De nieuwe comptabiliteitswetten

De nieuwe
comptabiliteitswetten
De nieuwe budget- en
beheerscyclus van de federale
overheid
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
1
Inhoud
I De nieuwe wetten op de
rijkscomptabiliteit
II De Copernicushervorming




II.1
II.2
II.3
II.4
Waarom hervormen?
De grote lijnen
De nieuwe budget- en beheerscyclus
De nieuwe controle-instrumenten
III Enkele conclusies
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
2
Deel I:
De nieuwe wet op de
rijkscomptabiliteit
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
3
Historiek
Wet houdende hervorming van de
rijkscomptabiliteit van 15 maart 1991
Wet van 17 juli 1975 die de
boekhouding van de ondernemingen
regelt
Verordening nr 2223/96 van 25 juni
1996 van de Europese Raad (ESR95)
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
4
Structuur van de wetgeving &
reglementering
Hervorming overheidscomptabiliteit
Copernicus
Verord EU
Raad 2223/96
Wetsontwerp
oprichting
CNOC
GW Art 37
Wetsontwerp
gemeensch
& gewesten
KB statuut
Rekenplichtig
e
KB Organen
gemeensch
FOD
Wetsontw
Overheidscompta
KB
rekeningen
stelsel
10/12/2002
Wetsontwerp
Aanpassing
OW Rekenh
KB Adm,
Begr. &
Beheerscontr
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
KB Interne
audit
KB Interne
controle
5
Wettelijk kader:
Algemene bepalingen
De administraties, instellingen en ondernemingen van de
federale overheid stellen een algemene rekening op :

De jaarrekening (balans, resultaatrekening);

De rekening van uitvoering van de begroting.
De algemene boekhouding wordt gevoerd volgens de principes
van het dubbel boekhouden en volgt het rekeningenstelsel van
de CNOC (Verzoening tussen rekeningstelsel privé-bedrijven & ESR95)
De boeking gebeurt op basis van vastgestelde rechten
De boeking verloopt simultaan in de algemene én in de
begrotingsboekhouding
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
6
Wettelijk kader:
Kalender
Het boekjaar en het begrotingsjaar,
lopen van 01 januari tot 31 december
Opmaak inventaris minstens 1 keer per
jaar, op 31/12;
De boekingen ten laste van jaar X
mogen gebeuren tot 1 februari X+1
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
7
Wettelijk kader:
Kalender - Begroting
De begroting wordt uiterlijk op 31 oktober bij de kamer
ingediend
Indien zij niet tijdig is goedgekeurd staat de wet
voorlopige kredieten toe:



Voor niet meer dan vier maanden ineens;
Ze mogen niet worden aangewend voor nieuwe (=
voorheen nog niet goedgekeurde) uitgaven;
Niet hoger dan de bedragen van de kredieten per
programma van de laatst goedgekeurde begroting, en
dit in verhouding tot de toegestane termijn
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
8
Wettelijk kader:
Kalender - Begroting
Ieder jaar wordt in de loop van het eerste
trimester een begrotingscontrole uitgevoerd


Ontwerpen tot aanpassing worden ingediend
bij de Kamer uiterlijk op 30 april
Deze aanpassingen worden vóór 30 juni door
de Kamer goedgekeurd
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
9
Wettelijk kader:
Kalender - Rekening
Voor 1 maart maakt elke FOD zijn uitvoeringsrekening v/d
begroting op.
Vóór 31 mei van het jaar dat volgt op het begrotingsjaar
maakt het Rekenhof de algemene rekening van het
algemeen bestuur met zijn opmerkingen over aan de
Kamer
Vóór 30 juni van het jaar dat volgt op het begrotingsjaar
dient de Minister van Begroting bij de Kamer van
volksvertegenwoordigers het wetsontwerp in tot
goedkeuring van de algemene rekening van het algemeen
bestuur
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
10
Wettelijk kader:
Kalender
01/03/X+1
UITVOERINGSREKENING
BEGROTING FOD
MIN. BEGROTING
31/10 BJ X-1
31/12/X-1
INDIENING GOEDKEURING
BEGROTING BEGROTING
30/04/X
30/06/X
AANPASSING GOEDKEURING
BEGROTING
AANGEPASTE
01/01/X
BEGROTING
BEGIN BEGROTINGSJAAR ==> KAMER
OPMAAK
BEGROTING
10/12/2002
UITVOERING
BEGROTING
31/05/X+1
ALGEMENE REKENING +
COMMENTAAR RH
KAMER VOLKSVERT.
31/03/X+1
ALGEMENE REKENING
 REKENHOF
31/12/X
EINDE
BEGROTINGSJAAR
30/06/X+1
WETSONTWERP
EINDREGELING
KAMER VOLKSVERT;
AFLEGGING
ALGEMENE
REKENING
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
11
Wettelijk kader:
Uitgaven - Kredietsoorten
de vastleggingskredieten ten belope waarvan
bedragen kunnen worden vastgelegd uit hoofde
van verbintenissen die ontstaan of gesloten
worden tijdens het begrotingsjaar ...
de vereffeningskredieten ten belope waarvan
tijdens het begrotingsjaar bedragen kunnen
worden vereffend uit hoofde van rechten
vastgesteld in uitvoering van voorafgaandelijk
vastgelegde verbintenissen
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
12
Wettelijk kader:
Uitgaven - Kredietsoorten
De vastleggings- en vereffeningskredieten zijn strikt
limitatief
Het deel dat op het einde van het jaar nog beschikbaar is,
wordt geannuleerd
Alle uitgaven worden gedaan door tussenkomst van de
Minister van Financiën:


