Orthostatische intolerantie klachten

Het hoofd en het hart
F.C. Visser
Stichting CardioZorg
Amsterdam
Inleiding
• Veel CVS/ME patienten hebben klachten van:
– Duizeligheid/licht in het hoofd bij staan, overeind
komen, lopen
– Verwardheid, niet goed uit woorden komen
– Minder goed zien bij vermoeidheid
– Koude handen en voeten
– Hartkloppingen, hoge hartslag bij geringe
inspanning
Oorzaak van deze klachten?
• Al deze klachten kunnen duiden op:
– Verminderde circulatie/bloeddoorstroming van het
lichaam
– Verminderde bloeddoorstroming van het hoofd
De bloedsomloop
Oorzaken van een verminderde
bloedsomloop
• Slechte functie van het hart:
hartfalen, hartklep afwijkingen
• Vernauwing grote vaten
• Slechte functie kleine vaten
• Slechte functie van de longen
• Bloedarmoede
Al in 1998 toonde Bell en collega’s aan dat de
hoeveelheid bloed (normaal 5 liter) bij CVS/ME
patienten verminderd was
% of normal ref values
CFS Amsterdam pts
115
110
105
100
95
90
85
80
75
70
65
TBV
EV
PV
Blood volume components
Gevolgen van minder bloed:
een verborgen bloedarmoede!
• Het hart moet harder en sneller pompen om aan de
bloed behoefte van de organen te voldoen:
hartkloppingen
• Patienten kunnen daardoor zich minder inspannen:
(aangetoond in wetenschappelijk onderzoek)
• Bij tekort trekt het bloed zich terug uit de huid: koude
handen en voeten
Waarom wordt hier weinig aandacht aan
besteed?
• Uiterst ingewikkeld onderzoek om de hoeveelheid
bloed in het lichaam te bepalen
• De reden van deze vermindering is onbekend
• Er zijn dus geen behandelingen hiervoor
• Duur van het onderzoek: 6-7 uur
• Zeer kostbaar ( +/- 2500 euro)
Het zit tussen de oren…
Edvard Munch:
De schreeuw
De bloeddoorstroming van de hersenen
• Meerdere wetenschappelijke onderzoeken hebben
aangetoond dat de doorstroming van de hersenen
verminderd kan zijn bij CVS patiënten
• Bij al deze onderzoeken werden patiënten liggend
onderzocht…..
• Veel klachten ontstaan bij gaan staan, bij staan en bij
inspanning zoals wandelen
Meting van de bloeddoorstroming van de
hersenen
• Liggende vs zittende meting van de hersendoorstroming
• Liggende vs staande meting
• Bloeddoorstroming bij inspanning
• Tijdens een kanteltafel test
Hoe wordt de bloeddoorstroming gemeten?
Met Doppler echografie
Voorbeeld van een opname
Berekening van de bloedstroom
• De bloedstroom is:
oppervlakte van het bloedvat
maal
de stroomsnelheid
Bloedstroom van de 4 slagaders opgeteld
• Normale bloedstroom naar het hoofd:
650 ml per minuut (13% van totale bloedstroom)
• Grote verschillen tussen mensen
Verschil in bloedstroom naar het hoofd
tussen liggen en zitten
Hersen doorstroming lig en zit
1.10
800
1.05
600
1.00
0.95
400
0.90
200
0.85
g
ra
nd
er
in
ve
%
Li
gg
e
Zi
tte
nd
0.80
nd
0
Liggend
Zittend
% verandering
Verschil in bloedstroom naar het hoofd
tussen liggen en staan
Hersen doorstroming lig en staan
1.00
600
0.95
0.90
400
0.85
200
0.80
%
ve
ra
nd
er
in
St
aa
nd
Li
gg
e
g
0.75
nd
0
Liggend
Staand
% verandering
140
120
100
300
80
200
60
100
un
loaded
cycling
rest
0
0
3
40
ramp
loaded
cycling
6
9
Time in min
20
0
12
15
160
600
ACILcalcFlow
ACIRcalcFlow
500
HR
400
ACTotFlow
140
120
100
80
300
60
200
un
loaded
cycling
rest
100
0
0
3
6
40
ramp
loaded
cycling
9
12
Heart rate bpm
400
Carotid artery flow (ml/min)
500
Heart rate bpm
Carotid artery flow (ml/min)
Bloedstroom naar het hoofd
tijdens inspanning
20
0
15
18
Time in min
Bloedstroom kan dalen tijdens inspanning bij CVS/ME
patienten: is abnormaal
ACILcalcFlow
ACIRcalcFlow
HR
ACTotFlow
Bloedstroom naar het hoofd
tijdens de kanteltafel test zonder afwijkingen
van bloeddruk of pols
Hersen doorstroming lig en staan
tijdens kanteltafel test
1.00
600
0.95
0.90
400
0.85
200
0.80
%
ve
ra
nd
er
in
St
aa
nd
Li
gg
e
g
0.75
nd
0
Liggend
Staand
% verandering
“Orthostatische intolerantie klachten”
= staan niet goed kunnen verdragen
Duizeligheid/lichtheid in het hoofd
Spierzwakte
Verminderde zicht
Pijn in nek en schouders
Kortademigheid
Misselijkheid
Tintelingen
Blauwe huid
Hartkloppingen
Vermoeidheid
Transpireren
Gehoorstoornis
Borstpijn
Rugpijn
Buikpijn
Koude handen
Hoofdpijn
Allemaal klachten die kunnen passen bij orthostatische intolerantie!
