Goed gekruid - Onze Eigen Tuin

V.l.n.r. zilverzuring, landwier, ijskruid, 2x abc-kruid, epazote,
Goed gekruid
PETER BAUWENS
Peter Bauwens schrijft
boeken en werkt met
Kathelijne Thiers aan
‘De Nieuwe Tuin’, een
kleinschalige kwekerij/
selectiebedrijf/zaadhandel
van moestuinplanten,
www.denieuwetuin.be
20
OET250_Herfst_2012_CS5.5 V8.indd 20
Een kruidentuin is altijd bijzonder.
Zelfs een klein hoekje in de tuin,
een paar potten op het terras of een
streepje langs de moestuin zorgt voor
een overvloed aan geur en smaak.
Kruiden zijn grenzeloos en wie een
beetje uitgekeken is op tijm, salie
en rozemarijn kan gerust op zoek
gaan naar meer avontuurlijke geuren
en smaken. Voor je het weet reis je
de wereld rond in je eigen tuin.
Zilverzuring (Rumex scutatus ‘Silver
Shield’) is een mooie meerjarige
bodembedekker die tevreden is
met een plaats in de schaduw. De
planten stoelen breed uit en vormen
zilvergrijsgetinte bladeren. Van alle
zuringsoorten heeft deze zilveren
variant de duidelijkste en zuiverste
zure smaak, perfect voor gebruik in
salades of een frisse zuringsoep.
Met landwier of Okahijiki (Salsola)
komen we in Japan terecht waar deze
kustplant volop in het wild geoogst
wordt, maar als eenjarige groeit ze in
elke tuingrond. De planten groeien
makkelijk sterk en breed uit zodat je
volop de jonge toppen kunt oogsten.
Die hebben een dikke vlezige structuur en een licht zilte smaak. Ze
worden even meegekookt in soepen
of als zilte groente/smaakmaker in
stoofschotels toegepast, een beetje
vergelijkbaar met onze zeekraal.
IJskruid (Mesembryanthemum cristallinum)
uit Griekenland heeft zo’n beetje
dezelfde groeiwijze en toepassing,
maar vormt brede golvende bladeren
vol met waterdruppeltjes die letterlijk
parelen bovenop het blad. Dat zorgt
voor een erg ‘sappig’ effect wanneer de
jonge sierlijke toppen van de planten
gebruikt worden, uiteraard rauw, in
salades, voor een licht zilte smaak.
Een letterlijk schitterende plant voor
zomerse salades bij kaarslicht.
Spilanthes of abc-kruid (Spilanthes
acmella) uit Brazilië is een snelgroeiende
eenjarige die volop blad vormt. Hij is
er in een versie met groene bladeren
en gele bloemen en een donkerbladige (‘Oleracea’) met geel-oranje
bloemen. Snipper de blaadjes en
meng ze door salades. De bladeren
zorgen letterlijk voor een tintelende
prikkeling in de mond en openen
op deze wijze de smaakpapillen.
Epazote (Chenopodium ambrosioides)
komt uit Mexico waar het een belangrijk ingrediënt vormt van elke bonenschotel. Het zorgt net als ons bonenkruid voor een betere verteerbaarheid
van bonen. Maar let op, want het is
een behoorlijk vreemde en ongewone
smaak, niet meteen uitnodigend om
te gebruiken. Verwerkt en meegekookt
in gerechten wordt dat plots helemaal
anders en zorgt het voor die ‘net iets
andere’ smaak van locale gerechten.
Afrikaantjes (uit Zuid-Amerika) hebben
een uitgesproken scherpe geur, maar
de talrijke soorten zorgen ook voor
verrassend bruikbare, eetbare planten.
Citrusafrikaantjes (Tagetes tenuifolia)
groeien tot 30 cm hoog en breed met
fijn ingesneden blad en kleine gele,
rode en oranje bloemen. Alles aan deze
plant zit boordevol kruidige citrusgeur
OnzeEigenTuin/Herfst 2012
10-08-12 08:22
FOTO’S: AUTEUR
citrusafrikaantje, aztekenkruid, verveine, oesterblad, killi
en dat maakt ze bruikbaar voor thee
en salades. Of gebruik ze gewoon als
vrolijke eenjarige haagjes in de tuin.
Aztekenkruid (Lippia dulcis) verraadt
zijn herkomst en smaak al meteen in
de naam. Deze Zuid-Amerikaanse plant
wordt hier als eenjarige gekweekt. Hij
vormt een mooi compact struikje met
getande bladeren en fijne witte bloei.
De bladeren bevatten hernandulcin,
een stof met een zoetwaarde die 1000
maal zoeter dan suiker is. Bruikbaar
in salades of om, net als de bekendere
Stevia, gerechten caloriearm te zoeten.
Verveine of Lippia citriodora is al wat
meer ingeburgerd. Deze meerjarige
kleine heester wordt eenjarig gekweekt
of kan vorstvrij overwinteren in een pot.
Voorzien van een flink winterdek en wat
extra zorg lukt dat ook in de volle grond
in de tuin. Het fijngepunte lichtgroene
blad heeft een zuivere citrusgeur en kan
in elke toepassing citroen vervangen.
In ijs, dranken, fruitsalades, kruidenboter of puur als traditionele Franse
Verveinethee scoort deze plant altijd.
Oesterblad (Mertensia maritima),
grijsbladige, breeduitgroeiende
meerjarige planten, vind je in
Schotland langs de kust. De kleine
hemelsblauwe bloemen zijn uiteraard prachtig, maar het zijn de
grijze bladeren met de typische zilte
smaak van oesters die deze plant
zijn naam bezorgde. Past perfect
in de meest bijzondere salades.
Killi of Quilquina (Porophyllum
ruderale) is in Bolivia erg populair
en wordt bijna dagelijks gebruikt in
combinatie met bonen en tomaat.
De bladeren van deze eenjarige plant
hebben een heel ongewone smaak:
een combinatie van wijnruit, rucola,
koriander en citroen. Bovendien is het
een erg langdurig aroma dat na een
uur nog aan je vingers kleeft. Enkele
blaadje in een stoofschotel zorgen
voor een diep en intens aroma.
Shiso (Perilla frutescens) is een van de
belangrijkste kruiden in het Verre
Oosten. Hier bij ons zie je af en toe de
paarse variant als sierlijke eenjarige
opduiken maar in Japan kiezen ze
resoluut voor de groene versie omdat
die het rijkste aroma heeft. De planten
vormen tot 10 cm grote brandnetelachtige bladeren boordevol warme
komijngeur en -smaak. Ze worden
gebruik voor sushi, maar zijn ook
toe te passen in stoofschotels of rauw
verwerkt in salades.
Geur en smaak zitten opgebouwd
in ons geurgeheugen. Bij nieuwe,
niet vertrouwde en onbekende
geuren en smaken zullen we daardoor
altijd een beetje afwachtend, aarzelend
of zelfs afwijzend reageren. Daarom is
het belangrijk om nieuwe kruiden
zoals deze te leren kennen, herhaaldelijk
aan te raken, te ruiken en te proeven om
ze op die wijze te leren kennen, met hun
smaak en geur vertrouwd te worden en
ze te leren appreciëren.
De meeste van deze ‘avontuurlijke’
kruiden en smaken zijn misschien
vreemd en ongewoon, maar wie een
beetje avontuurlijk tuiniert ontdekt zo
een nieuwe wereld gevuld met bijzondere geuren en smaken. !
OnzeEigenTuin/Herfst 2012
OET250_Herfst_2012_CS5.5 V8.indd 21
21
10-08-12 08:22