Alle betalingen verlopen via de Centraliserend
Rekenplichtige
Fondsenvoorschotten kunnen alleen door de Minister
van Financiën worden toegestaan, in de gevallen door
de Koning bepaald
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
13
Wettelijk Kader
Uitgaven - Vastleggingskredieten
Toegekend voor de duur van het budgettair jaar
Het niet vastgelegde deel wordt geannuleerd
De vastgelegde middelen worden overgedragen, voor wat
het nog “niet vereffende” deel betreft
De kredieten die vrijkomen door vermindering van een
overgedragen vastlegging worden geannuleerd
Binnen de grenzen van het programma zijn
administratieve herschikkingen mogelijk tussen
basisallocaties
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
14
Wettelijk Kader
Uitgaven - Vereffeningskredieten
Toegekend voor de duur van het budgettair jaar
Het niet vereffende deel wordt geannuleerd ( het
vereffeningskrediet is dus niet gekoppeld aan een
vastlegging die werd aangegaan)
Herverdelingen van basisallocaties zijn mogelijk “binnen
de sectie”. Elke entiteit (=sectie) kan
vereffeningsmiddelen herschikken over de grenzen van
het programma
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
15
Wettelijk Kader:
Beslissing van de ministerraad
De MR kan vastleggings- en vereffeningsmiddelen toestaan
Beide soorten kunnen samen of afzonderlijk worden toegekend
Zij worden afzonderlijk geregistreerd in de begroting
Deze middelen moeten worden opgenomen in een wetsontwerp
Indien het bedrag van de beslissing > 5 mio euro of > 500.000
euro én meer dan 15 % van de betrokken BA, dan worden zij
opgenomen in een ontwerp ad hoc. De aanwending is opgeschort
tot neerlegging van het ontwerp
Is reeds een ontwerp ingediend, of betreft het een herschikken van
middelen, dan zijn de 2 vorige punten niet van toepassing
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
16
Wettelijk Kader:
Uitgaven - Aanrekeningsregels
Worden vastgelegd op vastleggingskredieten:



De verbintenissen die aangegaan worden tijdens het
begrotingsjaar
Voor recurrente uitgaven, enkel tot beloop van de bedragen die
tijdens het begrotingsjaar opeisbaar zullen zijn.
Vastlegging ten laste van X + 1 kan reeds vanaf 1 november X
De genomen vastleggingen worden aangerekend op:

Een visum genomen tijdens het begrotingsjaar

Of op het overgedragen saldo van een visum van vorige jaren.
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
17
Wettelijk Kader:
Uitgaven - Aanrekeningsregels
Op vereffeningsmiddelen worden aangerekend:
 De overeenkomstig art 8 vastgestelde rechten




Het bedrag is op nauwkeurige wijze vastgesteld
De identiteit van de schuldenaar of van de
schuldeiser is bepaalbaar
De verplichting om te betalen bestaat
Een verantwoordingsstuk is in het bezit van de
betrokken dienst
 De koning bepaalt de concrete
toepassingsmodaliteiten van deze vier voorwaarden
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
18
Wettelijk Kader:
Uitgaven - Aanrekeningsregels
Vereffening van een vastgesteld recht vereist bijkomend:



Aanrekening ten laste van het passend visum
Op het visum is een toereikend saldo tot dekking van de
uitgave
Er zijn voldoende vereffeningsmiddelen met de gepaste
begrotingsspecialiteit
Gezien er geen overdracht van middelen meer toegelaten is