Orthostatisch intolerantie heeft te maken
met bloedstroom naar het hoofd
Patienten met orthost intoll klachten
hebben staand lagere bloedstroom
1.0
0.8
0.8
0.6
0.6
0.4
0.4
ed
s
bl
o
%
%
bl
o
ed
s
tr
st
a/
lig
tr
st
a/
lig
ge
en
w
el
O
O
I
I
1.0
% bloedstr sta/lig geen OI
% bloedstr sta/lig wel OI
Verklaring voor de afwijkende bloedstroom
tijdens zitten, staan en inspanning
• Verminderde hoeveelheid bloed in lichaam
• Achterblijven van bloed in de benen en buik
bij zitten en staan
• Abnormale regeling van de bloedstroom naar
de hersenen door de hersenen zelf
Achterblijven van bloed in de benen en buik
bij zitten en staan
Bij patienten met orthost intoll klachten
komt minder bloed terug naar het hart
tijdens staan tov liggen
0.8
0.7
0.7
0.6
0.6
0.5
0.5
0.4
0.4
e
sl
ag
vo
lu
m
%
%
sl
ag
vo
lu
m
e
st
a/
lig
st
a/
lig
ge
w
en
O
el
O
I
I
0.8
%slagvolume sta/lig geenOI
%slagvolume sta/lig welOI
Vragen
• Is deze daling van de bloedstroom naar de hersenen
karakteristiek voor CVS/ME?
Waarschijnlijk niet
• Geldt deze daling voor elke CVS/ME patient?
Nee, er is een grote variatie van normaal tot
afwijkend
• Is deze daling van de bloedstroom schadelijk op de
lange termijn?
Onbekend, kan alleen maar over gefilosofeerd worden
Vragen
• Leuk/niet leuk, maar wat moet ik ermee?
Herkenning van klachten is belangrijk: inzicht is uitzicht
• Kan ik orthostatische intolerantie klachten voorkomen?
Er zijn wat trucjes om dit te voorkomen (Maurice de Graaf)
• Kan de cerebrale bloedstroom daling behandeld worden?
We zijn aan het onderzoeken of sportcompressie kousen
en medicamenten (clonidine) gunstig kunnen werken
Postural orthostatic tachycardia syndrome:
“POTS”
• Stijging van de hartslag > 30 slagen/min zonder
belangrijke bloeddruk daling binnen 10 min na kantelen
Oorzaken van/verbanden met POTS:
een veelvoud!
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
CVS/ME
IJzer gebrek
Genetisch (SLC6A2 gen)
Vaatvernauwing
Ondervulling
Fibromyalgie
Enzymen bij bloeddruk regeling
Paniek aanval
Psychiatrische ziekten
Bindweefsel ziekten
Afweer processen
MS
Vit D tekort
Sterke stress zenuw prikkeling
Conditie gebrek
Medicamenten
Grote vaten operatie
Lyme infectie
Bijnier tumor
Hyperventilatie
Vrouwelijke hormonen
• Dus: nog heel veel onbekend!
Boodschappen om mee naar huis te nemen
It’s a messy brain
Boodschappen om mee naar huis te nemen
bij CVS/ME:
1) Orthostatische intolerantie klachten komen vaak
voor en zijn zeer veelzijdig van aard
2) De hoeveelheid bloed in het lichaam kan
verminderd zijn: “verborgen bloedarmoede”
3) Bij patienten met orthostatische intolerantie is de
hersendoorstroming bij staan verlaagd
4) Maar ook patienten zonder orthostatisch intolerantie
kunnen bij zitten en staan een verlaagde
bloedstroom hebben
5) De bijdrage van de bloedstroom afwijkingen aan
CVS/ME klachten is nog grotendeels onbekend