Memento Mori - Gedenk te sterven

Memento Mori – Gedenk te sterven
Preek gehouden in radiokerkdienst op 29-12-2013 te Middelburg
Bijbellezing: Genesis 3:17-24 en Filippenzen 1:20-26
© Jeroen Sytsma
'En, wat maakt uw begrafenis uniek?'
Misschien heb je ze ook gezien een tijd geleden.
Grote posters in de bushokjes en op stations.
Reclame voor een begrafenisverzekering.
Fiets je 's morgens half uitgeslapen naar je werk,
of je loopt zaterdagmiddag lekker te winkelen in de stad,
krijg je dat opeens voor je neus: 'En, wat maakt jouw begrafenis uniek?'
Een vraag waar je van kunt schrikken.
Maar ik vind die vraag op de reclameposters ook een mooie vraag.
Want je wordt erdoor aan het denken gezet.
Mijn begrafenis?? O ja, dat is waar ook ….. Eens zal ik sterven.
En sterven is wel zo'n ingrijpend gebeuren,
dat het goed is daar af en toe bij stil te staan.
In de geschiedenis van de christelijke kerk was daar zelfs een spreuk voor.
Je hebt die woorden misschien wel eens gehoord: memento mori.
Dat is Latijn voor 'Gedenk te sterven'.
Wat heeft de Bijbel ons over dat onderwerp te vertellen?
Waarom is dat volgens de Bijbel goed om te doen:
Gedenk te sterven!
1. doe dat met het oog op …. God
"Stof ben je, en tot stof keer je terug."
Bekende woorden. Ernstige woorden.
Ernstige woorden omdat ze komen uit de mond van God.
De eerste mensen kozen tegen God. De zondeval.
Dan velt God zijn vonnis. En het is een doodvonnis:
"Je zult terugkeren tot de aarde waaruit je bent genomen:
stof ben je, en tot stof keer je terug."
Mensen waren niet geschapen om te sterven.
Maar mensen waren ook niet geschapen om tegen God in te gaan.
Als ze dat toch doen, krijgen ze de doodstraf.
1
In gaan tegen de Levende kost je het leven.
Sterven is dus niet iets wat je overkomt.
Het wordt je toebedeeld, het wordt beschikt. Door God.
En zo bepaalt je sterfelijkheid je bij wie God is.
Gedenk te sterven is allereerst: denk aan God, denk aan hoe Hij is.
Hij is de heilige God.
Hij verafschuwt het kwaad, liefdeloosheid, egoïsme,
mensen die zijn schepping kapot maken,
die elkaar naar het leven staan.
De heilige God legt zich niet neer bij de wereld zoals die geworden is.
God is ook de almachtige.
Hij gaat over leven en dood.
Elke hartslag is een geschenk van de Schepper.
Zelf is Hij van eeuwigheid tot eeuwigheid.
Wat is God groot, en wat ben jij klein!
En God is de goede God. Zelfs je sterfelijkheid mag je daaraan herinneren.
Want God heeft mensen de doodstraf gegeven, maar niet de mensheid.
God is boven alles de God van het leven.
Moet je horen hoe God ruimte laat voor het leven in Gen. 3:
'…. stof ben je, en tot stof keer je terug.'
En dan gaat het meteen verder met:
'De mens noemde zijn vrouw Eva; zij is de moeder van alle levenden geworden.'
Gedenk te sterven is dus allereerst: denk aan God, denk aan hoe Hij is.
En bedenk dat je Hem eens gaat ontmoeten.
Zoals het in het bijbelboek Hebreeën staat:
'Eens moeten mensen sterven en daarna volgt het oordeel.'
Het is echt verbazingwekkend hoe weinig mensen nadenken over het sterven.
Je weet zeker dat je eens sterft.
De mogelijkheden voor vreugde en ellende na je dood
zijn vele malen groter dan in die paar jaar dat je op aarde bent.
Toch steken mensen bijna al hun energie in het veilig en zeker maken van dit leven,
en bijna niets in het hiernamaals.
Maar de Bijbel vergelijkt je leven met ochtendmist, die snel verdwijnt als de zon op komt.
Het leven na de dood beschrijft de Bijbel als alle eeuwigheden.
Het is van oneindig veel belang te weten wat er met je gebeurt na je dood.
Het is van oneindig veel belang te weten dat je eens God gaat ontmoeten.
Je krijgt dit leven om je er op voor te bereiden.
2
Ik wil je iets vertellen over de film 'dead man walking'.
Een waargebeurd verhaal.
Een jonge vent in Amerika heeft een moord gepleegd.
Hij kreeg de doodstraf en zit in de dodencel.
Maar hij weigert toe te geven wat hij gedaan heeft.
Een non komt hem opzoeken. Met veel geloof en liefde.
Langzaam wint zij zijn vertrouwen.
