Darmproblemen

Darmproblemen
Uw stoelgang gaat niet zoals u wilt, bijvoorbeeld omdat u last heeft van
obstipatie (verstopping) of diarree. Dit probleem kan worden veroorzaakt
door problemen met uw darmen, zoals divertikels (uitstulpingen in de darm),
prikkelbare darm syndroom (IBS) en chronische darm aandoeningen zoals de
ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa. In deze folder krijgt u tips en adviezen
over hoe u de klachten van uw stoelgang zoveel mogelijk kunt beperken.
Neem altijd uw
vens
verzekeringsgege
wijs mee!
en identiteitsbe
Werking darmen
De darmen zijn een belangrijk onderdeel van het spijsverteringsstelsel.
Hiermee worden alle organen bedoeld die samen zorgen voor de
voedselvertering. De darmen bestaan uit twee delen: de dunne en de dikke
darm. In de dunne darm worden belangrijke spijsverteringssappen aan het
voedsel toegevoegd. Hierdoor kan het voedsel worden verteerd en kunnen
de voedingsstoffen aan het bloed worden afgegeven. De overgebleven
waterdunne massa onverteerde resten stroomt via de dunne darm naar de
dikke darm. De dikke darm onttrekt dan water en zouten aan deze brij. Wat er
overblijft, is de ontlasting. Deze wordt door het samentrekken van de dikke
darm voortgeduwd naar het laatste deel van de dikke darm, de endeldarm. Eén
tot enkele keren per dag trekt die zich krachtig samen. Als de endeldarm vol is,
krijgt u ‘aandrang’, het signaal om naar het toilet te gaan. Dit gebeurt meestal
ongeveer een kwartier na de maaltijd, omdat een gevulde maag zorgt voor een
prikkel naar de dikke darm.
Mogelijke oorzaken van problemen met de
stoelgang
1 Voedingsgewoonten: de toegenomen welvaart heeft ervoor gezorgd dat
onze voeding in de loop van de tijd erg is veranderd. We zijn steeds meer
kant-en-klaar producten en snacks gaan gebruiken en minder brood,
aardappelen, groente en fruit. Hierdoor is de inname van voedingsvezels
verminderd, terwijl deze juist zo nodig zijn voor het goed werken van de
darmen.
2 Leefpatroon: mensen zijn minder gaan bewegen. Zo is er bijvoorbeeld een
toename te zien van de tijd die besteed wordt aan zittende activiteiten
zoals bezig zijn met de computer en televisie kijken. Tevens schieten de
maaltijden, met name het ontbijt, er nog wel eens bij in door de drukke
dagbesteding. Ook wordt niet altijd de rust genomen om naar het toilet te
gaan.
3 Ziekten en medicijngebruik: er zijn aandoeningen die de oorzaak
2
Darmproblemen
kunnen zijn van problemen met de stoelgang. Ook zijn er medicijnen
die verstopping en diarree als bijwerking kunnen hebben, bijvoorbeeld
morfine, ijzertabletten en antibiotica.
Adviezen voor een goede stoelgang
1. Neem voldoende voedingsvezels
Voedingsvezel is de naam voor een aantal stoffen die voorkomen in de
celwand van planten. Vezels komen alleen voor in plantaardige producten.
Ze kunnen door de mens niet worden verteerd, passeren daarom het gehele
maag-darmkanaal en komen uiteindelijk in de dikke darm terecht. In de dikke
darm binden de vezels vocht en zorgen ze voor een extra prikkeling van de
darmwand. Dit draagt bij aan een goede stoelgang.
Er zijn verschillende soorten voedingsvezel die elk hun specifieke werking
hebben. Een combinatie van deze vezels is de meest ideale situatie. Het is
daarom aan te raden een gevarieerde voeding te gebruiken met verschillende
soorten vezelrijke producten. Door de vezels daarnaast goed over de dag te
verdelen worden de darmen voortdurend aan het werk gezet.
Als uw darmen niet gewend zijn aan een ruime inname van voedingsvezels,
kunt u in het begin juist een toename krijgen van de darmklachten, zoals
krampen. Ook kunt u last krijgen van winderigheid. Dit komt doordat de
bacteriën in de dikke darm bij het verwerken van vezels extra gas vormen.
