GM - Warenwelenwee

GENETISCH
MANIPULEREN OF NIET MANIPULEREN
WAT ZEGGEN DE BEWIJZEN?
De wetenschappelijke ijver kent geen grenzen. Onze genetische ingenieurs weten met hun
fantasie geen blijf. Wie dacht dat alleen voedingsgewassen genetisch worden aangepast moet zijn
fantasie wat meer prikkelen. Er werden al vissen gemaakt die opgloeien onder UV licht, bacteriën die
HIV tegenhouden, varkens kregen spinaziegenen ingeplant en geiten produceren spinrag.
Toen in 1996 de eerste genetische tomaten op de Britse markt verschenen zag de toekomst van deze
techniek er nog rooskleurig uit. In februari 1999 stak de Schotse biochemicus Arpad Pustzai de lont
aan het kruidvat : hij ontdekte dat bepaalde stammen van genetisch gemanipuleerde aardappelen giftig
waren voor zijn labo-ratten.
Onmiddellijk kwam er een grote anti GGO (Genetisch Gemanipuleerd Organisme) campagne in
Europa die op gang werd getrokken door Britse milieuorganisaties. Er dreigde zelfs een regelrechte
handelsoorlog tussen Europa en Amerika als wij de GGO’s niet zouden willen invoeren en
verbouwen. Intussen heeft Europa toegegeven onder de Amerikaanse druk en worden GGO’s
toegelaten, zij het dan dat de consument moet kunnen nagaan of hij of zij al dan niet gemanipuleerd
goed koopt. Gezien het prijsverschil met natuurlijk voedsel heeft men de deur wagenwijd opengezet
voor fraudeurs….. in afwachting van de onvoorwaardelijke goedkeuring door de Europese commissie.
De vooruitgang staat niet stil : naast tomaten en aardappelen heeft men ook soja, koren, maïs,
koolzaad(olie), katoen, suikerbieten, walnoten, pinda’s, tabak, erwten, pepers, spinazie, uien, rijst….
bewerkt met Bt.1. De kans dat we natuurlijke voeding kunnen kopen verkleint elk jaar, omdat de
bebouwde oppervlakten GGO’s spectaculair stijgen.
Wereldwijd groeide de met GGO’s
bebouwde oppervlakte van 1.74 miljoen ha
in 1996 tot 67,66 miljoen ha. in 2003 : dat is
40 maal meer in zeven jaar tijd. Goed
nieuws voor de beleggers, slecht nieuws voor
de rest van de wereld.
1
Bt : Bacillus thuringeinsis levert samen met B. Cereus en B. anthracis (de anthrax bacil) het DNA dat gebruikt
wordt om onze voeding te ‘verbeteren’.
Waarom GGO?
Het meest gebruikte argument is dat men door dergelijke ingrepen de honger in de wereld kan
bestrijden2. Honger is inderdaad een groot probleem, maar is het wegens tekort aan voedsel of
vanwege een slechte verdeling ervan? We zitten al jaren met voedseloverschotten die met de
regelmaat van een klok worden vernietigd (ook in dit land). Het argument honger is een emotionele
voltreffer maar genetisch gemanipuleerd voedsel zal daar niet de minste verandering in brengen.
Integendeel. Malinese boeren zagen hun wilde rijst verdwijnen door het gebruik van de pesticiden op
de gepatenteerde GGO rijst die wel deze gifstoffen verdraagt. Degenen die deze patenten kunnen
betalen verkopen nu hun dure rijst terwijl de arme bevolking verder wegkwijnt.
GGO’s verhogen de opbrengst per hectare2. Naast kwantiteit bestaat er ook nog een criterium
als kwaliteit. Al verdubbelt men de kwantiteit per hectare, de hoeveelheid voedingsnutriënten per
hectare blijven dezelfde. Of anders gezegd : een biologische appel3 bevat 2 maal zoveel vitaminen en
mineralen als een GGO appel. We passen het oude spreekwoord dus aan : “Two apples a day keeps the
docter away”. Om dezelfde voedingskwaliteit te hebben zouden we onze voedselinname moeten
verdubbelen wat ons spijsverteringstelsel zwaar zal belasten.