Worden steeds de vereffeningskredieten belast die werden
toegestaan voor het begrotingsjaar waarin de vereffening plaats
heeft
Opm: vereffeningen ten laste van jaar X kunnen worden
geboekt tot 1 feb X + 1
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
19
Wettelijk kader:
Opvolgingsproblematiek
De vastlegging heeft enkel een impact op de
vastleggingsmiddelen en reserveert geen
vereffeningsmiddelen
De saldi van visa uit jaar X worden gedurende 5 jaar
overgedragen. (Tenzij bij het begin een langere termijn
werd aangegeven.)
Vereffeningskredieten zijn niet à priori toegewezen aan
een verbintenis. Zij dekken rechten die werden
“vastgesteld” in het jaar waarin deze kredieten werden
toegekend
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
20
Wettelijk kader:
Ontvangsten - Aanrekeningsregels
Wat de aanrekeningsregels voor de ontvangsten
betreft:

raming van de tijdens het begrotingsjaar
vastgestelde rechten

Niet langer de geïnde sommen
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
21
Wettelijk Kader
Organieke fondsen - Ontvangsten
De toewijzing van ontvangsten geschiedt in principe door
een organieke wet
De vastgestelde rechten worden geboekt en
aangerekend in het jaar waarin ze zijn vastgesteld
De kasontvangsten worden geboekt en aangerekend in
het jaar waarin de ontvangst werd gerealiseerd
De gerealiseerde ontvangsten worden toegewezen aan
het variabel krediet. (De overdracht is dus niet langer
bepaald in functie van een jaarlijks door het parlement te
stemmen drempel)
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
22
Wettelijk Kader
Organiek fonds - Variabele kredieten
De op het organiek fonds ingeschreven middelen vormen
vastleggings- en vereffeningsmiddelen.
(er wordt GEEN rekening gehouden met de reeds
bestaande verbintenissen ingevolge eerder aangegane
vastleggingen)
De ongebruikte vastleggings- en vereffeningsmiddelen
die nog beschikbaar zijn op het einde van het jaar
vermeerderen de middelen voor het volgende jaar en
mogen vanaf 1 jan X + 1 aangewend worden.
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
23
Wettelijk Kader
Organiek fonds - Variabele kredieten
De saldi van de vastleggingsvisa worden overgedragen (Bij
de overdracht naar aanleiding van de afsluiting van een jaar,
zal er een verschil bestaan tussen de hoeveelheid
vastleggings- en vereffeningsmiddelen)
Middelen die vrijkomen naar aanleiding van een vermindering
van een overgedragen visum worden bij de beschikbare
vastleggingsmiddelen gevoegd
De variabele kredieten komen NIET in aanmerking voor een
herverdeling met andere basisallocaties (zij mogen immers
niet “gestijfd” worden door andere begrotingsmiddelen.)
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
24
Wettelijk Kader:
Organiek fonds:Vastleggingsmachtigingen
De oprichtingswet van een variabel krediet kan voorzien, dat
vastlegd kan worden ten laste van vastleggingsmachtigingen
Wat niet is vastgelegd, wordt bij afsluiting van het
begrotingsjaar geannuleerd
Vereffening van verbintenissen kan echter slechts ten laste
van de gerealiseerde ontvangsten
Middelen bekomen door vermindering van vastleggingen ten
laste van overgedragen vastleggingsmachtigingen worden
geannuleerd
Zij zijn niet beschikbaar voor herverdeling tussen
basisallocaties
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
25
Wettelijk Kader:
Interne audit
Een interne auditdienst wordt ingericht
De interne audit is een zekerheid en advies verstrekkende
activiteit ...
De interne
uitgeoefend
audit
wordt
onafhankelijk
ingericht
en
De Koning bepaalt de modaliteiten van de organisatie
De werkplannen voor het uitvoeren van de interne audit,
zijn vaststellingen ... worden zonder uitstel aan de Minister
van Begroting en aan het Rekenhof meegedeeld
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
26
Deel II
De Copernicushervorming
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
27
II.1 Waarom hervormen?
Responsabilisering van de overheden
De Europese unie en de OESO
Government governance idee
<=> De administraties vandaag
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
28
De responsabilisering van de
overheden
De grenzen van de groei
Het tekort op de overheidsrekening
De te hoog opgelopen belastingdruk
De mondiger geworden burgers
De moderniseringsinspanningen in
omringende landen
=>Het streven naar een efficiëntere, een
effectievere en zuiniger overheid
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
29
De Europese Unie en OESO
De efficiënte besteding van de Europese
middelen en de controle daarop
Het totstandkomen van de EMU
De verfijning van het ESR als
rapporteringsmiddel (ESR95)
De Oeso als motor achter de
vernieuwing (PUMA)
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
30
Government governance idee
Steunt op:



Het proces van selectie, monitoring en vervanging
van diegenen die verantwoordelijkheid dragen
De capaciteit om op een effiënte wijze de
middelen te beheren en de juiste politieken te
implementeren
Respect voor de burgers en de instellingen die de
economische en sociale acties beheersen
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
31
Administraties vandaag
Uit de Copernicus analyse:






Weinig aansturingscapaciteit
Geen homogene takenpaketten
Gebrek aan prestatie-informatie
Onaangepaste financiële informatiessystemen
Focus op a priori controle
Geen duidelijke controlestructuren en
controleprocedures
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
32
II.2 De grote lijnen van de
hervorming
Een nieuw organogram
Invoering van een mandaatsysteem
Een nieuwe HRM politiek
Een nieuwe begrotings-, beheers- en
controlecyclus
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
33
Een nieuw organogram
Indeling op basis van opdrachten
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
34
Invoering van een
mandaatsysteem
Ingebed in de volgende structuur:


Strategisch plan van de regering en de minister
Managementplan van de Voorzitters en het
managementteam:
 visie 6 jaar

Jaarlijks operationeel plan met streefdoelen en
prestaties:
 horizon 3 jaar

Financieel plan, personeelsplan, investeringsplan:
 budget 1 jaar
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
35
Invoering van een
mandaatsysteem
HET MANAGEMENTPLAN
1. Managementsamenvatting
2. Analyse van de huidige positie
3. Doelstellingen


strategische doelstellingen
operationele doelstellingen
4. Risicoluik
5. Samenvatting van de financiële middelen
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
36
Invoering van een
mandaatsysteem
Operationeel plan
1.
Managementsamenvatting

samenvattende beleidsondersteunende nota

actieplan

boordtabel met prestatie-indicatoren

begrotingsenveloppen
2. Gedetailleerd operationeel plan

projectfiches

financieel plan

personeelsplan

investeringsplan
3. Risicobeheer
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
37
Budgettaire-, beheers- en
controlecyclus
Doelstellingen:




Efficiënte, effectieve en zuinige inzet van middelen
Grotere flexibiliteit in het beheer van de
budgettaire middelen
Grotere verantwoordelijkheid voor de ingezette
middelen en het behalen van de doelstellingen
Transparantie via begrotingsrapportering
 Tijdens het jaar
 Invoering van een jaarverslag
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
38
Budgettaire-, beheers- en
controlecyclus
Via:




Herziening van de budgettaire cyclus
Ontwikkeling van systemen voor interne
controle
Invoering interne auditfunctie
Herziening van de procedures in het kader
van de administratieve en
begrotingscontrole
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
39
Nieuwe HRM-politiek
Invoering van personeelsenveloppes
Invoering van personeelsplannen
Herziening van de loopbanen



Managers
Expertenloopbaan
Competentiemetingen en -toelagen
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
40
II.3 Een nieuwe budgettaire-,
beheers- en controlecyclus
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
41
Hoe realiseren?
Vernieuwing programmabegroting
Vernieuwing van de budgettaire- en
rapporteringscyclus
De invoering van een
prestatiebeheerssysteem
Vernieuwing van de controlecyclus
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
42
Vernieuwing programmabegroting
Vertaling van nieuw organogram in de
begrotingsstructuur
Herdefiniëring doelstellingen vanuit:


De beleidslijnen van de minister
De managementplannen
Herdefiniëring indicatoren voor een
gedegen opvolging
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
43
Vernieuwing budgettaire- en
rapporteringscyclus
Voorbereiding van de begroting


Uittekenen van normen
Evaluatie voorstellen
Uitvoering en opvolging van de begroting


Timing en normering voor opvolging
Regelmatige opvolging van de uitvoering
Verslaggeving, evaluatie en feedback


Normen voor de verslaggeving
Evaluatie van het jaarverslag
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
44
Voorbereiding van de begroting
Enveloppe systeem
Niveau federale overheid


Uitgaand van het stabiliteitsprogramma
Globale enveloppe voor de federale overheid
 Primaire uitgaven – globale enveloppe
 Renteuitgaven
Niveau federale overheidsdienst


Opdrachtenenveloppe
Beheersenveloppe
 personeelskredieten & personeelsgebonden kredieten
 werkingskredieten (gewone & ICT)
 investeringskredieten (gewone en ICT)
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
45
De opstelling van de begroting:
een ideaal beeld!
Stap 0: aanvang legislatuur
Definitie macrobudgettair beleid legislatuur
Inschatting globale budgettaire ruimte
Stap 1: begrotingsjaar X-1
Vastlegging budgettaire ruimte jaar X
Samenstelling bundel enveloppes per FOD
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
46
De opstelling van de begroting:
een ideaal beeld!
Stap 2
Opmaak operationeel plan binnen enveloppe


