Diversiteit is een ernstige zaak

Diversiteit is een ernstige zaak. Zeer zeker.
Maar ernst laten we graag aan andere mensen over.
We zijn er namelijk niet zo goed in. We lachen liever.
Niet om elkaar. Wel met elkaar.
Samen lachen.
Want als we samen kunnen lachen kunnen we ook samen leven.
Sommige mensen zien allochtonen liever weerkeren.
Ik ben niet als toerist gekomen, dames en heren.
Ik ben op zoek naar geluk, ik mag toch proberen.
Geduld is een must, da’s normaal, zo is ’t leven.
O dierbaar België, uw kinderen zijn zo misbegrepen.
Verstoten, op straat heersen de vooroordelen.
Criminaliteit bestaat in alle kleuren. Multicultureel is het nu, kijk naar je buren.
De toekomst ligt in onze handen. We moeten nemen wat ’t leven wil geven.
Zoveel gemiste kansen in ’t verleden. Samen leven zorgt soms voor problemen.
Ze oplossen doen we samen. Want we leven samen en we lachen samen.
Samen.
1. Inleiding:
De dvd die we gaan zien, is een verzameling van grappige sketches, uit het leven
gegrepen of verzonnen door allochtone en autochtone jongeren.
Wat ermee doen? Gewoon kijken. En lachen. En eventueel…daarna nog eens even
over nadenken. En praten. Van gedachten wisselen. Wat is grappig (en wat niet)?
Kan iedereen om dezelfde grappen lachen?
Dat geloof ik
Of je nu katholiek, moslim of hindoe bent, je gelooft in iets.
Maar ook atheïsten geloven ergens in, in de liefde bijvoorbeeld.
Of in de goedheid van de mens.
Opvallend is dat weinig van de grappen op de dvd echt over geloof gaan.
Daar zijn verschillende redenen voor:
-
-
Ten eerste is ‘respect’ het uitgangspunt van dit programma.
Iedereen die eraan meewerkte heeft respect voor de overtuiging van de ander.
Ten tweede wilden we grenzen aftasten, maar ze niet overschrijden.
Niet uit overdreven voorzichtigheid, zeker niet uit angst, maar wel omdat het
dan niet meer grappig zou zijn.
Ten derde ontstonden de grappen spontaan tijdens workshops en
brainstorms.
Kerk en moskee werden niet bewust vermeden. Het kwam gewoon niet ter
sprake. Misschien kennen we dat aspect van elkaar nog net niet voldoende
om al als cliché (en dus als onderwerp voor grappen) te kunnen dienen?
Opmerkelijk
Kinderen (en dat zijn we allemaal geweest) worden niet met vooroordelen geboren.
Vooroordelen worden ‘verworven’, aangeleerd en kunnen dus ook weer afgeleerd
worden.
Jonge kinderen discrimineren niet. Vanaf een jaar of drie-vier kunnen ze wel
vooroordelen overnemen. Van hun ouders in de eerste plaats, maar ook van familie,
buren, leerkrachten.
Als volwassenen worstelen met gevoelens van angst voor wat anders is, zullen
kinderen die angst overnemen.
Vergelijk het met angst voor spinnen: als mama bij het minste spinnetje gillend op het
keukentrapje gaat staan, zullen haar kinderen die angst hoogstwaarschijnlijk
overnemen.
Ook als jongere en jongvolwassene kun je een voorbeeldfunctie aannemen.
Maak je vrienden en kennissen duidelijk dat je elke vorm van vooroordeel en
discriminatie afkeurt. Praat er gerust eens over.
Discriminatie
Ons land heeft een belangrijk hulpmiddel in de strijd tegen discriminatie: de wet.
Discriminatie is verboden in België. Want alle Belgen, zowel de oude als de nieuwe,
zijn gelijk voor de wet. En dat is maar goed ook.
Toch is het in de praktijk vaak minder rooskleurig.