Genetisch gemanipuleerde gewassen kunnen gedijen in droogte en zelfs op zoute bodems.
Misschien een oplossing voor enkele landen met arme gronden. Maar waar een onvruchtbare bodem is
vindt men doorgaans ook niet zoveel mensen. Bovendien gebruiken zij de gewassen die ze al eeuwen
verbouwen en die hen beter van voorzien van de nodige nutriënten dan de nieuw ingevoerde
gewassen.
Het verbeteren van de smaak is nog een vaak aangehaald argument dat ons moet overtuigen
van het nut van GGO’s. De op hydrocultuur gekweekte tomaten zijn inderdaad smakeloos, maar we
hoeven echt geen genetisch gemanipuleerde tomaten om de smaak van zongerijpte biologische
tomaten (voor velen onder ons een verre herinnering) te verbeteren.
Door het in gebruik nemen van gewassen die bestand zijn tegen schimmels en insecten zullen
minder pesticiden moeten gebruikt worden. Helaas nemen onkruid, insecten en schimmels een deel
van het resistent makende DNA over en worden zelf bestand tegen pesticiden zodat we steeds sterkere,
en meer vervuilende, middelen moeten inzetten.
En wat te denken van allergeenvrije gewassen (geen hooikoorts meer), of uien die je niet meer
doen huilen, en cafeïne vrije koffie? Heel bedenkelijk wordt het als gewassen worden gemanipuleerd
om er geneeskundige specialiteiten uit te halen; de zogenaamde farmaceutische gewassen. Want ook
de farmaceutische industrie heeft belangstelling voor GGO’s. Planten krijgen menselijke genen zodat
ze de gewenste eiwitten produceren. Ventria Bioscience is trots dat ze planten heeft gemaakt die
lactoferrine, lysosyme en krachtige groeifactoren aanmaken waardoor de productiekosten van deze
specialiteiten 30 maal lager liggen.
Sommige Bt eiwitten vormen ook krachtige allergenen en immunogeen….. planten worden
voorzien van genen die cytokines produceren. Cytokines kunnen het immuunsysteem onderdrukken,
het centraal zenuwstelsel aantasten. Interferon alfa wordt gemeld bij dementie, stemmingswisselingen,
Genen van het coronavirus van het varken (familie van het SARS-virus) worden ingeplant in gewassen
om vaccins te maken. Uit het glycoproteïnegen gp 120 van HIV-1 (AIDS virus) dat werd overgebracht
op planten probeert men een oraal vaccin te ontwikkelen voor schapen…. Kortom men bouwt een
biologische atoombom waartegen het vogelgriepvirus maar een voetzoekertje is. Deze genetische
materialen worden meegesleept door de wind en bedreigen alle levende wezens op aarde. Ze kunnen
recombineren met virussen en bacteriën waardoor nieuwe bijzonder agressieve stammen zich kunnen
ontwikkelen die bestand zijn tegen de zwaarste gifstoffen in het wetenschappelijk arsenaal.
Om deze gevaren in te dijken manipuleert men het mannelijk zaad van de plant zodat het zichzelf
vernietigt en er geen bevruchting meer mogelijk is. De natuur begrijpt het niet zo goed en verspreidt
nu de mannelijke zelfmoordgenen via de pollen. We kunnen alleen maar hopen dat de werkelijkheid
onze fantasie niet overtreft.
2
International Service for Acquisition of Agri-Biotech Applications
Echt biologische appels, zoals ze gewonnen werden voor de grote pesticidenslag begon en lang voor er sprake
was van genetische manipulatie,zijn niet meer te verkrijgen.
3
Geen nadelen?