Rustig eten vermindert de kans op het inslikken van lucht. Ook bij het kauwen
op kauwgom en bij roken wordt vaak ongemerkt lucht ingeslikt, wat tot extra
gasvorming kan leiden.
Streef naar een hoeveelheid van 30-40 gram vezels per dag of 15 gram meer
dan u tot nu toe gebruikte. U kunt de hoeveelheid vezels het beste geleidelijk
opbouwen naar de gewenste hoeveelheid. In bijgevoegde tabel vindt u de
grammen vezels per voedingsmiddel.
3
2. Gebruik minimaal twee liter vocht per dag
Vezels hebben vocht nodig om hun werk in de dikke darm goed te kunnen
doen. Twee liter vocht betekent in de praktijk 10 tot 12 glazen of 15 kopjes
vocht per dag. Bij warm weer, zware arbeid, sporten en bij vochtverlies door
koorts, braken of diarree heeft u extra vocht nodig om het vochtverlies
weer aan te vullen. Voor matige drinkers kan dit advies een zware opgave
betekenen. Toch is het heel belangrijk dat u deze hoeveelheden drinkt omdat
anders uw huidige klachten zelfs kunnen verergeren. Het beste is om het vocht
goed over de dag te verdelen. Probeer ‘s morgens al met drinken te beginnen.
Om te voorkomen dat het drinken u tegen gaat staan kunt u het beste
verschillende dranken gebruiken. U kunt bijvoorbeeld warme, koude, zoete en
hartige dranken met elkaar afwisselen.
3. Zorg voor een stevig ontbijt
Een stevig ontbijt om de darmen voldoende aan het werk te zetten mag niet
worden overgeslagen. Het zorgt ervoor dat de spijsvertering op gang komt.
Zo’n ontbijt kan bestaan uit twee volkoren boterhammen en twee glazen
drinken. Als alternatief kan ook yoghurt met bijvoorbeeld muesli of een bord
pap gegeten worden.
4. Neem drie grote hoofdmaaltijden op een dag
Een grote maaltijd zorgt voor een betere prikkeling van de maag en darmen
dan vele kleine maaltijden. Sla geen maaltijd over en gebruik in ieder geval
drie hoofdmaaltijden op een dag. Om aan voldoende vezels te komen, kunt
u de drie hoofdmaaltijden aanvullen met drie kleine tussendoortjes, zoals
ontbijtkoek, fruit, krenten of rozijnen.
5. Gebruik ook bij diarree een voedingsvezelrijke voeding
Het is in eerste instantie van belang de oorzaak van de diarree weg te nemen.
Daarnaast moet het vochtverlies worden aangevuld door veel te drinken,
bijvoorbeeld thee, bouillon, limonade, (tomaten)sap of melkproducten.
Bij aanhoudende diarree is een vezelrijke voeding aan te raden, omdat vezels vocht
binden waardoor de ontlasting wat steviger wordt. Het volgen van een zogenaamd
4
Darmproblemen
‘lichtverteerbaar’ dieet heeft geen nut. Ook werken voedingsmiddelen als banaan,
geraspte appel, bosbessensap, kaneel, rijst en rijstewater niet merkbaar ‘stoppend’.
Raadpleeg bij chronische diarree een arts.
6. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging
Beweging heeft een positieve invloed op de werking van de darmen. Het
is beter regelmatig iets aan beweging te doen dan bijvoorbeeld één maal
per week intensief sporten. Probeer minimaal 30 minuten per dag actief in
beweging te zijn. Alle beetjes beweging helpen, denk bijvoorbeeld aan fietsen,
wandelen, in de tuin werken, zwemmen, het huishouden doen of de trap
nemen in plaats van de lift.
Bewegen is een prima wapen tegen stress. Dit is gunstig omdat spanning,
stress en nervositeit een nadelige invloed hebben op uw darmen. Ook heeft
bewegen een positief effect op uw algehele conditie, zowel lichamelijk als
psychisch. Hierdoor kunt u stress of pijn beter aan.
