Staatsinrichting

1
sv_feniks_HO_h3.docx
3.1 Leven in de Sovjet-Unie
Rusland voor 1917  armoede, analfabetisme, feodalisme (als in ME), begin industrialisatie.
Hoe regeert Tsaar Nicolaas II? (= keizer, familie Romanov) (Zie overeenkomsten met regering
van communisten!)
1. Tsaar = absoluut heerser
2. Tsaar maakt gebruik van Geheime Dienst
3. Tegenstanders van Tsaar worden vermoord
4. Er zijn gevangenkampen in Siberië
5. Doema = Volksvertegenwoordiging heeft weinig macht
1917 Rusland kent hongersnood + het gaat slecht in WO1. Lenin = leider communisten
belooft “land aan de boeren”, “brood en vrede!” Marx’ ideeën in de praktijk brengen. “Door
revolutie zal het beter worden voor de gewone man”
# Oktober 1917 = Russische Revolutie. Sovjets = raden van boeren, soldaten en arbeiders
willen gaan besturen. Communisten (Marxisten, roden, Bolsjewieken) aan de macht.
Productiemiddelen / bedrijven van de staat. Winst van bedrijven naar de staat. Staat moet
zorgen voor goedkopen / gratis basisvoorzieningen.
1e leider = Lenin 1917 – 1922/ 1924,
2e leider = Stalin 1924 – 1953!
Revolutie leidt tot burgeroorlog. Fr. + GB. helpen anticommunisten = witten = Mensjewieken.
Gevolg = SU vertrouwt in rest van 20e eeuw Fr. + GB niet meer.
1922 Rusland heet USSR (SU)
“Dictatuur van het proletariaat” = alle macht in handen van de vertegenwoordigers van het
volk = de communistische partij
Jaartallen: 1917 (3x) | 1917 – 1922/1924 | 1922 | 1924 - 1953
1918 – 1939 Interbellum = tijd tussen de (wereld)oorlogen
De onderstreepte woorden gelden ook voor de dictatuur van Hitler!
Stalin = dictator van SU (dictatuur = totalitaire staat = politiestaat)
1. Stalin = dictator met alle macht
2. Stalin = onfeilbaar, maakt geen fouten = god
3. Gebruik van terreur. Bevolking angst aanjagen zodat ze doen wat Stalin zegt.
4. Gebruik van Geheime Politie. Je kon letterlijk voor niets worden opgepakt. Belangrijke
loyale volgeling van Stalin? Ook dan kon je worden opgepakt
5. Werkkampen in bv, Siberië.
6. Showprocessen = rechtspraak waarbij de uitkomst van te voren vast staat. Doel = laten zien
wat er met tegenstanders van Stalin gebeurt. Waarschuwing voor burgers.
7. Propaganda = politieke reclame voor communisme
8. Censuur = media mogen alleen maar publiceren wat de overheid wil
9. Indoctrinatie = hersenspoelen
10. Zuiveringen = (mogelijke) tegenstanders uitschakelen
# 1928 Invoering planeconomie = Staat beslist wat en hoeveel alle bedrijven (industrie +
landbouw) moeten gaan produceren. Streefcijfers zijn zeer hoog. Streefcijfers worden bijna
nooit gehaald, maar productie stijgt wel sterk!
© Jan Methorst | 19 - 07 - 2017 | 17:57:34 uur
http://www.xs4all.nl/~jmethors/
[email protected]
sv_feniks_HO_h3.docx
Hoe komt staat aan geld om te industrialiseren? Boerenbedrijven worden
GECOLLECTIVISEERD = kleinere boerenbedrijven worden samengevoegd tot grote
landbouwbedrijven. Dan kun je makkelijker mechaniseren, dan kun je de productie vergroten.
Sommige boeren verzetten zich. Gearresteerd en bestraft door Geheime Politie.
Hongersnoden. Scheldwoord voor boeren die zich verzetten = KOELAK.
2
Productie van landbouw verkopen aan het buitenland. Geld dat daarmee wordt verdiend
gebruiken voor opbouw en uitbreiding van Sovjet-industrie
Nadruk op ontwikkeling ZWARE INDUSTRIE = mijnen, ijzerproductie, stuwdammen,
elektriciteitscentrales  DAARMEE WORD JE EEN MACHTIG LAND!
SU wordt na de VS het machtigste land ter wereld.
Jaartallen: 1918 – 1939 | 1928
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.2 Crisis en ontevredenheid
Jaren ’20:
 Duitsland moet aan herstelbetaling doen (verdrag van Versailles).
 Het gaat goed in VS, VS leent Duitsland geld.
1929 Beurscrash / beurscrisis van Wallstreet. Door o.a overproductie gaan bedrijven productie
beperken. Werkgelegenheid daalt. Werkloosheid groeit. Lage of geen uitkeringen, mensen
kopen steeds minder. Steeds meer werklozen. Velen in VS kunnen leningen aan banken niet
afbetalen. Banken gaan failliet. Crisis uit VS slaat over naar andere landen.
Econ. wereldcrisis 
 VS kan geen geld meer aan Duitsland uitlenen.