Strategische en operationele doelstellingen (zowel
‘routine’ als ‘nieuw beleid’)
Per opdracht
 Verwachte volumes aan prestaties: prestatiebegroting
 Kostprijzen van de te leveren prestaties


Voortrollend over 3 jaar
Consolidatie van operationele plannen
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
47
De opstelling van de begroting:
een ideaal beeld!
Stap 3
Beoordeling operationeel plan door de
Inspectie van financiën en de FOD B&B




budgettaire weerslag
uitvoerbaarheid
correctheid van inputs, outputs, outcomes?
toets op doelmatigheid
Advies van IF en FOD B&B aan minister
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
48
De opstelling van de begroting:
een ideaal beeld!
Stap 4
Technische bilaterales



in kaart brengen opportuniteitsvragen
oplossen van budgettaire knelpunten
validatie berekeningsmethode tussen
doelstellingen en prestaties
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
49
De opstelling van de begroting:
een ideaal beeld!
Stap 5
Consolidatie van alle operationele plannen


Inventarisatie knelpunten
Vastleggen berekeningsmethode transversale
knelpunten
Stap 6
Politieke bilaterales


wegwerken van overblijvende budgettaire
knelpunten
heroverwegingen
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
50
De opstelling van de begroting:
een ideaal beeld!
Stap 7
Goedkeuring door ministerraad
Voorlegging aan parlement
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
51
Vernieuwing budgettaire cyclus
Begrotingscyclus:
opmaak van de begroting
Goedkeuring
Parlement
Vastlegging /
Actualisering
van de
budgettaire ruimte
Dec-Jan
Okt
Politieke
Bespreking
&
Goedkeuring
Vastlegging
van de
operationele
Jan-Feb
enveloppen
Sep
Consolidatie
Operationele
Plannen
Maa Opmaak
Mei
Operationele
Plannen
Eind
Jul
Jun
Jul
Advies
Inspectie
van Financiën
Technische
Bilaterales
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
52
Invoering van een
prestatiebeheerssysteem
Wat?
Een systeem dat de verwezenlijking van
de doelstellingen van een organisatie op
een systematische manier ondersteunt
en aldus een opvolging en bijsturing
ervan toelaat.
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
53
Referentie Model : Overzicht
SWOT Assessment
Strategisch FOD Management
Beheersplan FOD
FOD Missie
Strategisch Plan
Operationeel Plan
Appreciatie &
Evaluatie
Rapportering
Monitoring Activiteiten
& Processen
Regeringsverklaring
Prestatie Meetsysteem
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
54
Referentie Model : Inhoudelijk
SWOT Assessment
•Ethiek, waarden, missie, doelstellingen
Strategisch FOD Management
•Risico en veranderingsbeheer
 Stakeholders, externe en interne klanten
•Allianties met POD’s, FOD’s, andere organisaties
 Algemene en Juridische richtlijnen, bedrijfscultuur
Beheersplan FOD
FOD Missie
Appreciatie &
Evaluatie
Strategisch Plan
Operationeel Plan
Lange-termijn doelstellingen:
• Recurrente Kernactiviteiten
• Programma’s en Projecten
• Missies vanuit politiek
primaat
• Na te streven effecten
•Prestatieindicatoren
(efficiëntie, zuinigheid)
• Financiële Middelen
• Personele Middelen
Rapportering
• Financieel
• Indicatoren
• Risico’s
Personeel
 Innovatie
Regeringsverklaring
• Missie
• Doelstellingen
Monitoring Activiteiten
& Processen