7. Negeer aandrang niet en neem de tijd
Veel mensen hebben de neiging de aandrang om naar het toilet te gaan
te negeren. Ze hebben het druk of geen zin om te gaan. Hierdoor raken de
darmen van slag en geven ze geen signalen meer af omdat er niet op de
aandrang gereageerd wordt. Dit kan op termijn leiden tot een nog moeizamere
stoelgang. Als u aandrang heeft om naar het toilet te gaan, beantwoord deze
prikkel dan en neem de tijd voor de toiletgang.
8. Laxeermiddelen
Gebruik bij obstipatie geen laxeermiddelen op eigen initiatief. Overleg eerst
met uw (huis)arts. Laxeermiddelen nemen nooit de oorzaak van de verstopping
weg. Bij regelmatig gebruik van bepaalde laxeermiddelen wennen de darmen
aan deze prikkel, worden ze ‘lui’ en reageren niet meer op de signalen van het
lichaam. Veelvuldig gebruik van laxeermiddelen kan de werking van de darmen
ernstig verstoren. Stap over op een regelmatige, vocht- en vezelrijke voeding.
5
9. Probiotica
Van nature leven er veel verschillende soorten bacteriën in de darm. We
noemen dit ook wel darmflora. De darmflora bestaat uit ‘goede’ en ‘slechte’
bacteriën. Als de darmflora is verzwakt door een ziekte (bijvoorbeeld
reizigersdiarree), of door het gebruik van antibiotica (dat zowel de slechte
als ook de goede darmbacteriën doodt), kan het zinnig zijn de darmflora
van buitenaf te versterken. Er zijn producten op de markt waaraan grote
hoeveelheden goede bacteriën, probiotica, zijn toegevoegd. Deze producten
hebben mogelijk een positief effect op de gezondheid van uw darm en zijn te
koop in de supermarkt. Voorbeelden van voedingsmiddelen met probiotica zijn
Yakult, Actimel, Vifit (Campina) en Activa (Danone).
Samengevat:
• gebruik een voeding met 30-40 gram vezels per dag;
• gebruik per dag twee liter vocht, goed verdeeld over de dag;
• sla geen maaltijden over en breng regelmaat aan in uw voedingspatroon;
• zorg voor voldoende lichaamsbeweging;
• negeer aandrang niet: luister naar uw darmen.
Wilt u meer weten?
Heeft u verder nog vragen, dan kunt u terecht bij de Maag Lever Darm
Stichting. Het telefoonnummer van de infolijn is: 0900 - 202 56 25 (werkdagen
van 14.00 tot 17.00 uur). U kunt ook een e-mail sturen naar: voorlichting@mlds.
nl. Het internetadres van de stichting is: www.mlds.nl.
Voedingsvragen kunnen ook beantwoord worden door het Voedingscentrum:
op werkdagen kunt u tussen 9.00 - 17.00 uur bellen met 070 - 306 88 88. Ook
vindt u informatie op internet: www.voedingscentrum.nl
Deze folder is opgesteld door de vakgroep diëtetiek en de maatschap
Maag- Darm- en Leverartsen.
6
Darmproblemen
Vezeltabel
In de vezeltabel staat het vezelgehalte van de meest voorkomende
voedingsmiddelen. De tabel is niet volledig: er zijn meer voedingsmiddelen die
vezels bevatten. U kunt daarvoor op de ingrediëntendeclaratie van het product
kijken.
Met behulp van de vezeltabel kunt u verschillende producten met elkaar
vergelijken om tot een juiste keuze te komen. Zo kunt u zien dat brood ook
(deels) door andere ontbijtproducten vervangen kan worden.
Ook kunt u eenvoudig berekenen hoeveel vezels u per dag gebruikt. Houd
daartoe gedurende een dag bij welke voedingsmiddelen u eet. Noteer
vervolgens per voedingsmiddel de hoeveelheid vezels en tel het bij elkaar op.
Zo ziet u hoeveel vezels u die dag heeft gebruikt. Omdat u waarschijnlijk niet
iedere dag hetzelfde eet, kunt u de vezelinname het best gedurende enkele
dagen bijhouden. U krijgt dan een goed beeld van hetgeen u gemiddeld
gebruikt.
Het advies is om dagelijks een hoeveelheid van 30 tot 40 gram vezels te
gebruiken. Als uw vezelinname onvoldoende is, kijk dan in de tabel of u andere
keuzes kunt maken of een vezelrijk product toe kunt voegen aan uw voeding.
