Wat zit er achter een discriminerend verzoek?

Als intercedent word je vaak geconfronteerd met
verzoeken van opdrachtgevers, waarbij je je mogelijk kan
afvragen of daarbij geen verboden onderscheid wordt
gevraagd. Kijk naar wat de feitelijke competenties zijn
die nodig zijn voor het goed uitoefenen van de functie in
kwestie, in plaats van dat je een persoonskenmerk als
uitgangspunt neemt en daar vervolgens competenties
aan koppelt. Vaak ligt onder een discriminerende eis (die
verwijst naar een persoonskenmerk) een noodzakelijke
(functie-)eis die niet discriminerend is. Zo wordt
bijvoorbeeld al snel gedacht aan een man wanneer het
gaat om een fysiek zware functie. Of om een omgeving
met veel mannen. Dat wil echter niet zeggen dat een
vrouw het werk niet uit zou kunnen voeren. Maar
benoem dan de echte eis: geef aan dat het om een fysiek
zware functie gaat, of dat het gaat om een functie in een
overwegend mannelijke omgeving. Ga niet zelf invullen
wat voor persoonskenmerken of type daarbij horen.
Alleen dan krijg je de juiste kandidaat voor de functie.
Een sterke vrouw die geen enkel probleem heeft met een
mannelijke omgeving zal beter op haar plaats zijn dan
een tengere man die graag in een gemengde omgeving
werkt. Een kandidaat weet vaak heel goed wat hij of zij
een prettige werkomgeving vindt.
Tips en trucs om de echte vraag boven tafel te krijgen.
Wat zit er achter een discriminerend verzoek?
In onderstaande lijst vind je een aantal voorbeelden van veelvoorkomende gevraagde vereisten die niet mogen.
In de rechterkolom wordt uitleg gegeven over de functiegerelateerde vraag of het verzoek dat hieraan vaak ten
grondslag ligt en wél geoorloofd is. Je kan de rechterkolom dus gebruiken om het ware verzoek van de opdrachtgever te achterhalen. De tabel kan ook nuttig zijn om alert te blijven bij het schrijven van vacatureteksten.
Niet
Wel
Leeftijd
Leeftijd
Tussen de 18 en 24 jaar (leeftijden expliciet benoemen)
De ervaring die daadwerkelijk noodzakelijk is voor de functie.
(Dus bijvoorbeeld: “vakkenvuller (m/v) geen ervaring vereist.”)
Geen ervaring gewenst
Geen ervaring vereist
Jong /pas afgestudeerd /schoolverlater /student /scholier /
Dynamisch /flexibel inzetbaar /enthousiast /salarisschaal
‘zakgeld aanvullen’/ eerste fase van je carrière
een juniorfunctie gaat, niet als kenmerk voor de kandidaat).
beginnend /starter /aankomend /‘werken naast je studie’/
Student /scholier voor vakantiewerk
benoemen /geen 9 tot 17-mentaliteit /junior (wanneer het om
Vakantiekracht (m/v) voor de zomermaanden/vakantiewerker
(m/v) beschikbaar voor de maanden juli en augustus /tijdelijke
krachten (m/v) voor seizoenswerk /zomerpiek
Tussen de vijf en tien jaar werkervaring
Minimaal vijf jaar werkervaring
Jong en dynamisch medewerker gezocht,
Je komt te werken in een jong en enthousiast team/ je moet je
passend binnen jong team
(als echt noodzakelijk voor de functie*)
thuis voelen in een jonge omgeving/ je moet kunnen werken
met een jong publiek
Kijk voor meer informatie op www.abu.nl/discriminatie
100€
100€
100€
5€
Niet
Wel
Geslacht
Geslacht
Man
Medewerker (m/v) met spierballen/fysiek zwaar werk /
natuurlijke leider /natuurlijk overwicht /vlotte spreker /in grote
lijnen denken / helikopterview / niet bang voor vieze handen
Vrouw
Gevoelig / empatisch / inlevingsvermogen / teamplayer /
accuraat / fijne motoriek / detaillistisch ingesteld / in staat
detaillistisch werk uit te voeren / geordend / netjes
Medewerker
Medewerker/ster, Medewerker (m/v)
Leraar
Leraar/Lerares, Leraar (m/v)
Ober
Secretaresse
Ober/serveerster (m/v)
Secretaresse (m/v)
Uiterlijke kenmerken
Uiterlijke kenmerken
Geen baarden/gladgeschoren/ geen zichtbare
(De eis ‘geen baard’ kan indirect discriminerend werken voor
bijvoorbeeld hygiëne, dan is het wel toegestaan)
verzorgd/netjes
lichaamsbeharing (tenzij evident noodzakelijk voor
Geen hoofddeksels
mannen met bepaalde geloofsovertuiging) Representatief/
(Geen hoofddeksel kan indirect discriminerend werken voor
bijvoorbeeld vrouwen die uit geloofsovertuiging een hoofd­
doekje dragen, of bijvoorbeeld mannen met een tulband of
keppeltje). Representatief/verzorgd/netjes
Afkomst
Afkomst
ABN/ boven gewestelijk Nederlands/accentloos Nederlands
Goede beheersing van de Nederlandse taal/verstaanbaar
Marokkaanse, Turkse etc. afkomst
Goede aansluiting bij de Marokkaanse, Turkse etc. doelgroep/
Religie
Religie
(of ander geloof)***
vinden in de normen van... / is bereid zich te gedragen naar...
voor de functie als callcentermedewerker/ster (m/v)
Met christelijke geloofsovertuiging / goed christen
Nederlands**
klantenkring/cultuur, Marokkaans/Turks sprekend
Affiniteit met de christelijke geloofsovertuiging/ kan zich
Islamitisch slager
Slager (m/v) met de juiste certificaten voor het ritueel slachten
Chronische ziekte
Chronische ziekte
gehoor /vitaal
repeterende handelingen, zwaar tilwerk, stoffige omgeving,
In goede gezondheid / goed ter been / geen rolstoel / goed
volgens de islamitische normen
Zware arbeid, langdurig staan, veelvuldig trappenlopen,
warm / koud, drukke / lawaaiige omgeving (omschrijf dus de
werkplek en de functie)
* Vuistregel bij vragen naar werkervaring: je mag wel een minimale, maar geen maximale werkervaringseis aangeven, indien dit nodig is voor de functie.
** Een taaleis is alleen toegestaan als deze noodzakelijk is voor het uitoefenen van de functie. Bijv. voor een callcentermedewerker: het gaat dan om
een goede beheersing van de Nederlandse taal/verstaanbaar Nederlands. Maar voor een schoonmaker is goede beheersing van het Nederlands niet
nodig. Dan mag het dus niet.
***De eis stellen dat het moet gaan om een kandidaat met de christelijke geloofsovertuiging kan alleen als een christelijke instelling een beroep doet op een
wettelijke uitzondering voor instellingen op bijzondere religieuze grondslag, maar dan moet aan strenge voorwaarden worden voldaan. Meer informatie
hierover is te vinden op www.wervingenselectiegids.nl/werving-1/organisaties-met-een-godsdienstige-of-levensbeschouwelijke-grondslag.
Voor meer informatie zie: www.wervingenselectiegids.nl/werving-1/functie-eisen-stellen,
www.abu.nl/discriminatie en de website van het College voor de Rechten van de Mens (www.mensenrechten.nl)