Stel: Je ziet met je eigen ogen hoe iemand keihard gediscrimineerd wordt.
Gewoon omdat hij een andere huidskleur heeft. Wat doe je dan?
O
Ik draai me om en kijk de andere richting uit.
O
Ik ga vechten.
O
Ik probeer ze rustig te krijgen.
O
Ik vertel een goede mop.
O
…………………………………………………………………………………...
Een mop vertellen zou nog niet zo slecht zijn, maar is in de praktijk waarschijnlijk niet
altijd gemakkelijk. Zeker niet als de spanning te snijden is. Probeer in elk geval rustig
te blijven, maar maak duidelijk dat je elke vorm van discriminatie afkeurt.
In het slechtste geval kun je het Centrum voor Gelijke Kansen en Racismebestrijding
contacteren. Treed op als getuige, dat zorgt ervoor dat de gediscrimineerde niet
alleen staat met zijn verhaal.
Aangifte doen kan via www.diversiteit.be of op het gratis nummer 0800/12800.
2. Sketch per sketch
-
Collecte
o
o
-
De gele hoofddoek
o
o
-
Een dame in een strak deux-piece-ke stapt parmantig door de straat.
Ze schudt met haar paarse permanent én met haar collectebus.
Ze zamelt geld in voor Jamilla, een allochtoon meisje uit ‘de blokken’.
De solidariteit lijkt groot, verschillende mensen tonen hun goed hart en stoppen iets in
de bus. Helemaal op het einde van het programma overhandigt de dame de
opbrengst aan een verbouwereerde Jamilla.
Deze sketch is letterlijk uit het leven gegrepen. Hij werd ons verteld door (de echte)
Jamilla. De sketch werd wel een béétje uitvergroot.
Samen met de van oorsprong Kazachstaanse animator Roman Klochkov verzonnen
we het verhaal van de gele hoofddoek. Die wordt door de wind meegevoerd en komt
in allerlei onverwachte situaties terecht. De hoofddoek zorgt daarbij voor kleur, hoop,
troost en inspiratie.
Roman werkte twee volle maanden aan deze drie minuten durende film en maakte er
meer dan 1000 tekeningen voor.
Badkamer
o
o
Jaja, ge ziet er goed uit, schat. Slijmbal.
De sketch is een parodie op de typische taferelen in het gemiddeld Vlaamse gezin.
Manlief staat ongeduldig op zijn horloge te tikken terwijl zijn echtgenote zich
klaarmaakt. Maar als ze ein-de-lijk klaar is, is ze ook écht klaar. Meneer kan tevreden
zijn…
-
Naamsverandering
o
o
-
De bruine van Zichem
o
o
-
Humor vertrekt altijd vanuit cliché’s. Net als vooroordelen trouwens. Als je niet weet
dat Marokkanen zogezegd allemaal dieven zijn, is dit helemaal niet grappig. Nu wel.
Omdat het cliché in ons denken verankerd zit. Cliché’s mogen, zolang we beseffen
dat het cliché’s zijn en dus niet noodzakelijk waar zijn.
Politiecontrole
o
-
Roos van Acker, Luc de Vos, DJ Sean en Will Ferdy keken vreemd op. Of ze in de
jury van Idollah 2007 wilden zitten. Maar toen we ze uitlegden waar Samen lachen
precies voor stond, waren ze allemaal direct enthousiast. En van Raymond van het
Groenewoud mochten we zijn Vlaamse wereldhit vakkundig verminken.
Da pik ik nie
o
-
Wat moeten allochtonen zoal kunnen vooraleer ze zich Belg mogen noemen? Het
Atomium tekenen? Duivenmelken? Of gewoon ‘deftig’ Nederlands spreken?
‘kvraagetaan
Moslims (ze maken je zo zot, meneer)
o
-
Vinden sommige Vlamingen écht dat allochtonen van een andere planeet komen?
