Presentatie vaccinatie varkens

Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Vaccinaties:
wie, wat, waar, wanneer…
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Ellen de Jong
Dierenarts Varkensgezondheidszorg
Veepeiler Varken
[email protected]
050/230 597
Het varkensteam - gezondheidszorg
3
Overzicht
• Inleiding
• Afweer
• Vaccinatie
4
Overzicht
• Inleiding
• Afweer
• Vaccinatie
5
Inleiding
Ziekte
infectiedruk
Afweer
immuniteit
6
Inleiding
Probleem: meerdere oorzaken
“LADENKAST”
• Elk schuifje = probleem
• PRRS
• S. suis
• Voeding
• Klimaat
• ……….
Wanneer te veel schuifjes open
7
Inleiding
KAST VALT OM:
gezondheidsproblemen
productie daling
STERFTE !
8
Afweer in beeld
Infectieus:
Omgeving:
• Virussen
• Huisvesting
• Bacteriën
• Klimaat
• Parasieten
•…
• Andere….
Lichaam
Versterkte burcht
Sanitaire toestand
Dierfactoren
• Interne bioveiligheid
• Genetische aanleg
• Externe bioveiligheid
• Opbouw antistoffen
•…
•…
9
Indeling soorten afweer
Lokale afweer
Algemene afweer
Specifieke afweer
Niet specifieke afweer
Passieve afweer
Actieve Afweer
Humorale afweer
Cellulaire afweer
Links
Rechts
10
Lokale afweer
Algemene afweer
• Lokale afweer:
 Afweer op plaats van binnenkomst kiem (virus,
bacterie…)
• Bvb. lymfeklieren thv keel / in de darmen / huid
• Algemene afweer
 Afweer circulerend in het bloed
• meegekregen van de moeder door de moederkoek
• Colostrum
• Melk (in mindere mate)
 maternale immuniteit
11
Algemene afweer
12
Indeling soorten afweer
Lokale afweer
Algemene afweer
Specifieke afweer
Niet specifieke afweer
Passieve afweer
Actieve Afweer
Humorale afweer
Cellulaire afweer
Links
Rechts
13
Specifieke
Niet specifieke
• Specifieke afweer:
 Gericht tegen een bepaalde infectie, bvb: antistoffen tegen
PRRS
o Lokaal en algemeen
• Niet specifieke afweer:
Algemene weerstand van het lichaam
• Hygiëne
• Bezettingsdichtheid
• Klimaat
• …
Factoren die de verdediging van de burcht verbeteren!
14
Indeling soorten afweer
Lokale afweer
Algemene afweer
Specifieke afweer
Niet specifieke afweer
Passieve afweer
Actieve Afweer
Humorale afweer
Cellulaire afweer
Links
Rechts
15
Passieve
Actieve
• Passieve afweer:
 Afweer waarvoor het lichaam “niets moet doen”
o bvb. Maternale immuniteit
• Actieve afweer:
Afweer die door het lichaam zelf wordt aangemaakt
• infectie
• vaccinatie
16
Infectie
• Intredeplaats kiem: lichaam reageert
o Stuurt versterking naar plaats v/d aanval
o Witte bloedcellen via bloedbaan en lymfesysteem
• Uiting van het lichaam:
o koorts
o Zwelling lymfeknopen
o Evt. ontstaan secreties (bvb. neusvloei)
17
Opbouw van afweer
• Contact met een lichaamsvreemd element
= antigen
• Afweersysteem onderneemt actie
o Aanmaak van (weinig) antistoffen
• Lokaal (IgA)
• Algemeen (IgG)
o Aanmaak van ‘memory’ cellen
• Nieuw contact met zelfde antigen: productie van
veel antistoffen  boost reactie
18
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Productie van antistoffen
Contact met antigen
Maternale immuniteit
• Biggen geboren ‘zonder’ afweer
• Darm-barrière staat eerste 24h open
Biestopname is heel belangrijk (minstens 150ml)
Overdracht van antistoffen van zeug  big: algemene
immuniteit
Bepaalt overlevingskansen van big!!!
• > 24h na werpen:
o Overdracht van antistoffen via de melk
 Voornamelijk lokale immuniteit
 Vnl van belang bij darminfecties (diarree)
20
Maternale = passieve immuniteit
Maternale antistoffen
Eigen
antistoffen
Dag1
Week 8
Vaccinatie = actieve immuniteit
• Doel vaccinatie:
o Bescherming van het dier zelf
• Tegen klinische symptomen
• Om vermenigvuldiging van veldstam in het dier te
vermijden
• Infectiedruk onder controle te houden
• Eerste stap in eradicatie
o Bescherming van de nakomelingen
• Overdracht in de baarmoeder verhinderen
• Minder kiemoverdracht naar de biggen
• Meer antistoffen in colostrum en melk (maternale
immuniteit )
22
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Productie van antistoffen
vaccinatie
Passieve vs. actieve immuniteit
Maternale antistoffen
Eigen
antistoffen
Dag1
Week 8
Niet aanslaan vaccinatie
Immuniteit vs. infectie
Aanslaan ziekte!!!