 Ook in Duitsland zijn gevolgen van economisch crisis groot.
Duitsland 1918/1919 – 1933 = Republiek van Weimar. Democratisch,
volksvertegenwoordiging = RIJKSDAG, verkiezingen, grondwet. Wel onrustig door groepen die
ontevreden zijn door verdrag van Versailles + herstelbetaling + slechte economische
omstandigheden, na 1929 grote werkloosheid. Duitsers roepen om een “sterke leider”.
Fascisme = Italië = Mussolini krijgt veel aanhang. Waarom?
1. ’t Gaat economisch slecht,
2. Niet alle gebieden gekregen die in WO1 beloofd waren,
3. Werkloosheid, honger
 onrust bij arbeiders en landarbeiders
Mussolini:
1. Anticommunistisch
2. Nationalistisch
3. Sterke leider
4. Gebruikt geweld
5. Maakt van Italië dictatuur
6. Eerst: geen antisemiet = iemand die Joden haat.
Jaartallen: jaren ’20 | 1929 | 1918/1919 - 1933
© Jan Methorst | 19 - 07 - 2017 | 17:57:34 uur
http://www.xs4all.nl/~jmethors/
[email protected]
3
sv_feniks_HO_h3.docx
3.3 Adolf Hitler aan de macht
NSDAP = Nationaal Socialistische Duitse Arbeiders Partij = Nazi’s | Leider = Hitler, 1923 =
poging tot staatsgreep. Mislukt. Hitler in gevangenis. Schrijft “Mein Kampf” = mijn strijd
Denkbeelden:
1. Weg met verdrag van Versailles
2. Lebensraum = gebieden in O-Europa veroveren, ruimte voor boeren en
grondstofwinning
3. Rassenleer = Duitsers = Ariërs = beste ras ter wereld
4. Antisemitisme = Jodenhaat | Joden zijn de schuld van alle kwaad
5. Nationalisme
6. Geweld is mooi
7. Er moet één Leider zijn
8. Anti democratisch + anti communistisch
9. Andere partijen verboden
10. Gelijkschakeling = de hele maatschappij moet Nat. Soc. worden
11. Indoctrinatie, Hitlerjugend (Bund Deutscher Mädel)
12. Gestapo = geheime politie
13. Concentratiekampen, vervolging van Joden en andersdenkenden
14. 1935: Neurenberger rassenwetten
Een Jood mag a niet trouwen met een niet-Jood, b geen seks hebben met een nietJood, c kan geen Duits staatsburger zijn.
1938 “Kristalnacht” = Joodse eigendommen worden aangevallen.
1930 + 1932: Hitler  succes bij verkiezingen.
1933 Rijkskanselier, 1934 Rijkskanselier en president = “Führer”
Hitler is populair omdat:
1. Hitler wijst verdrag van Versailles af
2. Hitler belooft werk en welvaart tijdens economische wereldcrisis
3. Hitler is uitstekend spreker
4. Werkloosheid verdwijnt (wegenbouw, opbouw leger, wapenindustrie)
5. Succes in buitenlandse politiek | begin WO2
Jaartallen: 1923 | 1930 + 1932 | 1933 | 1934 | 1935 | 1938
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.4 Nederland in het interbellum
Jaren ’30 = economische crisis. Bedrijven sluiten, kleine 20% is werkloos, nauwelijks sociale
voorzieningen = “steun”, stempelen, schaamte, werkverschaffingsprojecten = werken met
behoud van uitkering. (Aanleg parken, kanalen, Amsterdamse bos, Afsluitdijk, NEC- stadion)
Na 1936: het gaat beter.
Minister–president Colijn (voor velen “vaderfiguur”)  aanpassingspolitiek = staat geeft niet
meer uit dan ze binnenkrijgt  verlaging lonen ambtenaren, verlaging steunuitkeringen.
Nederland: 4 zuilen, men leeft in eigen zuil, weinig kontakten met mensen uit andere zuilen.
© Jan Methorst | 19 - 07 - 2017 | 17:57:34 uur
http://www.xs4all.nl/~jmethors/
[email protected]
sv_feniks_HO_h3.docx
(Economisch) slechte tijden  “De democratische partijen kunnen de crisis niet oplossen”.
Meer mensen stemmen op niet-democratische partijen = extreem rechts = fascisme,
Nationaal Socialisme + extreem links = communisme).
4
Waarom krijgt in Ned. fascisme | Nat. Soc. niet zo veel aanhang?
1. Velen vinden dat eigen zuil econ. problemen wel zal oplossen
2. Onvrede in Ned. was minder groot omdat Ned. niet problemen van WO1 had
meegemaakt
3. “Colijn is onze sterke leider”
Nationaal Socialistische Beweging = NSB (Mussert). Toppunt = 1935 = 8% van de stemmen.
Hoe om gaan met oorlogsdreiging? Nederland wil neutraal blijven en zo buiten de oorlog
blijven.
Jaartallen: jaren ’30 | 1935 | 1936
© Jan Methorst | 19 - 07 - 2017 | 17:57:34 uur
http://www.xs4all.nl/~jmethors/
[email protected]