Uiteraard hebben bio-ingenieurs het nooit over de ongewenste neveneffecten (net zoals bij
medicijnen). Investeringen moeten geld opbrengen, en dat doet onderzoek naar ongewenste effecten
nu eenmaal niet. Gevolg : u en ik worden gebruikt als proefdieren. Later zullen wij, op eigen kosten,
moeten bewijzen dat we ziek zijn geworden door de gemanipuleerde voeding die ons werd
aangeprezen door de industrie. Met andere woorden het onderzoek naar de nevenwerkingen wordt
door de consument, op zijn eigen lichaam, uitgevoerd en door hemzelf betaald. Zoiets als een
buurman die je auto komt lenen en hem dan terugbrengt met een lege benzinetank. Tegen de tijd dat
het bewezen is dat de ondernemingen fouten hebben begaan zijn de winsten binnen, de bedrijven
ontbonden (en opnieuw opgericht onder een andere naam) en heeft men weer iets nieuws bedacht om
de argeloze burger om de tuin te leiden.
Over de nadelen heeft zich een commissie van 25 onafhankelijke wetenschappers een rapport
opgesteld.4 De bevindingen van dit rapport worden hier verkort weergegeven.
1. GGO’s lossen de beloften niet in.
Nauwgezet onderzoek sinds 1999 heeft aan het licht gebracht dat in de onderzochte
(Amerikaanse) landbouwondernemingen niet minder gebruik werd gemaakt van herbiciden en
pesticiden. De V.S. hebben 12 miljard dollar besteed aan subsidies voor verkopen van transgene
gewassen die afgekeurd of van de markt verwijderd werden.
2. Transgenetische variëteiten zijn niet stabiel
Dat wil zeggen dat de transgene kwaliteiten zonder meer overgaan op de natuurlijke gewassen.
Zo zit Canada geplaagd met driedubbel herbicide-bestendig gemaakt koolzaad dat zijn genetische
kwaliteiten heeft vermengd met het natuurlijke koolzaad. Deze ‘nieuwe’ variëteit heeft nagenoeg
heel Canada ‘besmet’.5 Het veilig gebruik van de zo geroemde canola olie komt daardoor op de
helling. Landbouwers in de V.S. worden geterroriseerd door glyfosfaat bestendig onkruid dat zijn
eigenschappen heeft geërfd van GGO’s. Gevolg : om dit onkruid te bestijden in de katoen-, sojaen maïsvelden, moet men gebruik maken van het veel giftigere atrazine.
De transgenetische vervuiling is niet tegen te houden. Dit soort contaminatie werd vastgesteld in
afgelegen gebieden in Mexico wat erop wijst dat deze eigenschappen lettertlijk zijn overgewaaid
uit ver afgelegen gebieden. Canada blijkt het meest van de vervuiling te verduren te hebben van
de 33 stalen van niet genetisch gemanipuleerde gewassen bleken maar liefst 32 toch
transgenetische eigenschappen te hebben.
3. GGO’s worden geacht veilig te zijn tot het tegendeel bewezen is.
De regelgeving werd opgesteld met de bedoeling de goedkeuring voor GGO’s
te bespoedigen ten koste van veiligheidsoverwegingen. De omschrijving van het begrip
‘substantiële evenwaardigheid’ werd vaag gehouden waardoor het voor de firma’s makkelijk is om
transgene producten ‘substantieel evenwaardig’, en bijgevolg even veilig, te verklaren als
natuurlijke producten
4. GGO’s brengen de gezondheid in gevaar.
Het weinige grondige onderzoek dat op dit vlak werd uitgevoerd baart het panel zorgen. Uit
de, tot nog toe enige, ernstige studie is gebleken dat bij ratten die gevoerd werden met GGO’s, in
maag en darmen ‘groeifactor-achtige’ effecten optraden. Deze wijzigingen waren niet afkomstig
van de transgene voeding zelf maar van transgene effecten op de werking van de cellen van maag
en darmen. GGO’s kunnen dus wellicht ook menselijke genen activeren of deactiveren. Welke
genen dat zullen zijn en wat de gevolgen zijn blijft in het ongewisse.
4
The Independent Science Panel On GM. Final Report 15 juni 2003 (http://www.i-sis.org.uk/ispr-summary.php)
Percy Schmeiser, een Canadese landbouwer werd door Monsanto (producent van het koolzaad) voor de
rechtbank gedaagd omdat hij, zonder de verschuldigde retributie (37$ per ha) aan Monsanto te betalen, Gt
koolzaad zou verbouwd hebben. De boer beweert dat hij nooit Monsanto koolzaad heeft gezaaid en dat zijn
velden werden besmet door Monsanto. De rechtbank gaf, na ettelijke processen, beiden gelijk.
