Vlucht naar het einde van de wereld. Geef je over aan verdriet!

Orak e
Het oude Griekenland
Het
dicteerde
wat er gebeurde
Vecht met
een zilveren
zwaard, dan
win je geheid!
Delphi/650 v.Chr.
Rond 650 v.Chr.
wordt in Delphi
de eerste
Apollontempel
Griekenland
gebouwd. Het
Delphi
orakel dat hier
huist, trekt
bezoekers van over
de hele wereld. Delphi
is bijna 1000 jaar het centrum van
de Griekse stadstaten.
14
Was het een goed idee om oorlog te voeren? Wanneer kon
je het best de velden inzaaien? En waar moest een nieuwe
Griekse kolonie komen? Het Orakel van Delphi wist raad.
Heersers en legerleiders volgden haar cryptische advies op.
Vlucht
naar het einde van
de wereld. Geef je
over aan verdriet!
Historia 8 • 2014
Dit pdf-bestand is voor privégebruik. Daarom mogen er geen kopieën aan derden worden verstrekt en mag de link niet op internet (bijvoorbeeld in een e-mail of op Facebook) worden gedeeld. © Copyright Historia/Bonnier Publications - www.historianet.nl.
K
OC
ST
ER
TT
SH
U
Je vrouw baart
een rolsteen. Hij
wordt koning van
Korinthe!
Historia 8 • 2014
15
Dit pdf-bestand is voor privégebruik. Daarom mogen er geen kopieën aan derden worden verstrekt en mag de link niet op internet (bijvoorbeeld in een e-mail of op Facebook) worden gedeeld. © Copyright Historia/Bonnier Publications - www.historianet.nl.
Print: tre Status: 815 - PDF PROCES Layout: ac Red.sek: hld
k el
Bouw een stad
op de plek waar
een houten hond
je bijt!
DOOR ELSE CHRISTENSEN
Het oude Griekenland
A
theense diplomaten
staan met gebogen
hoofd en zeggen
niets. De priester
van de tempel heeft
hun vragen gesteld
aan het orakel dat
achter het gordijn zit, en nu wachten de
mannen op haar antwoord. In de halfdonkere ruimte in de Apollontempel in
Delphi hangt een zoetige lucht, en voor
de diplomaten duurt het wachten een
eeuwigheid. Opeens klinkt een schelle
vrouwenstem: ‘Vlucht naar het eind van
de wereld. Geef je over aan verdriet!’
De Atheners zouden inderdaad het
liefst op de vlucht slaan. Ze zijn naar de
stad Delphi gekomen om Pythia, het
beroemde orakel, om raad te vragen in
een belangrijke kwestie. De Perzen, de
machtige buren van Athene, dreigen
de stadstaat binnen te vallen, en de
Atheners weten zich geen raad. Maar
met zo’n deprimerend antwoord kunnen ze onmogelijk thuiskomen. Aangemoedigd door de priester stellen ze hun
vraag nog een keer, en met ingehouden
adem wachten ze het antwoord af.
‘Alles binnen de Atheense grenzen
zal vallen, en de heilige dalen tussen de
nabije bergen. Maar de houten muur,
en alleen de houten muur zal blijven
staan,’ klinkt de stem van Pythia zacht.
De diplomaten begrijpen het antwoord
niet, maar nemen het mee naar Athene.
Themistocles, een van de leiders van de
stadstaat, kan er vast wel wat mee.
‘Houten muur’ betekent een schip,
stelt hij vast. Het orakel heeft gezegd dat
ze de vloot moeten versterken. Dat doen
ger en
n
a
w
z
t
ord
‘Labda wt een rolsteen. en
baar ing worden
on
Hij zal kinthe redden’
Kor
de Atheners, en wonder boven wonder
winnen ze de slag.
In 479 v.Chr. verslaat een alliantie
van 31 Griekse
die in 685
n Eetion, erlamde
a
a
l
e
k
a
stadstaten Perzië
et or
et zijn v
d van h ren zou krijgen m oerd werd,
r
o
o
w
t
zo verpletterend in
ntv
An
inde
zoon die o
nthe.
eg of hij k
v.Chr. vro bda. Ze kreeg een rd koning van Kori
de Slag bij Plataeae
e
w
ij
w La
H
u
.
ro
m
v
a
dat het rijk de steden
r terugkw
maar wee
nooit meer aanvalt.
