Repetitieve bewegingen, een risico?

Repetitieve bewegingen, een risico?
Repetitieve handelingen komen onder andere vaak voor bij inpakwerk,
administratief werk, montagewerk, fruitteelt, voedingsindustrie, muzikanten,
bouw, …
De repetitieve bewegingen kunnen in combinatie met verkeerde houdingen
en het uitoefenen van kracht, een groot risico inhouden voor letsels van de
bovenste ledematen. Zelfs beperkte spierbelastingen kunnen ernstige letsels
tot gevolg hebben, wanneer deze vaak herhaald worden of wanneer de
spieren statisch belast worden.
Letsels van de bovenste ledematen
Het zijn meestal de bovenste ledematen die getroffen worden door een
blootstelling aan repetitieve bewegingen. In sommige gevallen kunnen dat
echter ook de onderste ledematen zijn, bijvoorbeeld bij het repetitief
bedienen van een voetpedaal.
De klachten ter hoogte van de bovenste ledematen kunnen te maken
hebben
met
vermoeidheid
van
spieren,
ontstekingen
van
pezen,
aandoeningen van zenuwen, aandoeningen van bloedvaten en zwellingen.
Deze klachten komen dan ook meer voor in de hierboven vermelde sectoren.
Risicoanalyse
Ook hier kan de ISO Norm 11228 deel 2 (2007) gebruikt worden als
referentie voor de risico-inventarisatie en evaluatie.
In deze norm wordt er op gewezen dat bij repetitieve belastingen de duur (en
hersteltijd), de frequentie, de houding en de uitgeoefende krachten de
belangrijkste risicofactoren zijn. De karakteristieken van de te manipuleren
objecten (dimensies, vorm, houvast, warmte), de werkorganisatie, de
psychosociale aspecten en bepaalde omgevingsparameters kunnen de
risico’s verhogen.
Belangrijke begrippen bij het beoordelen van de risico’s zijn de werkcyclus
(taken die herhaald worden in een bepaalde volgorde), de cyclustijd,
frequentie
van
bewegingen,
beweging
en
houding
van
bepaalde
lichaamssegmenten en de hersteltijd.
Voor de risicobeoordeling wordt in deze norm een eenvoudige methode en
een meer gedetailleerde methode gebaseerd op de Occupational Repetitive
Action
(OCRA)
methode
(zie
www.ergonomiesite.be).
In de eenvoudige methode worden onder andere volgende aspecten
beoordeeld:

Aard van de repetitieve bewegingen (welke delen van het lichaam) en duur;

Repetitieve bewegingen en ongunstige werkhoudingen (buigen, strekken,
draaien,… van gewrichten)

De kracht voor het vasthouden van gereedschappen of voor het draaien,
trekken, duwen,… van gereedschappen of van producten

Herstel of recuperatietijd

Omgevingsbelasting (zoals trillingen of koude)

Psychosociale aspecten zoals werkdruk, jaagsystemen, regelmogelijkheden
of controle over het werk en sociale ondersteuning
Preventiemaatregelen
In de eerste plaats moeten risico’s vermeden worden. Dit kan door sommige
repetitieve bewegingen te automatiseren of door mechanisatie (werk door
machines in plaats van door personen).
De risico’s kunnen verminderd worden door:
 Door een doordacht aankoopbeleid van werkplekken of gereedschappen
kunnen risico’s vermeden of verminderd worden.
 Aanpassingen van de werkplek: werkhoogte, reikwijdte, bewegingshoek,
ruimte, geen contact met harde of scherpe randen, trillingsvrij en gemakkelijk
hanteerbaar materiaal, aangepaste werkomgeving
 Aanpassingen van de taak en de houdingen en bewegingen: vermindering
spierkracht door gebruik van hulpmiddelen, vermindering van afstand
(lastarm), …
 Aanpassingen van de organisatie zodat de blootstellingduur vermindert:
jobverbreding, jobverrijking, jobrotatie, voldoende pauzes en aangepast
werkschema met aandacht voor herstel en recuperatie. Jaagsystemen zoals
“stukloon” of “klaar naar huis”, moeten vermeden worden aangezien dit leidt
tot piekbelastingen.
 Persoonlijke beschermingsmiddelen zoals handschoenen kunnen nuttig zijn
omdat ze een stevigere grip op een object mogelijk maken. Hierdoor
vermindert de vereiste kracht.
 Informatie en opleiding voor alle betrokkenen (leidinggevenden, managers,
ontwerpers,…
(Bron: Belgian Safe Work Information Center - BeSWIC)