Voor vaccinatie
Maternale antistoffen
Eigen
antistoffen
Dag1
Week 8/12
Niet aanslaan vaccinatie
Aanslaan vaccin
Overzicht
• Inleiding
• Afweer
• Vaccinatie
26
Wat is een vaccin?
• Antigene massa
• Oplosmiddel
 Adjuvans > adjuvare (helpen)
o Helpt de immuunrespons verbeteren!
• Presentatie van het antigen aan het lichaam
• Langzame vrijstelling van antigen
o verschillende soorten, oa.
• Olie in water (lipofiel)
• Water in olie (hydrofiel)
Verschilt per farmaceutische firma
 BELANG: niet zomaar mengen verschillende vaccins!!!
27
Soorten vaccins
Levend verzwakt
Dood geïnactiveerd
Vermeerdert nog
(vgl. met natuurlijke infectie)
Kan niet meer vermeerderen
Wekken eveneens lokaal
antistoffen op
Wekken enkel algemene
antistoffen op
Doorgaans goedkoper
(lagere dosis antigen nodig)
Duurder
(hogere dosis antigen nodig)
Geen oplosmiddel
Wel een oplosmiddel
Mogelijkheid tot inactief maken
door gastheer
Minder gevaar tot neutralisatie
Meer injecties nodig???
Minder injecties nodig???
Niet lang houdbaar
Langer houdbaar
Terugkeer naar virulentie
mogelijk
Geen terugkerende virulentie
mogelijk
Excretie vaccinvirus
Geen excretie vaccinvirus
28
Toedieningswijze?
• Waar?
o In de nek, in de spieren => beste reactie!
• Wanneer?
o Volg de bijsluiter!
o Entadvies gebaseerd op gegevens IPVS bb
(Belgische varkensdierenartsen)
o Niet te vroeg (maternale antistoffen)
o Niet te laat (tijd nodig tot opbouw antistoffen)
29
Algemene raadgevingen
• Dieren moeten gezond zijn!
• Propere spuiten en scherpe naalden
• Ieder vaccin aparte spuit
 Verschillende soorten adjuvantia (hulpstoffen)
 Niet mengen van vaccins!
• Lengte van de naalden!
o 2 cm bij 20kg
o 3 cm bij 50 kg
o 4 cm bij 100 kg en meer
• Entstoffen koel bewaren
• Levende entstoffen in suspensie onmiddellijk gebruiken
30
Geregistreerde vaccins
Virussen
Bacteriën
Parvovirus
Vlekziekte
Griep
App
PRRSv
M. hyopneumoniae
PCV2
ART
E. coli
Clostridium spp.
H. parasuis
L. intracellularis
31
Overzicht
• Inleiding
• Afweer
• Vaccinatie
Is vaccinatie een oplossing om antibiotica te reduceren?
32
Vaccinatie = oplossing tot antibiotica-reductie?
• Vaccin tgo. virussen
o Neen?
33
Bacterie versus virus
1.Celmembraan
2.Celwand:
Dikke: gram+
Dunne: gramGeen: Mycoplasmata
Erfelijk materiaal
3.Slijmlaag
34
Bacterie versus virus
Capside =
eiwitmantel
Erfelijk materiaal
Enveloppe
(niet altijd aanwezig)
35
Bacterie versus virus
• Bacterie kan op zichzelf delen
 Voldoende middelen ter beschikking
• Virus heeft een gastheercel nodig om te delen
 Heeft geen middelen tot deling
 “lenen” van de gastheer
36
Antibiotica
• Producten aangemaakt door schimmels
• Chemisch gemaakt (chemotherapeutica)
• Werking:
o Onderdrukken de groei = bacteriostatisch
o Doden de bacterie = bactericied
• Hoe:
o Inwerken op celmembraan
o Remming van DNA productie
o Remmen van eiwitproductie
 Geen invloed op virussen
37
Vaccinatie = oplossing tot antibiotica-reductie?
• Vaccin tgo. virussen
o Neen?
o Ja?
• Infectie met virussen onderdrukken de afweer
• Gevoeliger worden voor andere infecties (bacterieel)
38
Vaccinatie = oplossing tot antibiotica-reductie?
• Vaccin tgo. virussen
o Ja?
• Afweer tegenover virale infectie
• Dier meer gewapend tegenover secundaire bacteriële
infecties
 daling antibioticagebruik
39
Vaccinatie = oplossing tot antibiotica-reductie?
• Vaccin tgo. bacteriën?
o Kan!
o Onderdeel van …
• Bioveiligheid!
