De economische kracht van `s-Hertogenbosch

De economische kracht van
‘s-Hertogenbosch
Bedrijventerreinverenigingen
Sergej Bulterman (Bureon)
Anouk Smeltink-Mensen (AnalyZus)
‘s-Hertogenbosch, 17 oktober 2016
Agenda
1.  Toelichting op het onderzoek
•  Doelstelling en aanpak
•  Stand van zaken uitvoering
2.  Enkele eerste onderzoeksresultaten
•  Karakter economie
•  Tijdens de crisis
•  Positie in de regio
3.  Discussie
•  Hoe staat de Bossche economie ervoor?
•  Wat speelt er op de werklocaties?
•  Kansen en bedreigingen voor de Bossche economie
Toelichting op het onderzoek
Doel
Inzicht bieden in de economische kracht
en het economisch perspectief
van ‘s-Hertogenbosch richting 2020-2025
Hoofdvragen
1.  Wat is de economische kracht van Den Bosch?
2.  Wat zijn kansen en bedreigingen voor het
ondernemingsklimaat in Den Bosch en welke
economische opgaven vloeien hieruit voor?
3.  Hoe kan Den Bosch aan deze opgaven invulling
geven teneinde haar economische kracht naar de
toekomst te versterken?
Aanpak – Vraag 1
Onderdeel
Aanpak
a)  Economisch profiel
Data-analyse
• 
• 
• 
• 
Sectorstructuur
Handelspatronen
Ruimtelijke structuur
'Hoogwaardigheid' activiteiten
b)  Economische kracht en
weerbaarheid
• 
• 
• 
• 
•  Overheidsbronnen
•  LISA, KvK, Rabobank, CBS
Deskresearch
•  Studies en beleidsstukken
Data-analyse
Deskresearch
Investeringsgraad
•  Zie boven
Winstgevendheid
Arbeidsproductiviteit
Ontw. banen en toegev. waarde
c)  Toetsing en nadere duiding
sterkten en zwakten
Interviews (ca. 5)
•  Hoofdpersonen Bossche economie
•  Partijen met ‘overzicht’
à De economische kracht van Den Bosch
Aanpak – Vraag 2
Onderdeel
Aanpak
a)  Trends en ontwikkelingen
Deskresearch
• 
• 
• 
Vigerend beleid en ambities
(economisch, RO, arbeidsmarkt,
bereikbaarheid,
ondernemerschap etc.)
Lokale (sociaal)economische
tendensen
Trends: sectoren, markt,
technologie
b)  Kansen en bedreigingen
•  Lokale en regionale publicaties
•  Brede studies naar (sectorale)
trends
Interviews (ca. 10)
•  Stakeholders vestigingsklimaat
(onderwijs, vastgoed, overheid)
•  Ondernemers uit diverse
sectoren
Groepssessie 1
•  Toetsen inzichten a)
•  Prioriteren/rangschikken
•  Brede vertegenwoordiging:
3 O’s, leidende ondernemers,
kleinbedrijf, jong talent
à Belangrijkste opgaven
Aanpak – Vraag 3
Onderdeel
Aanpak
a)  Uitwerking hoofdopgaven:
hoe en met wie?
Groepssessie(s) 2
• 
• 
• 
Definiëren KPI’s
Bepalen termijnen
Identificeren mogelijke coalities
b)  Aanbevelingen voor vervolg
• 
• 
Uitwerken actie-agenda
Suggesties voor vervolgproces
•  Per opgave (uit vraag 2)
•  Multidisciplinair
•  Leiders en nieuwkomers
Synthese
•  Bundelen output sessies
•  Uitvoeren finale toetsing bij
stuurgroep/opdrachtgever
à Ingrediënten voor een economische (actie)agenda
Stand van zaken
•  Onderzoeksvraag 1 (afgerond)
o  Data-analyse
o  Deskresearch
o  1e gespreksronde
•  Onderzoeksvraag 2 (lopend)
o  2e gespreksronde
o  Groepsessie (2 november)
•  Eerste indruk
à  Urgentie voor een economische agenda is er
à  Brede medewerking/veel enthousiasme
à  Draagvlak als aandachtspunt: van wie voor wie is de
economische agenda?
Planning
• 
• 
• 
• 
• 
Oktober: afronding interviews 2e ronde
2 November: groepsessie 1 (vaststellen hoofdopgaven)
16 November: Sessie G10
7 December: groepsessie 2 (uitwerking hoofdopgaven)
Januari: eindrapport
Enkele eerste resultaten
Eerste resultaten
•  Karakter economie
•  Handels-, bestuurs-, dienstenstad
•  Veel economische activiteit vs. Bourgondische uitstraling
•  Veel MKB, weinig grote bedrijven met historische binding en
hoofdkantoren
•  ‘s-Hertogenbosch tijdens de crisis
•  De stad scoort hoog in ‘lijstjes’ (sociaaleconomisch, woonklimaat)
•  Brede sectorstructuur, minder exportgericht
•  Sterkere krimp werkgelegenheid dan landelijk
•  Positie in de regio
•  NO-Brabant laatste Brabantse regio met eigen programma
•  Prille relatie Agrifood Capital – bedrijfsleven ‘s-Hertogenbosch
Werkgelegenheidsontwikkeling
Ontwikkeling sectoren
Groei en export (2015)
Arbeidsmarkt (2015)
Enkele kenmerken en vraagstukken
• 
Gaat het goed met ‘s-Hertogenbosch of niet?
• 
• 
• 
• 
Tot welke regio ‘behoort’ ‘s-Hertogenbosch?