Die non maakt hem duidelijk: Nu leef je nog, nu kun je je leven nog op orde maken.
Straks is het te laat.
En ze citeert woorden van Jezus: de waarheid zal je vrijmaken.
Uiteindelijk geeft de dader toe. Hij erkent wat hij gedaan heeft.
En de waarheid maakt hem vrij.
Als hij naar de executiezaal loopt wordt zijn komst aangekondigd:
een lopende dode, dead man walking!
Maar hij loopt daar als bevrijd mens. Niet meer gebonden door de leugen.
Eerlijk voor God en mensen over zijn eigen falen.
Gedenk te sterven. Nu leef je nog, nu kun je je leven nog op orde maken.
Stel dat je vannacht zou sterven,
weet je dan zeker dat je bij God in de hemel mag komen?
Als je dat niet zeker weet, ga op zoek naar die zekerheid.
God wil je die in Jezus Christus geven.
Als je die zekerheid wel hebt: gefeliciteerd!
En lééf eruit. Het is goed tussen God en jou. Daar komt zelfs de dood niet tussen.
Gedenk te sterven. Dat is een heel persoonlijke opdracht.
En elk mens zal dat weer op een andere manier doen.
Daarom heb ik aan drie gemeenteleden van verschillende leeftijd gevraagd
er iets over te vertellen.
Ik onderbreek de preek nu dus even voor een persoonlijk geluid.
Achtereenvolgens zullen Marian, Jaap en Nel iets zeggen.
*
Gedenk te sterven!
2. met het oog op ….. je leven
Memento mori. Je hebt vast de tegenhanger wel eens gehoord,
ook in het Latijn: Carpe diem. Pluk de dag.
Achter deze spreuk zit het geloof dat God niet bestaat
en het met de dood helemaal afgelopen is.
3
Dus moet je nu eruit halen wat er in zit. Pluk de dag.
Maar het gekke van deze goddeloos bedoelde spreuk is
dat hij ook door en door christelijk is!
Gedenk te sterven is ook: vergeet niet te leven!
In psalm 118 leert de Bijbel je elke dag te begroeten met de woorden:
'Dit is de dag die de HEER heeft gemaakt,
laten wij juichen en ons verheugen.'
Pluk de dag! Pluk de door God gegeven dag.
Gedenk te sterven is ook: vergeet niet te leven!
Denk na over je sterven – om te investeren in je leven.
En luister dan naar de God van het leven om te ontdekken wat echt leven is.
Wat een vruchtbaar leven is,
zoals Paulus dat noemt in het gedeelte dat we lazen uit Filip. 1.
Vruchtbaar, een leven dat goede vruchten voortbrengt,
met dat woord zet Paulus ons op het spoor van de heilige Geest
- God zelf zoals Hij actief wil zijn in jouw leven.
De heilige Geest leert je waar je voor leeft, want de vrucht van de Geest is:
liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, trouw,
zachtmoedigheid en zelfbeheersing.
Pluk de dag zó dat God van jou deze vruchten kan plukken!
Gedenk te sterven met het oog op je leven.
*
Gedenk te sterven!
3. met het oog op ….. lijden en dood
Een oud avondgebed luidt als volgt:
'Een rustige nacht en een zalig levenseinde geve ons de almachtige en barmhartige God.'
Dan bid je dus om een goed levenseinde, ook als je nog kerngezond bent.
Dat is best apart. Tegelijk is het wijs. Want de Bijbel is heel duidelijk:
Ook als je christen bent zullen lijden en dood je niet bespaard blijven.
Dus kun je je er maar beter op voorbereiden.
Vergelijk het met een slipcursus.
Als je op een koude winterdag met je auto in de slip raakt
heb je er op dat moment niets aan als je denkt:
hé, ik had ook een slipcursus kunnen volgen.
Een slipcursus moet je in de zomer doen. Je bereid je voor op wat komen gaat.
4
Zo kun je ook je leven zien als een soort cursus: de kunst van het sterven.
Natuurlijk kun je nooit precies weten hoe je reageert op lijden en naderend sterven.
Maar het is al winst als je je dat als gezond mens afvraagt.
Als jij morgen te horen zou krijgen dat je heel ernstig ziek bent
en nog maar een half jaar te leven hebt ….
Wat zou dat met je doen? En zou je geloof dat kunnen dragen?
Zoals jij nu leeft en gelooft, zouden lijden en sterven je dan dichter bij God brengen,
of juist verder van Hem af?
Leef ook als de dood ver weg lijkt met woorden uit de Bijbel
die spreken van de nabijheid van God in alle omstandigheden.
Alle omstandigheden.
Lijden en sterven kunnen een enorme beproeving van je geloof en karakter zijn.
Er kan zoveel ellende over je heen komen.
Verdriet, pijn, moeten loslaten, moeten achterlaten, eenzaamheid,
gemis, rouw, boosheid, machteloosheid, angst, aftakeling.