Uit dankbaarheid geven
de steden Delphi een zuil van
acht meter hoog met bronzen
opstijgen, en de vogels kwamen in
slangen en een offervat van
Delphi bij elkaar. Dat werd dan ook
puur goud erop. De zuil
de omphalos, de navel, van de wereld.
krijgt een ereplaats pal voor de tempel
Volgens archeologen werd Delphi al
van Apollon, waar het orakel huist.
vroeg bevolkt omdat de hoogvlakte van
Nu is de reputatie van het orakel het Parnassus-bergmassief vruchtbaar
tot grote hoogte gestegen, en van heinde was en geschikt om vee te laten grazen.
en verre stromen de mensen toe. Koop- Uit opgravingen blijkt dat er sinds 1600
lui en koningen, dichters en boeren, v.Chr. landbouw bedreven werd in het
iedereen komt om het advies van het gebied. Maar hoe de stad aan zijn beorakel te horen en anderen te spreken roemde orakel kwam en wanneer dat
die voor hetzelfde komen. Delphi is – verscheen, is minder zeker. Een aantal
in geestelijk, cultureel en economisch bronnen, waaronder de geschriften van
Plutarchus (45-120 n.Chr.), een Grieks
opzicht – het centrum van de wereld.
In feite is het een kleine plaats die filosoof en historicus die dienstdeed in
weinig invloed heeft, maar op de dagen de Apollontempel in Delphi, meldt dat
van het jaar dat het orakel spreekt, ziet het heiligdom werd gesticht toen de
het er zwart van de mensen en staat er geitenhoeder Koretas ontdekte dat de
een kilometerslange rij de berg op.
plek magische eigenschappen bezat.
Telkens als de geiten van Koretas op
een bepaalde plaats op de Parnassus
Geitenhoeder ontdekt orakel
Volgens de legende hadden de goden de kwamen, sprongen ze wild rond en
stad gesticht. Zeus, de oppergod van de blaatten ze als een gek. Samen met wat
oude Grieken, was op zoek naar het andere hoeders bekeek Koretas de plek
centrum van de wereld waar hij over nog eens goed, en ze ontdekten dat er
heerste. Daartoe liet hij vanuit de twee precies waar de geiten zo tekeergingen
uithoeken van de aarde een adelaar een spleet in de rots zat. Toen ze die
Delphi had een centrale
plaats in Griekenland
Griekenland was in de oudheid een lappendeken van
ministaatjes. De meeste bestonden alleen uit een
stad en worden daarom stadstaten genoemd, polis
in het Grieks. Elke polis had zijn eigen
bestuur, rechtswezen en leger.
Delphi lag centraal – als een navel
– tussen de steden op het
vasteland aan de routes van oost
naar west en aan de oversteek
naar de Peloponnesos.
Wie naar de Middellandse
Zee reisde, kwam meestal
langs Delphi, waardoor het
orakel al snel uitgroeide tot
een beroemdheid.
16
Historia 8 • 2014
Troje
Thessalië
Ly di ë
Thermopylae
Delphi
Pe
lo
Thebe
nn
es
Smyrna
Megara
Korinthe
po
egeïsche
zee
Salamis
Athene
os
Sparta
Deze omphalos of navelsteen symboliseerde
de centrale ligging van Delphi.
ALAMY IMAGESELECT
Dit pdf-bestand is voor privégebruik. Daarom mogen er geen kopieën aan derden worden verstrekt en mag de link niet op internet (bijvoorbeeld in een e-mail of op Facebook) worden gedeeld. © Copyright Historia/Bonnier Publications - www.historianet.nl.
Koloniën maken Delphi beroemd
Op zichzelf was het niet zo bijzonder
dat Delphi een orakel had. Waarzeggers
en voorspellers liepen al sinds jaar en
dag rond in Griekenland. Zij zagen de
toekomst in vuur, de ingewanden van
dieren of de vlucht van vogels. Overal
waren orakelplaatsen, waar lieden met
speciale gaven de boodschappen van de
goden doorgaven aan de mensen.
Het orakel van Delphi groeide echter
algauw uit tot de belangrijkste autoriteit
van de antieke wereld op het gebied van
goddelijk advies, en dat was grotendeels
te danken aan de ligging van de stad.
Delphi lag vlak bij de bergpassen die
reizigers uit het noorden passeerden op
weg naar het midden van Griekenland,
en niet ver van een natuurlijke haven.
Bronnen voorzagen de handelskaravanen
die langskwamen van vers drinkwater.