• 
• 
• 
• 
Het gaat niet slecht, maar wat is het perspectief?
‘Symptomen’ vs. economisch fundament
Twijfels over werkelijke kracht groeimotoren: binnenstad,
dienstensector
Neiging tot eiland-denken en ‘navelstaren’
NO-Brabant, Brainport, … ?
Kruispunt assen: A2 / spoor A’dam-Eindhoven ßà A59
Inzetten op ‘speerpunten’ in de economie?
• 
• 
Brede (economische) profiel als kracht of zwakte?
Zo ja, welke en hoeveel speerpunten; sectoren of thema’s?
Discussie
Discussie
‘Staat van de Bossche economie’
• 
Hoe staat de economie, het bedrijfsleven ervoor?
• 
Hoe urgent is de economische agenda?
• 
Wat karakteriseert de economie en de
ondernemersmentaliteit in ‘s-Hertogenbosch?
• 
Van wie en voor wie is de economische agenda?
Discussie
‘Vraagstukken bedrijventerreinen’
•  Hoe goed staan u en uw collega’s op de werklocaties er
voor?
•  Welke grote knelpunten in het vestigingsklimaat ervaren u
en uw collega’s op de werklocaties?
•  Heeft ‘s-Hertogenbosch (bestuurlijk) voldoende aandacht
voor u en uw collega’s?
•  Hoe zouden uw belangen (nog) beter onder de aandacht
kunnen worden gebracht?
Discussie
‘Opgaven en uitdagingen Bossche economie’
• 
Welke kansen bieden maatschappelijke, economische en
technologische trends voor de stad/het bedrijfsleven?
• 
Welke bedreigingen kunnen maatschappelijke,
economische en technologische trends voor de stad/het
bedrijfsleven hebben?
• 
Wat zou de ambitie voor de Bossche economie moeten
zijn voor de komende 5 tot 10 jaar?
• 
Welke rol speelt het bedrijfsleven in het realiseren van
die ambitie?
Contact
Bureon
Dhr. Sergej Bulterman
[email protected]
06-22475670
AnalyZus
Mevr. Anouk Smeltink-Mensen
[email protected]
06-52561220
Interviews 1e ronde
Sterkten en zwaktes van de Bossche economie
–  Martien v.d. Bouwhuizen – aannemer, voorzitter De Spoorzone,
– 
– 
– 
– 
– 
– 
– 
– 
– 
– 
– 
diverse bestuursfuncties
Hans Dona – oud wethouder Den Bosch, oud partner Boer&Croon,
diverse bestuursfuncties
Cor van Gerven – CvB Koning Willem I College
Maurice Horsten – oud ondernemer, directeur BIM
Dirk Lips – Libéma
Ton Nelissen – voorzitter Brainport Development, ex voorzitter KvK,
diverse bestuursfuncties
Bert Pauli – CdK Noord-Brabant, oud wethouder Den Bosch
Jan Pelle – directeur BOM
Jan van der Rijt – ex makelaar, commissaris BIM, RO-commissie BZW
Toin Saris – makelaar, voorzitter Rivu
Roel Schutten – dir. Agrifood Capital
Jos v.d. Wouw – advocaat, diverse bestuursfuncties Den Bosch,
voorzitter HTMT
Interviews 2e ronde (1)
Arbeidsmarkt
–  Mijntje Donners - Randstad uitzendbureau
–  Sjoerd van het Erve - Weener XL
Onderwijs/studentenvisie (blik van buiten/imago)
–  André Gehring – Avans
–  Avans studenten - businessclub ‘Eigenaardig’
Starters/jong ondernemerschap
–  Marlies Germanus - BeThere + jonge ondernemers
–  Rachel van de Greef - BIM/De Jamfabriek + jonge ondernemers
Vastgoed/RO: ruimte voor handels- en maakbedrijven
–  John Groenewoud - Built To Build
–  Wim Boers - Kadans Vastgoed
Binnenstad/bezoekstad (cultuur, retail, horeca)
–  Charles de Mooij - Noord Brabants Museum
–  Karin Rademaker - Hotel Central
Snelle groeier
–  Fabio Wittens – Besparingsconsulent
–  Claudia Mennen - BrandLoyalty
Interviews 2e ronde (2)
Agrifood
–  Elies Lemkes - ZLTO
–  Jan Pieter van der Lugt - Grow Campus
–  Jan van der Hoeven - Brabant Life Science Seed Fund
Big data/ICT/dienstenstad
–  Mark Boelhouwer – Ricoh Nederland
–  Bert van Strien - voormalig Koning Willem I / ICT Academie
–  Henny Hilgerdenaar - Ctac
–  Angelique Penners - JADS
Blik van buiten
–  Joep Kemkens - Osse Industriële Kring
–  Maddy Goossens - CVO Veghel
–  Theo Bruinsma - BZW Oost
Zorgsector
–  Marie-Louise van der Kruijs - Reinier van Arkel Groep
–  Peter Langenbach - Maasstad ziekenhuis
–  Piet-Hein Buiting - Jeroen Bosch Ziekenhuis
–  Frank van Beers - Cello
Groepssessie 2 november
• 
Doel: Prioriteren/rangschikken van SWOT-resultaten en
vaststellen hoofdopgaven
• 
Streven: minimaal 30 deelnemers
• 
Aanwezig: strategische partners/essentiële stakeholders
• 
Voorwaarde: voldoende brede afvaardiging bedrijfsleven
à draagvlak
• 
‘Ring rond’ bedrijfsleven hoeft niet volledig aanwezig te zijn