING?
aanpassen aan klimaatverandering en bestrijden van klimaat-
Laat leerlingen in kleine groepjes onderzoeken wat global warming is en daar
verandering. Bij elke stap zie je de belangrijkste zaken op een
een presentatie van maken. Zoom in op Nederland, Bangladesh of een ander
kaartje van Nederland ingetekend. Tien gevolgen van de
land dat veel hinder kan gaan ondervinden van de stijgende temperaturen.
op­warming van onze planeet vind je op: http://bit.ly/1MY0qiu.
Laat in de presentatie de gevolgen naar voren komen voor het gekozen land.
Het zal je niet verbazen dat daar overstromingen bij staan en
Bij de presentatie hoort ook een oplossing! Wat zijn volgens leerlingen
dat gletsjers gaan verdwijnen, weet je inmiddels ook al. Nieuw
­creatieve en originele manieren om de toekomstige problemen te tackelen?
is bijvoorbeeld: vluchtelingenstromen en conflicten. Volgens de
Britse prins Charles is de burgeroorlog in Syrië veroorzaakt
Stuur jullie beste presentatie naar [email protected]! Het meest creatieve idee
door de klimaatveranderingen: http://bit.ly/1OI4nsg. Op de
wordt gepubliceerd in het magazine en op de site www.computersopschool.nl
site van het Wereldnatuurfonds is er natuurlijk vooral aandacht
JAARGANG 33 NUMMER 05 – 2016 COS-ONLINE