Delphi kwam tot bloei in de 8e eeuw
v.Chr., een periode waarin de Griekse
wereld volop in ontwikkeling was. In
het hele land ontstonden stadstaten met
zelfbestuur, de literatuur, filosofie en
kunst vierden hoogtij en de Grieken
stichtten koloniën langs de kusten van
de Middellandse en Zwarte Zee.
Via Pythia adviseerde Apollon aanstaande kolonisten, en naarmate rijke
koloniën als Syracuse (Sicilië) en Cyrene
(Libië) ontstonden op plekken die Pythia
had aangewezen, breidde de mare van
het alwetende orakel zich uit.
Al snel kwamen koningen en andere
heersers uit de antieke wereld het orakel
Print: tre Status: 815 - PDF PROCES Layout: ac Red.sek: hld
nader bestudeerden, raakten sommige
geitenhoeders in de war, terwijl andere
ineens in de toekomst bleken te kunnen
kijken. Inwoners van Delphi overkwam
hetzelfde, en al snel bouwden ze een
tempel ter ere van de god Apollon op de
spleet in de rots. Ze benoemden een
priesteres, die in contact moest treden
met het goddelijke dat in de spleet leek
te huizen. De priesteres die het orakel
zou worden, heette Pythia.
Apollon was de god van de wijsheid,
en via Pythia kon hij antwoord geven op
alle mogelijke vragen.
‘De god kent de bedoeling van alle
zaken en alle wegen die ertoe leiden.
Hij kent het aantal bladeren dat in het
voorjaar in de wereld groeit, het aantal
zandkorrels in de zee en in de rivieren
die door de golven en winden worden
verplaatst. Hij weet wat er komen gaat,
en waar het vandaan komt,’ aldus de
dichter Pindarus (520-443 v.Chr.).
Orakel van Delphi was
high en sloeg wartaal uit
De god Apollon sprak via het orakel, de priesteres Pythia. Zij zat
in een damp van giftige gassen, die haar in een trance brachten.
A
nders dan veel andere Griekse
orakels, die hun voorspellingen
overal konden doen, was de
priesteres Pythia uit Delphi aan de
berg Parnassus gebonden. Ze huisde
in een tempel voor Apollon, de god
van de wijsheid en het licht.
De bronnen melden dat ze op een
houten kruk boven een spleet in de
rots zat, verborgen voor de gasten. Uit
de spleet stegen dampen op,
waardoor Pythia in een trance
raakte en het leek of Apollon via haar
sprak. Haar antwoorden waren
meerduidig en moesten uitgelegd
worden. Maar de Franse en Britse
archeologen die Delphi eind 19e
eeuw uitgroeven, wilden niets weten
van giftige dampen.
Uit nieuw onderzoek blijkt echter
dat Delphi boven een breuklijn ligt en
dat er vroeger waarschijnlijk giftige
gassen ontsnapten.
Mogelijk ging het om ethyleen, dat
een tranceachtige toestand geeft en
de spraak beïnvloedt. Het gedrag van
Pythia zoals de bronnen het
beschrijven, lijkt op de symptomen
van de huidige snuivers van lijm,
verdunner en andere chemicallën.
Het orakel zat boven
een spleet waaruit giftige
dampen opstegen.
ALAMY IMAGESELECT
om raad vragen. Zelfs de legendarische,
steenrijke koning Midas stuurde een
gezant uit zijn rijk Frygië in het huidige
Turkije. Als eerbetoon aan het orakel
schonk Midas Delphi een imposante
gouden troon. Staatshoofden, generaals
en andere hoogwaardigheidsbekleders
volgden het voorbeeld van de koning en
vereerden het orakel of de tempel van
Apollon met kostbare geschenken van
marmer of edelmetaal.
Orakel laat het leven
Voor de vele bezoekers was het orakel
slechts een anonieme stem achter een
gordijn. De ene Pythia volgde de andere
op, en volgens historici ging het hierbij
om plaatselijke vrouwen die vermoedelijk al in de Apollontempel werkten.
‘De uitverkorene onder alle vrouwen
van Delphi’ noemde de toneelschrijver
Euripides (480-406 v.Chr.) haar in een
tragedie. Aanvankelijk was Pythia een
jonge maagd, maar na een bezoek van
een zekere Echecrates van Thessalië
veranderde deze traditie.