Wat kan de dood zeer doen. Heel zeer.
Gedenk te sterven, met het oog op lijden en dood.
En bid dus ook maar eens:
'Een rustige nacht en een zalig levenseinde geve ons de almachtige en barmhartige God.'
*
Gedenk te sterven!
4. met het oog op ….. Jezus Christus
We hebben nog maar net Kerst gevierd. Jezus geboren.
De start van zijn leven. Maar het wonderlijke van Jezus is:
Hij werd geboren om te sterven. Hij kwam om te sterven.
En Jezus dacht er voortdurend aan.
En toen is Hij gestorven. Zijn vreselijke dood aan het kruis.
Maar Hij bleef niet dood. Hij stond op uit de dood. Hij overwon de dood.
En sindsdien is alles anders,
voor wie gelooft in Jezus Christus als zijn of haar Heer en Redder.
Jezus leefde het leven dat jij had moeten leven,
en Hij stierf de dood die jij had moeten sterven.
5
Hier zit je middenin het mysterie van het christelijk geloof.
Mysterie zeg ik, een goddelijk geheim, helemaal begrijpen doe je het nooit als mens.
Dit is het mysterie:
Jezus stierf in onze plaats. Maar daarbij bleven wij niet op afstand!
Als je gelooft in Jezus raak je betrokken bij zijn sterven.
Vooral Paulus vertelt daarover in de Bijbel.
Rom. 6v8: "We weten dat ons oude bestaan met Jezus Christus gekruisigd is. Wanneer wij
met Christus zijn gestorven, geloven we dat we ook met hem zullen leven."
Maar dit betekent iets heel wonderlijks.
We hebben het de hele tijd over 'gedenk te sterven'. Je begrafenis komt er aan.
Maar als je vertrouwt op Christus, je leven zoekt bij zijn dood en opstanding,
dan ben je al gestorven en begraven!
En leef je al voor eeuwig. Als nieuw mens, als kind van God.
Het betekent ook dat 'gedenk te sterven' een dubbele betekenis krijgt:
zorg dat je gestorven bent voordat je sterft!
In jou zit van alles waardoor je met geen mogelijkheid thuis kunt zijn in de hemel.
Alles waarmee je God verdriet gedaan hebt.
Je eigenwijze en zondige IK.
Zorg dat die IK sterft voordat jij sterft.
Hoe kan dat? Door geloof in Jezus.
Hij neemt die eigenwijze zondige IK mee aan het kruis. Hij rekent er mee af.
En wel zo grondig dat God je er nooit meer op aan zal kijken.
Dan wordt sterven thuiskomen.
Je bent me toch welkom, je zult niet weten wat je overkomt!
*
Nog één laatste gedachte.
Gedenk te sterven!
5. met het oog op …. het eeuwig leven
Het eeuwige leven ... hoe zal dat zijn?
De Bijbel vertelt je er maar heel weinig over.
Eén ding springt er steeds uit:
Jezus Christus. Hij is daar! Hij staat daar in het middelpunt.
En dus zal het beter zijn dan in je grootste dromen.
Paulus zei het zo:
'Voor mij is leven Christus en sterven winst.
Ik verlang ernaar te sterven en bij Christus te zijn, want dat is het allerbeste.'
6
Gedenk te sterven. Het maakt je leven hier heel belangrijk.
Maar tegelijk leer je er hier op aarde niet overdreven veel van te verwachten.
Het beste moet nog komen. Het grote avontuur.
Een leven waar elke dag beter is dan de vorige.
Als je mij 5 minuten geeft kan ik meer plannen en wensen voor dit leven opschrijven
dan in tien levens passen.
Zoveel mensen, landen, muziek, boeken, dingen om te leren, overweldigend natuurschoon.
Maar ik hoef niet uit alle macht het uiterste uit dit leven te halen.
Want het eeuwige leven komt er aan! Leef maar relaxed. Ontspannen.
Eén zin zul je in het nieuwe leven niet meer horen: 'Ik heb geen tijd'!
Ik had het over de mooie dingen van het leven.
Maar voor heel veel mensen is het leven niet mooi.
Het is op, kapot, grauw. Dit leven is vaak geen leven.
Wat wordt er geleden in deze wereld.
En dus nog één keer: gedenk te sterven. Dat is ook: eens mag je sterven.
Een sterven waar je naar mag uitzien, zoals Paulus deed.
God veroordeelt ons niet tot een eeuwigheid in deze wereld.
Er komt een eind aan dit tranendal.
We gaan het nu zingen met de woorden van het lied Alle mensen moeten sterven.
We zingen oa.:
Maar dit lichaam zal genezen, van de dood om nieuw te wezen;
in Gods heerlijkheid geheeld, die Hij met de zijnen deelt.
Amen
7