5
5. GGO’s bedreigen het milieu.
Bt eiwitten die werden ingeplant in gewassen doden niet alleen de insecten die ze als doelwit
hebben maar ook tal van andere ‘onschuldige’ insecten. Zo kan elke bijenkweker u vertellen over
de grote bijensterfte, enkele jaren geleden, toen de bijen, uitzonderlijk en in hoogste nood wegens
de ongewone droogte, op GGO maïs vlogen. Als we bedenken dat deze insecten nodig zijn voor
de verspreiding van stuifmeel en op die manier de hele natuur ‘bevruchten’ is een rampscenario
niet langer fantasie.
6. GGO’s overleven breedsspectrum herbiciden.
Deze herbiciden zijn nog agressiever dan de gifstoffen die gebruikt werden om natuurlijke
gewassen te behandelen. GGO’s werden speciaal ontwikkeld om de deze herbiciden te kunnen
weerstaan. Men schat dat 75% van alle GGO’s behandeld worden met ammonium glufosinaat en
glyfosfaat. (Roundup® van Monsanto)
Men weet reeds lang dat ammonium glufosinaat verantwoordelijk is voor neurologische-,
gastrointestinale-, hematologische- en ademhalingsstoornissen en dat ze misvormingen
veroorzaken bij de foetus. Ook voor de fauna is het een bedreiging o.a voor vlinders en een aantal
‘nuttige’ insecten en dieren, (50% van de aardwormen gaan dood, bij de overlevenden treden
storingen in het darmkanaal op), voor mosselen, oesters, en zalm. De flora lijdt schade omdat
gunstige bodembacteriën en schimmels gedood worden, vooral deze die stikstof in de bodem
moeten binden.
In Groot Brittanië worden de meeste incidenten met glyfosfaat gemeld. Functiestoornissen
doen zich ook voor als de gifstof gebruikt wordt volgens de voorschriften. Zo verdubbelt het risico
op abortus terwijl kinderen van moeders met een verhoogd glyfosfaatgehalte gedragsstoornissen
vertoonden. In labo-proeven werden afwijkingen van de skeletontwikkeling bij de foetus bij ratten
geconstateerd. Glyfosfaat remt de aanmaak van steroïden en is genotoxisch bij zoogdieren, vissen
en kikkers
7. Na superbacteriën nu ook supervirussen.
Door de overdracht van genen en door genrecombinatie bestaat ook het gevaar dat nieuwe
bacteriën en virussen spontaan worden gecreëerd. Tijdens een routine experiment met genetisch
materiaal heeft men zo per ongeluk een dodelijk virus gemaakt. Gelukkig betrof het hier een virus
dat dodelijk was voor muizen. Het behoort dus niet langer meer tot de fantasie dat het menselijk
vernuft nu ook naast superbacteriën ook supervirussen kan bouwen. De mogelijkheden worden
trouwens naarstig bestudeerd in het kader van de biologische oorlogsvoering.
Om de zaken nog te versnellen heeft een Californische firma (Maxygen Inc.) een nieuwe
techniek ontwikkeld. Het komt erop neer dat men de genen van verschillende organismen in een
grote pot stopt en dan kijkt wat er allemaal uitkomt. Zo heeft men geëxperimenteerd met 6
genomen van retrovirussen van muizen en kon men na afloop met trots vertellen dat er niet minder
dan 5.000.000 recombinantvirussen gemaakt werden. Voorwaar een hele stunt maar…. een
potentiële bedreiging voor de mensheid en alle leven op aarde. De kans dat zo’n virus ‘uitbreekt’
is zeer reëel. Het is zelfs niet denkbeeldig dat fanatieke religieuze groeperingen, of
belangengroepen achter de schermen, de wereld kunnen gijzelen door een agressief virus te
verspreiden waarvan zij alleen het vaccin hebben.