• Financieel
• Indicatoren
• Risico’s
Personeel
 Innovatie

Prestatie Meetsysteem
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
55
Referentie Model: Verantwoordelijken
• Beleidsvoorbereidende Cel
SWOT Assessment
Strategisch FOD Management
Beheersplan FOD
FOD Missie
Strategisch Plan
Operationeel Plan
• Beleidsraad
• Minister
• Voorzitter FOD
• Hoofd
Beleidsvoorbereidende Cel
• Voorzitter FOD
• Directie Comité
• Beleidsvoorbereidende Cel
• Directie B&B
• Operationele Managers
Appreciatie &
Evaluatie
Rapportering
Monitoring Activiteiten
& Processen
• Beleidsvoorbereidende
Cel
• Directie B&B
• Operationele Managers
Regeringsverklaring
Prestatie Meetsysteem
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
56
Referentie Model : Procesmatig
SWOT Assessment
Strategisch FOD Management
(1)
FOD Missie
Regeringsverklaring
Beheersplan FOD
(2)
Strategisch Plan
(3)
Operationeel Plan
(4)
(12)
(10)
Appreciatie &
Evaluatie
(8)
(11)
(9)
Rapportering
Monitoring Activiteiten
& Processen
(5)
(6)
(7)
Prestatie Meetsysteem
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
57
Referentie Model : Procesmatig
(1)
(2)
(3)
(4)
De Missie van de FOD wordt vastgelegd, op basis van de politieke Missie, maar rekening houdend met het
Strategisch FOD Management. ( Stakeholders van de FOD, Algemene en Juridische richtlijnen,
Bedrijfscultuur en Risk & Change Management factoren)
Het Strategisch Plan wordt opgesteld, rekening houdend met de FOD Missie, Politiek Primaat, Strategisch
FOD Management en bij de eerste planningscyclus ook een SWOT Assessment.
Het Operationele Plan wordt uitgewerkt. Input komt zowel van het Strategische Plan en de Evaluatie van de
prestaties van voorbije periodes (vanaf de tweede planningscyclus). De Directie bepaalt wat de objectieven
zijn die zij wil bereiken in volgende begrotingsjaar, en de financiële- en personeelsmiddelen die zij hiervoor
wenst in te zetten. Ook de indicatoren worden vastgelegd op basis waarvan achteraf de prestaties zullen
worden beoordeeld.
(5)
Het Operationeel Plan en het voorstel van middelen-enveloppe wordt overgemaakt aan de bevoegde
Minister.
(6)
De Minister evalueert de voorgestelde begroting, en geeft feedback over de begroting, en de voorgestelde
enveloppes. Indien het begrotingsvoorstel niet aanvaard wordt, start er een iteratie waarbij het Operationeel
Plan en de toetsing aan het Politieke Primaat worden overgedaan, tot er een consensus wordt bereikt.
Zodra de Begroting goedgekeurd is, start het proces van Monitoring der activiteiten en processen. Dit
omhelst onder andere het opvolgen van de mate waarin de gebutgetteerde indicatoren worden bereikt.
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
58
Referentie Model : Procesmatig
(1)
(2)
(3)
(4)
De Missie van de FOD wordt vastgelegd, op basis van de politieke Missie, maar rekening houdend met het
Strategisch FOD Management. ( Stakeholders van de FOD, Algemene en Juridische richtlijnen,
Bedrijfscultuur en Risk & Change Management factoren)
Het Strategisch Plan wordt opgesteld, rekening houdend met de FOD Missie, Politiek Primaat, Strategisch
FOD Management en bij de eerste planningscyclus ook een SWOT Assessment.
Het Operationele Plan wordt uitgewerkt. Input komt zowel van het Strategische Plan en de Evaluatie van de
prestaties van voorbije periodes (vanaf de tweede planningscyclus). De Directie bepaalt wat de objectieven
zijn die zij wil bereiken in volgende begrotingsjaar, en de financiële- en personeelsmiddelen die zij hiervoor
wenst in te zetten. Ook de indicatoren worden vastgelegd op basis waarvan achteraf de prestaties zullen
worden beoordeeld.
(5)
Het Operationeel Plan en het voorstel van middelen-enveloppe wordt overgemaakt aan de bevoegde
Minister.
(6)
De Minister evalueert de voorgestelde begroting, en geeft feedback over de begroting, en de voorgestelde
enveloppes. Indien het begrotingsvoorstel niet aanvaard wordt, start er een iteratie waarbij het Operationeel
Plan en de toetsing aan het Politieke Primaat worden overgedaan, tot er een consensus wordt bereikt.
Zodra de Begroting goedgekeurd is, start het proces van Monitoring der activiteiten en processen. Dit
omhelst onder andere het opvolgen van de mate waarin de gebutgetteerde indicatoren worden bereikt.
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
59
Referentie Model: Procesmatig
(7)
De prestaties die worden behaald en geconstateerd, worden gerapporteerd vanuit verschillende
aanleversystemen (via software toepassingen, externe informatiebronnen, manuele opzoekingen).
(8)
De gerapporteerde resultaten, worden geëvalueerd. Wat zijn de onderliggende redenen voor afwijkingen
van wat vooropgesteld was tijdens de begroting.
(9)
De evaluatie van de prestaties, dient als input voor correctieve acties, en als feedback informatie voor een
volgend Operationeel Plan. Deze evaluatie kan ook verder gebruikt worden bij andere
beoordelingssystemen, die bijvoorbeeld vallen onder de P&O functie.
(10)
De behaalde resultaten en conclusies uit het Operationeel Plan, worden gebruikt als feedback en voor
mogelijke correctieve aanpak in een volgend Strategisch Plan.
(11)
Een volgende Strategisch Plan zal rekening houden met de positieve en negatieve bevindingen uit het
Prestatiemeetsysteem.
(12)
Bij het eerste Strategisch Plan dat er wordt opgemaakt, zal er geen informatie beschikbaar zijn vanuit een
Prestatiemeetsysteem. Een SWOT Assessment van de organisatie zal echter informatie aanreiken waarop
men zich kan baseren.
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
60
Interactie begroting en
prestatiebeheerssysteem
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
61
II.4 De implementatie van
nieuwe controle-instrumenten
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
62
Controle:
een essentiele bouwsteen
Wat is nieuw:





Van a priori controle naar a posteriori
controle
Accent veschuift van externe naar interne
controle
Invoering van de principes van
risicomanagement
Oprichting van een interne auditdienst
Afstemming van controles op elkaar
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
63
Controle:
een essentiele bouwsteen
Instrumenten:




Het wetsontwerp op het Rekenhof
De invoering van interne controle
De inrichting van de interne audit
De nieuwe administratieve en
begrotingscontrole
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
64
Controle door het Rekenhof
Nieuwe organieke wet
Afschaffing voorafgaand visum
Inlichtingen verschaffen aan
Parlement over





Wettigheid
Regelmatigheid
Doelmatigheid
Doeltreffendheid
Zuinigheid
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
65
Intern controle
KB 26 MEI 2002
Iedere FOD ... verzekert de goede werking van zijn intern
controlesysteem
De interne controle is een geheel van maatregelen en acties,

ingesteld,

uitgevoerd en

opgevolgd door het directiecomité, ... en door het personeel
van elke federale overheidsdienst,

bestemd om een redelijke zekerheid te bieden ten aanzien van
de beheersing van risico's die het bereiken van zijn
doelstellingen in het gedrang zouden kunnen brengen
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
66
Intern controle
KB 26 MEI 2002
Interne controle streeft naar het geven van een
redelijke zekerheid m.b.t.:



De effectieve en efficiënte realisatie van de
doelstellingen
De betrouwbaarheid van de financiële en
beheersinformatie
De conformiteit met de van kracht zijnde wetgeving en
reglementering
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
67
Intern controle
KB 26 MEI 2002
De beleidsraad bepaalt de aanvaardbare risico-niveaus en
ziet toe op de aangepastheid van het intern controlesysteem
De federale overheidsdienst Budget en Beheerscontrole
verzekert een methodologische ondersteuning voor het
intern controlesysteem ... binnen de volgende domeinen

het operationele

de informatiesystemen

het juridische

de overeenstemming met de ... wetgeving en
reglementering
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
68
Interne controle
De voorzitters moeten binnen de twee jaar
een systeem van interne controle invoeren
Interne controle is verzekerd, dan:
 Grotere autonomie
 Verlichting procedures in het kader van de
administratieve en begrotingscontrole
Interne audit verifieert de interne controle
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
69
Interne audit:
Taakstelling
Oordelen over de doeltreffendheid en
de doelmatigheid van het interne
controlesysteem
De werking en de doelmatigheid van
het systeem van kwalitietszorg binnen
de FOD nagaan
Bijdragen tot selfcontrol assessment
Specifieke opdrachten
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
70
De interne audit:
KB 2 OKTOBER 2002
Art 1. ... wordt verstaan onder "interne audit“, de
onafhankelijke en objectieve activiteit:

die aan een organisatie zekerheid verstrekt over de mate
waarin zij haar werking beheerst

die haar advies verleent om haar werking te verbeteren

die bijdraagt tot het creëren van toegevoegde waarde

Zij helpt de organisatie haar doelstellingen te bereiken
door ... evaluatie van de processen voor risicobeheer,
beheer en bestuur en door voorstellen te formuleren om
hun effectiviteit te verbeteren
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
71
De interne audit:
KB 2 OKTOBER 2002
Art. 2. § 1. De interne audit ... evalueert en het formuleert
aanbevelingen voor de betere werking van:

het interne controlesysteem (zie KB van 26 mei 2002)

het risicobeheer

de compliance controle

de kwaliteitsystemen
Art. 2. § 2. Deze opdracht betreft niet de audit van de
management- en staffunctie, noch de certificatie van de
rekeningen.
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
72
De nieuwe administratieve en
begrotingscontrole
Onderscheid tussen type dossiers:
 Type
1:
beleidsplanning,
strategische
oriëntaties,
begrotingsenveloppes, de begrotingsuitvoering en evaluaties
 Voorafgaande controle

Type 2: begrotingsvoorstellen, dossiers voorgelegd aan
ministerraad, minister van begroting, dossiers met een groot
risico
 Voorafgaande controle