Rent-a-turk
Turkse bakker
Inburgeringscursus
o
-
Om het grapje helemaal te kunnen smaken moet je weten dat De Witte van Zichem
een bekende Vlaamse roman is, in 1920 gepubliceerd door die naar goede oude
Vlaamse tradities ‘meer slaag dan eten krijgt’. Het werd vaak verfilmd.
Extra dimensie: Ernest Claes koesterde Vlaams-nationalistische sympathieën.
E.T. phone home
o
-
Deze sketch vertelt de lotgevallen van een Marokkaanse jongeman die vindt dat zijn
Arabisch klinkende naam aanleiding geeft tot discriminatie. De naamswijziging
verloopt echter niet van een leien dakje.
Nabespreking:
Aanleiding voor deze sketch: de zin en onzin van anoniem solliciteren. Heeft iemand
die Mohammed heet echt minder kans om aan job te geraken? Velen beweren van
wel. Eén probeerde het uit en solliciteerde op de VDAB-computer met een andere
naam. Als Mike kreeg hij bijna drie keer zoveel reactie als onder zijn eigen naam.
De agent zoekt daders van een gewapende overval, de Marokkaanse jongens
hebben het ietwat verkeerd begrepen.
Verstoppertje
o
Vrouwen in burka verstoppen zichzelf. Wat hebben ze te verbergen? Of wat moeten
ze verbergen? Allemaal bedenkingen bij het zien van dit ‘onnozele’ grapje.
-
Madeliefje
-
Belgenmop
o
o
-
Humor vertrekt, net als vooroordelen, vaak vanuit cliché’s. Welk cliché over belgen
komt in deze sketch voor?
Zonnebank
o
-
De blik in haar ogen als ze tot de vreselijke conclusie komt, vat alles samen.
Je wordt niet alleen gediscrimineerd omdat je uit een ander land afkomstig bent. Ook
vrouwen worden lang niet altijd gelijk behandeld. Homo’s hebben nog altijd met
vooroordelen af te rekenen. Wie er een beetje anders uitziet, wordt gepest.
Tikkertje (wie discrimineert, is getikt)
Het geschokte echtpaar
o
‘Oh, is dat niet racistisch?’, ‘Is dat wel om mee te lachen?’, ‘Moet dat ook al op tv?’
Nee, dat is niet racistisch en ja, dat moet op tv. Omdat we geloven dat humor de
ideale manier is om elkaar beter te leren kennen.
3. Echte verhalen
Middenin het humorprogramma lijkt het plots toch even ernstig te worden.
Drie jonge mensen, Gorcha, Roman en Mani, getuigen heel kort over hun leven.
Die getuigenissen zijn echt.
In 2001 ontvluchtte Gorcha D. haar moederland Kazachstan en kwam in de Kempen
terecht. Daar probeerde ze een nieuw leven op te bouwen. Er volgde een periode
van vallen, rechtkrabbelen en weer vallen. Gelukkig veroor ze er haar prachtige
glimlach niet bij. Ze kreeg enige bekendheid dankzij een 0032-reportage op Eén en
komt nu ook op Vlaamse podia met een eigen cabaret-programma.
Gorcha:
Toen ik hier voor het eerst aankwam, wist ik niet wat ik zag.
Allemaal lachende mensen. Bij ons in Kazachstan is lachen verboden.
Mensen kijken elkaar niet aan op straat, lachen is voor gekken.
Ik dacht even dat ik in een land vol gekken was terechtgekomen.
(sketch: fiets)
Kazachstan is een verscheurd land. Er wonen moslims als Gorcha, maar ook Russen
als Roman K. Samen met zijn broer en zijn ouders kwam Roman acht jaar geleden
als vluchtelingen ons land aan. Hij ging naar school, leerde Nederlands en kreeg de
kans zijn droom waar te maken: animator worden. Zijn eindwerk haalde het hoogste
cijfer ooit. Toch zijn hij en zijn familie er nooit in geslaagd geregulariseerd te worden.