‘Er wordt gezegd dat hij nadat hij de
maagd gezien had die de antwoorden
van het orakel gaf zo in de ban raakte
van haar schoonheid dat hij haar ontvoerde en zich aan haar vergreep. Na
dit voorval bepaalden de inwoners van
Delphi dat Pythia geen maagd meer
mocht zijn, maar een vrouw van rond
Historia 8 • 2014
17
Dit pdf-bestand is voor privégebruik. Daarom mogen er geen kopieën aan derden worden verstrekt en mag de link niet op internet (bijvoorbeeld in een e-mail of op Facebook) worden gedeeld. © Copyright Historia/Bonnier Publications - www.historianet.nl.
Het oude Griekenland
1
Delphi was Grieks
openluchtmuseum
Het theater telde
35 rijen banken
Het heilige gebied rond de Apollontempel stond
vol met monumenten, schathuizen en offerplaatsen die de
Griekse stadstaten ter ere van Apollon bouwden – en om
hun eigen rijkdom tentoon te spreiden.
2
Apollontempel
Bij het schathuis
van de stad
Athene stonden
de beelden van
Kleobis en Biton
3
3
Naxoszuil
met
sfinx
Schathuis
Athene
3
3
3
Schathuis
Siphnos
Theater
1
Apollontempel
2
n van
Sommige zuile t 330
de tempel ui nog.
v.Chr. staan er
Op de 35
banken pasten
5000 man.
Dit pdf-bestand is voor privégebruik. Daarom mogen er geen kopieën aan derden worden verstrekt en mag de link niet op internet (bijvoorbeeld in een e-mail of op Facebook) worden gedeeld. © Copyright Historia/Bonnier Publications - www.historianet.nl.
De bewogen
geschiedenis
van Delphi
Het grote gebouw achter
de tempel was een zogeheten
leschae, een debatzaal,
gebouwd door de kolonie Knidos.
1600-1100 v.Chr.: Mycenen bewonen het Parnassusgebergte.
800 v.Chr.: Delphi wordt Grieks. 650 v.Chr.: De eerste tempel
voor Apollon wordt gebouwd. 585 v.Chr.: Delphi komt onder de
bescherming van de Delische Bond,
met o.a. Athene en Thessalië.
580 v.Chr.: De stad Argos op
de Peloponnesos geeft Delphi het
tweelingbeeld Kleobis en Biton. 560 v.Chr.: Het eiland Naxos
schenkt Delphi een zuil met sfinx.
Apollon
525 v.Chr.: Het eiland Siphnos
bouwt een schathuis in Delphi. Zuil met kronkelende slangen
510 v.Chr.:
De tweede
Apollontempel vervangt de eerste.
490 v.Chr.: Na de zege op de
Perzen bij Marathon bouwt Athene
een schathuis in Delphi.
480 v.Chr.: Vanwege noodweer en
rotslawines kunnen Perzische
soldaten Delphi niet bereiken:
volgens de Grieken heeft
Apollon de stad gered.
4
460 v.Chr.: Het beeld
de Wagenmenner
wordt gebouwd.
Hoofdingang van het
heilige gebied, waar een
hoge muur omheen stond.
Standbeelden van
Spartaanse officieren
448 v.Chr.:
Sparta en Athene
vechten om Delphi.
Wagenmenner
421 v.Chr.: Delphi wordt
zelfstandige stadstaat.
Schathuizen
373 v.Chr.: Een aardbeving verwoest de tempel.
Op de markt voor de
hoofdingang werden
slaven verhandeld.
3
330 v.Chr.: De derde
Apollontempel verrijst.
191 v.Chr.: Delphi komt
onder het Romeinse Rijk.
Standbeelden
De schathuizen
waren
offeraltaars
en depots.
BEAUX-ARTS DE PARIS/AGENCE RMN & SHUTTERSTOCK
4
86 v.Chr.: De Romeinse consul
Sulla berooft Delphi van zijn goud.
66 n.Chr.: Keizer Nero haalt ruim
500 beelden uit Delphi naar Rome.
117-138 n.Chr.: Delphi beleeft
een renaissance onder Hadrianus,
die de stad restaureert.
393 n.Chr.: De christelijke keizer
Theodosius verbiedt heidense
gebruiken. De tempel en het orakel
zijn voorgoed verleden tijd.
Historia 8 • 2014
19
Dit pdf-bestand is voor privégebruik. Daarom mogen er geen kopieën aan derden worden verstrekt en mag de link niet op internet (bijvoorbeeld in een e-mail of op Facebook) worden gedeeld. © Copyright Historia/Bonnier Publications - www.historianet.nl.