Als uw vezelinname wel voldoende is, kunt u proberen om de hoeveelheid uit
te breiden naar 15 gram vezel extra.
7
Voedingsmiddel
broodmaaltijden
Volkorenbrood
bruin-/ tarwebrood
wit-/ tarvobrood
Blue Band Goede Start, brood
Krentenbrood
Notenbood
donker roggebrood
Fries roggebrood, van der Meulen
licht roggebrood
wit beschuit
volkoren beschuit
licht knäckebröd
volkoren knäckebröd
cream-cracker
rijstwafel
Ontbijtkoek
volkoren ontbijtkoek
ontbijtkoek, minder suiker,
Peijnenburg
Bammetje, Peijnenburg
wit bolletje/luxe broodje
bruin- en volkoren bolletje
Cornflakes
All bran
Cruesli
Muesli
Brinta
dranken
vruchtensap met vruchtvlees
Hero Actifruit
Vie (Knorr)
Stimulance vezeldrank, Nutricia
Hero’s fruitontbijt
Goedenmorgen drinkontbijt
Wake Up drinkontbijt
warme maaltijd
gekookte aardappelen
frites
gekookte pasta
8
Darmproblemen
hoeveelheid
gram vezel
1 snee
1 snee
1 snee
1 snee
1 snee
1 snee
1 snee
1 snee
1 snee
1 stuk
1 stuk
1 stuk
1 stuk
1 stuk
1 stuk
1 plak (20 gram)
1 plak (20 gram)
2.5
2
1
2.5
1
3
4
6
2
0
1
1
2
0
0
0.5
1
1 plak (20 gram)
4
1 stuk
1 stuk
1 stuk
6 eetlepels (25 gram)
3 eetlepels (15 gram)
3 eetlepels (30 gram)
3 eetlepels (30 gram)
1 eetlepel (5 gram)
4.5
1
3
1
4
1.5
2
0.5
150 ml
1 flesje (100 ml)
1 flesje (100 ml)
1 pakje (200 ml)
1 beker (250 ml)
1 beker (200 ml)
1 zakje poeder (25 gram)
1
3
1.5
6.5
5
1.5
1.5
1 stuk (50 gram)
1.5
1 portie (175 gram)
5
1 opscheplepel (50 gram) 0.5
Gekooktevolkorenpasta
gekookte witte rijst
gekookte zilvervliesrijst
peulvruchten
pizza
gekookte groenten
rauwkost
tussendoortjes
fruit, algemeen
Citrusfruit
bramen/ bessen/ frambozen
gedroogde appels/peren/krenten
pruimen en abrikozen (gedroogd)
gedroogde vijgen
tutti-frutti
biscuitje
volkoren biscuitje
kokosmacroon
mueslireep
noten/ pinda’s/ studentenhaver
chips
medicijnen
Metamucil/ Volcolon
Fibrex
zemelen
1 opscheplepel (50 gram)
1 opscheplepel (50 gram)
1 opscheplepel (50 gram)
1 opscheplepel (50 gram)
1 stuk (350 gram)
1 opscheplepel (50 gram)
1 schaaltje (50 gram)
2
0
1
5.5
5
1.5
1
1 stuk (125 gram)
1 stuk (125 gram)
1 schaaltje (100 gram)
50 gram
5 stuks (25 gram)
1 stuk (20 gram)
50 gram
1 stuk (10 gram)
1 stuk (10 gram)
1 stuk (50 gram)
1 stuk (25 gram)
1 eetlepel (20 gram)
1 handje (10 gram)
3
2
8
4.5
4
4
6
0
0.5
4.5
1.5
1.5
0.5
1 zakje
2 eetlepels (10 gram)
2 eetlepels (10 gram)
3.5
12
4.5
9
10
Darmproblemen
11
Rijnstate,
uw ziekenhuis in de regio
Arnhem, Rheden en De
Liemers.
@rijnstate
facebook.com/rijnstate
Rijnstate
Postbus 9555
6800 TA Arnhem
T 088 - 005 8888
E [email protected]
www.rijnstate.nl
102506/2016-11 Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2016
Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste
specialismen via www.rijnstate.nl uw afspraak maken.