Ze hebben geen papieren, kunnen dus niet werken, niet gaan stempelen en vrezen
de dag dat ze teruggestuurd worden.
(Roman K. maakte het verhaal van de gele hoofddoek).
Mani C. werd geboren in Angola. Op zijn veertiende volgde hij een (gedwongen)
opleiding als kindsoldaat. Bedoeling was dat hij zou vechten in de burgeroorlog die
zijn land verdeelde en verwoestte. Hij vluchtte echter het kamp én zijn land uit en
kwam via Rusland – helemaal alleen en zonder een cent op zak – in ons land
terecht. Na twee maanden ziekenhuis, twee jaar opvangcentrum en drie maanden op
straat woont hij vandaag in Gent. Met zijn erg grappige (maar zeer verstaanbare)
variant van het Nederlands en zijn optimisme verovert hij alle harten.
Zelfs dat van de overheid, die Mani begin dit jaar een verblijfsvergunning en
werkkaart bezorgde.
(sketch: aankomst per container in haven van Antwerpen)
 De miljoenste illegaal: De miljoenste bezoeker van het Atomium, de 25miljoenste
bezoeker van Bobbejaanland. Vorige zomer werden ze allemaal in de bloemetjes
gezet. Dat bracht ons op het idee van deze sketch.
Het contrast tussen de bange zwarte jongeman en de overdreven vrolijke presentator
zorgt voor geweldige humor. Maar wie er iéts verder over nadenkt, moet daarna toch
even slikken.
Het verhaal van Sara V. is dan weer compleet verzonnen. Maar dat had je zelf al
begrepen.
(in de praatgroep: Gorcha, Roman, Mani, Iris, Dominique als psychologe)
4. Brainstorm
Vele ideeën voor de sketches kwamen er door te starten met een brainstorm.
Zo werd er bijvoorbeeld aan een groep allochtone jongeren van diverse
nationaliteiten gevraagd waaraan ze dachten bij het woord ‘Vlaanderen’. Dit is het
resultaat van één minuut brainstormen:
Op elke hoek is er een frituur maar ook een pitakraam, huisdieren, individualisme, verzuring,
buren praten niet met elkaar, ze bellen voor alles de politie op, veel vliegtuigen die opstijgen
maar nergens boven mogen vliegen, er is altijd wel iets te doen (bingo-avond, vogelpik,
kaartavond), een bureaucratie van jewelste: massa’s papieren die je eigenlijk nooit moet
laten zien (diploma, rijbewijs, paspoorten), vriendelijke politiemannen, op restaurant betalen
veel koppels apart, er wordt weinig fooi gegeven, Vlamingen zijn erg gereserveerd, veel
zwaarlijvige Vlamingen (vooral mannen), bierbuiken, tooghangers, veel oudere mannen
wonen nog bij hun moeder, bang voor vreemdelingen, veel bejaarden, veel mensen zijn
depressief, Vlamingen kunnen domme vragen stellen (bv. Wanneer iemand aan het tuinieren
is: Ah, zijt ge in den hof aan ’t werken?...) en zeggen veel betekenisloze dingen tegen elkaar
(bvb.’Voila, we hebben ze weer verdiend zie’, bij stiltes: ‘jaja’ en ‘azo’), Vlamingen klagen te
veel: ’t is goed weer hé maar ja, voor morgen geven ze weeral regen…
Uit deze vrije associatie werd één woord gepikt waarmee weer verder werd gewerkt
en wat dan tot een grapje leidde.
Doe zelf eens een oefening. Associeer één minuut lang rond één van de volgende
woorden: diversiteit, allochtoon, moskee, atomium, communiefeest, palmboom.
De kwantiteit (hoeveelheid) is hierbij belangrijker dan de kwaliteit van de associaties.
Pik één van de associaties uit het aanbod. Associeer verder rond dit ene woord.
Het resultaat? Een enorme hoop woorden waarvan je kunt vertrekken om een sketch
rond te schrijven.
5. Notities
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………