8. Transgenetisch DNA wordt opgenomen door darmbacteriën.
De weerstand tegen antibiotica, die ingebouwd wordt in de planten, kan door darmbacteriën
worden overgenomen. Hoe gaan we dan ‘slechte’ darmbacteriën bestrijden die we zelf immuun
hebben gemaakt tegen onze eigen antibiotica?
Niet alleen de darmbacteriën nemen het DNA op maar ook de darm zelf waarna het genetisch
materiaal in het lichaam wordt rondgestuurd. Eenmaal het DNA ‘aanslaat’ kan zich het hele
arsenaal gekende, en ongekende, ziekten ontwikkelen die slechts met de meest ingrijpende
therapieën kunnen bestreden worden : wegsnijden, verbranden of vergiftigen. Deze technieken
zijn wanhopige noodoplossingen die geenszins genezing garanderen.
9. Alleen de positieve resultaten worden gepubliceerd, de negatieve resultaten
achtergehouden.
Zoals ook gebruikelijk is in de farma-industrie worden de negatieve resultaten verzwegen.
Men geeft onderzoekslabo’s opdracht om een protocol te ontwerpen waarmee de zonnigste
resultaten kunnen worden voorgelegd. Wanneer het onderzoek ongewenste nevenwerkingen aan
het licht brengt wordt deze informatie beschouwd als privé-eigendom van de farmaceutische firma
die zelf kan beslissen of het al dan niet zal worden vrijgegeven (zoals in de VIOXX affaire).
Alleen als er iets ‘uitlekt’ komen we meer te weten over deze onfrisse praktijken. We zouden
bijvoorbeeld nooit te weten zijn gekomen dat CaMV 35S (Cauliflower Mosaic Virus promotor
35S). CaMV wordt in alles en nog wat ingebouwd (aardappelen, mais, soja…). Muizen die aten
van CaMV-aardappelen vertoonden groeifactor-achtige effecten in maag en darmen die werden
opgenomen door de darmbacteriën. Genetische eigenschappen van CaMV 53S zijn spontaan
overzet op andere organismen zoals E-coli6, Yersinia enterocolictica7, Agrobacterium rhizogenes7
en in menselijke kankercellen8. Desondanks blijven officiële instanties het tegendeel verklaren :
De EU Scientific Committee on Plants verklaart op 10 februari 1998 aangaande het genetische
gewijzigde T25 maïs (waarin CaMV 35S verwerkt is) : “Het gen is onder controle van de
promotor van de plant die niet werkzaam is in bacteriën. Bijgevolg kan het ongewenste effect, dat
de genexpressie wordt overgenomen door darmbacteriën, niet voorkomen.”
Het UK Department of Environment, Food and Rural Affairs verklaart in februari 2002 : “In
het onwaarschijnlijke geval dat het gen in T25 maïs zou worden overgezet naar grondbacteriën,
zal het gen niet actief worden. Dit komt omdat CaMV 35S promotor slechts tot uitdrukking komt
in planten en niet in bacteriën.”
Hieruit blijkt dat de overheid de bescherming van de industriële belangen hoger waardeert dan
de gezondheid van zijn burgers!
10. Er is geen weg meer terug.
Zoals we hebben gezien geven GGO’s hun eigenschappen door aan planten en dieren in de
omgeving. Een wereldwijde besmetting is dus onvermijdelijk geworden. Zelfs verafgelegen in
gebieden zullen alle levende wezens op een of andere manier gewijzigde genetische expressie
gaan vertonen. De gevolgen hiervan kent niemand; het onderzoek naar de effecten zou veel meer
geld kosten dan het ontwikkelen van deze tijdbommen… en geld is nu eenmaal de enige reden
waarom GGO’s ontwikkeld werden.
Bescherm uzelf (de overheid doet het niet voor u)!