Type 3 : uitvoeringsdossiers
 Controle per steekproef, achteraf
Risicograad als doorslaggevend criterium
Opschortend advies van de IF wordt ingeperkt
Op voorwaarde dat interne controle werkt
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
73
De nieuwe administratieve en
begrotingscontrole
De wet: art 31


De Ministerraad houdt toezicht
uitvoering van de begroting.
op
de
Hij bepaalt de houding van de Regering ten
opzichte van de wetsvoorstellen en de van het
parlement uitgaande amendementen, waarvan
de aanneming een weerslag zou kunnen
hebben, hetzij op de ontvangsten, hetzij op de
uitgaven. ...
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
74
De nieuwe administratieve en
begrotingscontrole
De wet: art 31

Aan de voorafgaande akkoordbevinding van de
Minister van Begroting worden voorgelegd de
voorontwerpen van wet, de ontwerpen van KB en MB, van
omzendbrief of van beslissing :
 1° waarvoor geen of onvoldoende kredieten bestaan
 2° waarvoor rechtstreeks of onrechtstreeks, de ontvangsten
kunnen worden beïnvloed, of nieuwe uitgaven kunnen
ontstaan

De Minister van Begroting kan voor bepaalde
aangelegenheden vrijstellen van de voorafgaande
akkoordbevinding mits het gunstig advies van de
Inspecteur vanDeFinanciën
nieuwe comptabiliteitswetten
10/12/2002
en de nieuwe begrotingswetten.
75
De nieuwe administratieve en
begrotingscontrole
De wet: art 32
Op voorstel van de Eerste Minister en van de Minister van
Begroting, en na het advies van de in Raad vergaderde
ministers,
organiseert
de
Koning
een
administratieve, begrotings- en beheerscontrole
Naast de uitoefening van die controle vervullen de
Inspecteurs van Financiën het ambt van budgettaire en
financiële raadgever van de minister bij wie ze zijn
geaccrediteerd
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
76
De nieuwe administratieve en
begrotingscontrole:
Het ontwerp KB
De IF’s vervullen de rol van raadgever van de Min van
Begr en van de functioneel bevoegde Minister
(begeleidend advies)
Zij oefenen eveneens controle uit in naam van de Min
Begr of de Min van Ambtenarenzaken.
Voorstellen die het akkoord van de Minister van Begroting
vereisen, worden vooraf aan IF voorgelegd
Indien het akkoord van de Minister van Begroting niet
bekomen wordt, kan de functioneel bevoegde Minister ze
aan de Ministerraad voorleggen
Alle voorstellen voorgelegd aan de Ministerraad bevatten
het schriftelijk advies van de geaccrediteerde IF
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
77
De nieuwe administratieve en
begrotingscontrole:
Het ontwerp KB
De Minister van Begroting kan voor bepaalde
aangelegenheden beslissen dat het gunstig advies van IF
vrijstelt van zijn akkoord
(Bij ongunstig advies  akkoord Minister vereist)
In een MB, geldig voor 1 begrotingsjaar, bepaalt de Min
Begr:
 de uitvoeringsdossiers met hoog risico
 De interventiedrempels voor overheidsopdrachten
inzake keuze van de procedure en van de gunning
te onderwerpen aan het voorafgaand (blokkerend) advies
van IF
Het advies van IF betreft de wettelijkheid, regelmatigheid,
doeltreffendheid en doelmatigheid en zuinigheid
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
78
IF taakstelling
Horizontale knipperlichtfunctie
Ad hoc onderzoeken
Evaluatie van het jaarverslag
Accent op interne auditfunctie
IF in auditcomite
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
79
V Enkele conclusies
Copernicus en nieuwe wet op de
rijkscomptabiliteit: een gelukkig toeval
Efficiëntere, effectievere en zuiniger
aanpak mogelijk door:



Nieuwe instrumenten
Nieuwe organisatie
Nieuwe verantwoordelijkheden
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
80
De uitdaging
De verschillende facetten van de
hervorming tot één geheel smeden
Opgelet voor nieuwe bureaucratie
(managementplannen, operationele
plannen, rapporteringen, jaarverslagen)
Toegevoegde waarde realiseren
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
81
De uitdaging
In het draagvlak voldoende aanwezig
en uitgebouwd?




Methodologisch
Organisatorisch
Budgettair
politiek
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
82
Bedankt voor uw aandacht
Alfons BOON
Directeur-generaal
Begeleiding Begroting
FOD Budget en Beheerscontrole
Brussel
10/12/2002
De nieuwe comptabiliteitswetten
en de nieuwe begrotingswetten.
83