Mercuriusovergang 9 mei 2016

Mercuriusovergang 9 mei 2016
Eigenlijk geen Mercuriusovergang maar eentje van Venus
Mercuriusovergang op 9 mei
2016
Op maandag 9 mei 2016 is er een interessant verschijnsel aan
de hemel te zien. Een Mercuriusovergang. Wat is dat precies en
hoe kan ik die zien?
Mercuriusovergang
Op maandag 9 mei 2016 loopt de planeet Mercurius tussen de
aarde en de zon door. Dit noemen astronomen: “Mercurius is in
benedenconjunctie”. Omdat de planeet zich precies in de baan
bevindt als wij naar de zon kijken, trekt hij voor de zon
langs en is op de zon te zien als een stip (schaduw). In
Nederland en België kunnen we de gehele overgang volgen. Om
13.12 uur raakt het schijfje van Mercurius de zon voor het
eerst, om 20.41 uur is hij weer helemaal weg. De zon is dan
bijna onder.
Hetzelfde verschijnsel doet zich ook voor met de planeet
Venus. De foto boven dit artikel heb ik genomen op 8 juni
2004, toen er een prachtige Venusovergang te zien was. Dit
komt omdat Venus en Mercurius zogenoemde ‘binnenplaneten’
zijn, dat zijn de planeten die tussen de aarde en de zon in
staan. De overige planeten zoals onder andere Mars en Jupiter
zijn ‘buitenplaneten’.
Mercurius bevindt zich geregeld (gemiddeld bijna 4x per jaar)
tussen de aarde en zon, maar een Mercuriusovergang doet zich
slechts gemiddeld 14x per eeuw voor. Dit komt doordat de
planeet vaak boven of onder ons gezichtsveld de zon passeert
en zo geen minuscuul stukje van de zon aan ons blikveld
onttrekt.
Een Mercuriusovergang is niet vanaf iedere plek op aarde te
zien. De vorige in 2008 was in Nederland niet waarneembaar, de
laatste die we konden zien was op 7 mei 2003. De eerstvolgende
op 11 november 2019 is bij ons gedeeltelijk te zien.
Vervolgens moeten we lang wachten tot 2032 en is er weer een
gedeeltelijke Mercuriusovergang te zien.
Hoe de Mercuriusovergang op 9 mei 2016 te zien is, wordt in
onderstaande korte animatie duidelijk:
Deze animatie is gemaakt met Stellarium. Stellarium is een
gratis open source planetarium. Het toont een realistische 3D
hemel. Stellarium werkt op Windows, OS X en Linux. Kijk voor
meer informatie op: http://www.stellarium.org/nl/
Mercurius
Mercurius is de planeet die het dichtst bij de zon staat.
Tussen de 47 en de 70 miljoen kilometer. De baan de Mercurius
is niet mooi rond, maar elliptisch (uitgerekt).
Doordat Mercurius dicht bij de zon staat betekent dit dat hij
niet altijd goed te zien is. Soms is kort na zonsondergang
Mercurius in het westen te zien is als ‘avondster’, of als
‘ochtendster’ in het oosten. Goede perioden in 2016 zijn:
maart en april aan de avondhemel. Begin mei 2016 verdwijnt hij
van het toneel om eind september weer aan de ochtendhemel op
te duiken. In december staat hij laag in het zuidwesten.
Klik hier als je wilt weten of Mercurius vandaag te zien is.
Omdat Mercurius dicht bij de zon staat is het er erg warm. Dat
kan variëren van 300 tot 400 graden Celsius. Deze variatie
komt door de elliptische baan. Hij staat dus soms dichter bij
de zon en soms wat verder er van af. Hoe dichter bij de zon,
hoe warmer. ’s Nachts koelt het lekker af tot -200 graden.
Een jaar (rondje om de zon) duurt bij Mercurius 88 aardse
dagen, je bent dus vaak jarig. Een dagje werken duurt wel erg
lang. Mercurius draait heel langzaam om zijn as. Een rondje om
zijn as waar, de aarde in 24 uur over doet, duurt op Mercurius
wel 59 aardse dagen.
Het oppervlakte van Mercurius lijkt erg veel op de maan en is
bezaaid met kraters. Een dampkring ontbreekt nagenoeg.
Waarschijnlijk is Mercurius 4 miljard jaar oud. Mercurius is
de kleinste planeet van ons zonnestelsel, sinds 2006 toen
Pluto zijn planeetstatus verloor en werd gedegradeerd tot
dwergplaneet. Mercurius heeft een diameter van 4878 km, dat is
ongeveer 2/5 van de aarde. Dat is vergelijkbaar met de
Verenigde Staten van kust tot kust.
Mercuriusovergang bekijken
Mercurius is een kleine planeet en het schijfje dat op 9 mei
2016 te zien is, past bijna 160x in het zichtbare oppervlakte
van de zon. Om het goed te kunnen zien is gebruik van een
verrekijker of een telescoop nodig. LET OP, want met een
verrekijker of telescoop zonder goede bescherming naar de zon
kijken beschadigt jouw ogen onherstelbaar. Hoe je de zon
veilig kunt waarnemen lees je hier.
Altijd al een goede niet zo’n dure telescoop willen
aanschaffen? Koop dan nu de Bresser Solarix. Met zijn
professionele zonnefilter en smartphoneadapter zie je de
mooiste beelden van de overgang en maakt er ook nog goede
foto’s van met je smartphone. En als het donker wordt is hij
gewoon te gebruiken als telescoop voor de maan, planeten en
bepaalde deepsky objecten. Koop hem voor de overgang en
ontvang gratis het boek ‘De oerknal’
van Govert Schilling.