Hoewel het in Europa verplicht is om te vermelden of in producten GGO’s zijn verwerkt kan u
er zeker van zijn dat dit NIET gebeurt. In bijna alle producten waar een papiertje rond zit (die in
fabrieken bewerkt of verwerkt werden) zitten GGO’s in verschillende ‘verborgen’ vormen. Lees
dus goed de informatie op de verpakking. De volgende vermeldingen op het etiket kunnen doen
vermoeden dat GGO’s verwerkt werden in het product
6
Assaad F.F. and Signer E.R. (1990). Cauliflower mosaic-virus p35S promoter activity in Escherichia-coli. Molecular and General
Genetics. 223(3): 517-520; & Lewin A., Jacob D., Freytag B., Appel B. (1998). Gene expression in bacteria directed by plantspecific regulatory sequences. Transgenic Research 7:403-411
77
Lewin A., Jacob D., Freytag B., Appel B. (1998). Gene expression in bacteria directed by plant-specific regulatory sequences.
Transgenic Research 7:403-411
8
Burke C, Yu X-B, Marchitelli L, Davis EA and Ackerman S (1990).Transcription Factor IIA of wheat and human function
similarly with plant and animal viral promoters. Nucleic Acid Research 18(12):3611-3620. & Cooke R and Penon P
(1990). In vitro transcription from cauliflower mosaic virus promoters by a cell-free extract from tobacco cells. Plant
Molecular Biology 14:391-405 & Guilley H, Dudley RK, Jonard G, Balazs E and Richards KE (1982). Transcription of
Cauliflower Mosaic Virus DNA: Detection of promoter sequences, and characterization of transcripts. Cell 30:763-773
MAIS : -meel, -bloem, fuctose- en fructosestroop*, maïsstroop, mout, moutextract, moutstroop,
natriumbicarbonaat*, monosodiumglutamaat, sorbitol, mono- en diglyceriden, zetmeel,
voedingszetmeel, gemodifieerd zetmeel, dextrine, vitamines*
(* tenzij vermelding dat het niet van maïs afkomstig is)
SOJA : miso, sojasaus, tamari, tofu, tempeh, sojamelk en afgeleiden, soja proteine islolaat (SPI),
lecitine of sojalecithine, brood, gebak, margarine, mayonaise en dressing.
Al deze bestanddelen kan u vinden in een waaier van producten zoals, babyvoeding, ontbijtgranen,
mayonaise, chocolade, chips, ijs, tamari, tomatensaus, alcoholische dranken, pindaboter, dressing,
hamburgers, hot dogs, koekjes, snoep, vegetarische burgers, yoghurt, bloem en pasta, brood,
margarine, olie, vleesvervangers….
In regel vermijden we best fruit zonder pitten en fruit dat zeer zoet smaakt. Deze
eigenschappen kunnen verkregen worden door genetische manipulatie. Vermijdt vooral het
gebruik van voedsel dat in fabrieken werd verwerkt of bewerkt. Alleen als de consument massaal
een product weigert kan er verandering optreden (het draait alleen maar om geld, toch? ). Helaas
wordt de verbruiker door de industrie en met de steun van officiële instanties, misleid en
misbruikt.
Besluit
Genetische manipulatie wordt, zowel door de industrie als door de overheid, voorgesteld als
een zegen voor de mensheid. Van al de aangehaalde voordelen is er niet één dat, na grondig
onderzoek, overeind blijft. De consument wordt op grove wijze voorgelogen en opgelicht. Alleen
de producenten verdienen grof geld aan licenties zonder zich verder te bekommeren om de
desastreuze gevolgen die hun producten kunnen hebben voor het hele ecosysteem.
Alleen goed ingelichte verbruikers kunnen pertinent neen zeggen tegen deze praktijken door
deze producten categoriek te weigeren. Deze inlichten zal u niet vinden in commerciële media die
bestaan dank zij reclamegeld dat hun wordt toegestopt : zij kunnen slechts publiceren wat hun
sponsors hen toelaten.
Jammer genoeg vergiftigen de meesten onder ons hun geest nog met dergelijke goedkope
berichtgeving zoals die in kranten en op televisiestations worden verspreid. Massamedia werden
reeds in de jaren 1920 met veel succes misbruikt door de meester in de massamanipulatie : Edward
L.Bernays.
.