40
Bioveiligheid
• Externe bioveiligheid
o Jaarlijkse controle drinkwaterkwaliteit
o Reiniging en ontsmetting kadaverplaats
o Manipulatie kadavers
o Honden, katten, vogels uit de stal
o …
• Interne bioveiligheid
o Registratie ziekte en sterfte
o Maatregelen tussen afdelingen
o Naalden vervangen
o Ziekenboeg + euthanasiebeleid
o …
41
Vaccinatie = oplossing tot antibiotica-reductie?
• Vaccin tgo. bacteriën?
o Kan!
o Onderdeel van …
• Bioveiligheid!
• Ontworming
• Durf
• …
• RED Ab – project
 Reductie antibiotica zonder extreme toename
vaccinatie
42
Vaccinatie = oplossing tot antibiotica-reductie?
• Belangrijk:
o Correct entschema
o Correcte bewaring vaccin (levend vaccin!)
o Voldoende lange naalden
o Zoekbeer niet vergeten
o …
43
Overzicht
• Inleiding
• Afweer
• Vaccinatie
Is vaccinatie een oplossing om antibiotica te reduceren?
Hoe bepaal je tegen wat je vaccineert?
44
Hoe bepaal je tegen wat je vaccineert?
• In samenspraak met de bedrijfsdierenarts
• Door opvolging ziektestatus van het bedrijf
 diagnose stellen
• Bloedonderzoek
• Mestonderzoek
• Autopsies
• Slachtlijnbevindingen
• …
45
Gezondheidsmonitoring
• Gezondheidsmonitor varkensbedrijf
o Nagaan wat er speelt op het bedrijf: infectiecheck
• 2x/jr screening
• 5 bloedstalen:
o PRRS, PCV2
o App, M. hyopneumoniae, griep
o PIA
o Nagaan wat er binnenkomt op het bedrijf:
aankoopprotocol
• 4x 3 gelten
• Bloed + mest
o PRRS, PCV2, App, M. hyopneumoniae, griep, PIA
o B. hyodysenteriae
46
Gezondheidsmonitor varkensbedrijf
• Gezondheidsmonitorrapport
o Belangrijkste bevindingen
o Verschillen gezondheidsstatus
aangekochte gelten
huidige bedrijfssituatie
Valkuilen herkennen
Preventief ingrijpen waar nodig
47
Inschrijvingsformulier
Prijskaartje:
€ 1225,25
Hoe bepaal je tegen wat je vaccineert?
• Voorbeeld:
o Gesloten bedrijf 200 zeugen – 4WS
o Problemen van biggen “die het niet goed doen”
o Hoesten
o Meer problemen met Streptococcen…
o Verdacht van onderliggend viraal probleem (PRRS)
 serologisch venster van de biggen
o Bloedname op 4w
o Bloedname op 8w
o Bloedname op 12w
49
Resultaten
4 weken
8 weken
12 weken
Maternale immuniteit
Negatief
Positief
Interpretatie?
• Negatief op 8w
• Positief op 12w
• Antistoffen PRRS 2-3w na infectie
 infectie tussen 8-10w leeftijd
• Vaccinatie beschermt
o Na 1 of 4w (afh. van vaccin)
 vaccineren op 6-7w of 4w (afh. van vaccin)
51
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Dank u
Nog vragen?
52
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Afrikaanse Varkenspest
Wie, wat, waar, wanneer, …?
Historiek
• 1985: laatste uitbraak in België
• 2007: Georgië
 Kaukasus + Rusland
• 2011: St Petersburg
• 2012: Oekraïne
• 2013: Wit-Rusland
• 24/01/2014: Litouwen
o 2 everzwijnen
o Geen gedomesticeerde varkens
55
Afrikaanse Varkenspest
• Virus
• NIET besmettelijk voor de mens
• MELDINGSPLICHT!
• Uitgescheiden door bloed, urine, mest, sperma,
secreties, …
• ZEER besmettelijk
• Zeer resistent
56
Overdracht
• Van zeug  foetus
• Rechtstreeks contact
• Onrechtstreeks
o Besmet materiaal
o Besmet voertuig
o Besmette laarzen, …
• Inname onvoldoende verhit keukenafval
57
Symptomen
• Acuut:
o Hoge koorts
o Bloedingen + geelzucht
o Diarree
o Dood <2-3w (tot 100%)
• Subacuut:
o Sloom
o Wisselende eetlust
o Diarree
• Chronisch:
o Onduidelijk ziektebeeld
58
Behandeling en Preventie
• Behandeling: geen
• Preventie:
o Verbod op verzameling varkens
o Verbod op binnenbrengen dood everzwijn op beslag
o Verbod op betreden beslag <48h na contact met
everzwijn
o Verbod op voederen keukenafval aan varkens
o Quarantaine
o Bioveiligheid
59
Bestrijding
• Nationale ‘standstill’ thv 72h
• Afbakenen zone van 500m rond uitbraak
• Ruimen van alle varkens/everzwijnen in deze
zone
+ vernietigen producten afkomstig van de
dieren
• Beperkende maatregelen
• …
60
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Dank u
Nog vragen?
61