Print: tre Status: 815 - PDF PROCES Layout: ac Red.sek: hld
Stadion
Het oude Griekenland
SHUTTERSTOCK
Apollon kocht slaven vrij
De muren van Delphi waren het prikbord van Griekenland. Tot
nu toe zijn er 3000 inscripties gevonden, vaak van meer dan
100 woorden. Sommige teksten gaan over slaven die
vrijgekocht werden met de god Apollon als tussenpersoon:
‘De Pythische Apollon kocht van Sosibius de vrijheid van een
slavin. Ze heette Nicaea, was Romeins van geboorte en de
prijs was drieënhalve zilveren mina. De verkoper was volgens
de wet Eumnastos van Amphissa. Apollon regelde de verkoop.’
Apollon kreeg deze rol toebedeeld omdat een slaaf geen
rechtspersoon was die je zomaar kon vrijkopen. Transacties
die in de muur gebeiteld waren, waren rechtsgeldig.
In totaal zijn er zo’n 3000 inscripties gevonden op
muren en sokkels bij de Apollontempel.
‘Vech
zilver t met een
dan w en zwaa
in je g rd,
eheid
!’
Advie
s
Philipp van het o
us II va
n Mace rakel rond
de G
3
d
als om rote. ‘Zilveren onië, vader v 50 v.Chr. aan
koping
an Alex
z
w
a
a
rd
, waar
Philipp ’ werd uitge ander
le
us niet
vies va gd
n was.
de 50 jaar, die zich wel
moest kleden als een maagd
als herinnering aan de oude
profetieën,’ schreef de geschiedkundige
Diodorus (90-30 v.Chr.). Wie Pythia
ook was, ze leidde een gevaarlijk leven.
De giftige dampen die uit de bodem
opstegen, konden fataal zijn. Plutarchus
beschrijft hoe een consult geheel verkeerd afliep: ‘Ze gedroeg zich als een
schip dat tegen de golven vecht en er
huisde een woedende geest in haar. Uiteindelijk werd ze hysterisch, slaakte ze
een kreet en rende ze naar de uitgang.
Hierdoor sloeg niet alleen de delegatie
die haar een vraag had gesteld op de
vlucht, maar ook de tempeldienaar die
het antwoord moest uitleggen en de
heilige mannen die ter plaatse waren.
Korte tijd later hadden ze haar weten
op te sporen. Ze was bij bewustzijn en
leefde nog een paar dagen.
Doordat Pythia in een roes verkeerde,
gaf ze dubbelzinnige antwoorden die
op allerlei manieren uitgelegd konden
worden. Dat ondervond ook Croesus,
midden 6e eeuw v.Chr. de machtige
20
heerser van Lydië. Hij had gevraagd of
hij zijn grote buurrijk in het oosten,
Perzië, moest aanvallen. Het orakel
antwoordde dat hij een machtig
rijk in puin zou leggen als hij
dat deed. Hierop trok Croesus
vol goede moed ten strijde,
maar hij werd verpletterend
verslagen. Toen hij verhaal
ging halen bij het orakel, kreeg
hij te horen dat de profetie wel
degelijk was uitgekomen: hij had
immers een machtig rijk in puin
gelegd – dat van hemzelf.
Croesus had misschien aan een van
de twee spreuken kunnen denken die
boven de ingang van de tempel stonden
– ‘ken uzelf’ – voordat hij het opnam
tegen de sterke Perzen. Alleen wie
zijn eigen sterke en zwakke punten
kende, kon het orakel duiden.
Delphi eert poëten en atleten
stadion én in het theater werden de
winnaars gehuldigd met lauwerkransen,
monumenten en lofdichten.
‘Jij aardschokker, die over de weg
naar de renbaan heerst,’ schreef de
poëet Pindarus over de wagenmenner
Thrasyboulos, een mooie jongeman die
in 490 v.Chr. de strijdwagenrace had
gewonnen. Als aandenken aan deze
glorieuze overwinning werd er later een
bronzen beeld van hem neergezet in
Delphi – dat nu in het museum van de
stad staat. Dezelfde eer viel de fluitist
Satyros ten deel, die met een koor een
hymne ten gehore had gebracht.
Deelnemers aan de Pythische Spelen
en andere bezoekers kregen in Delphi
een overzicht van de geschiedenis van
Griekenland. De stadstaten hadden er
monumenten gebouwd om hun zeges
op de Perzen te gedenken, en Athene
had groots uitgepakt om te onderstrepen
dat het de belangrijkste stadstaat was,
met 100 steden in zijn invloedssfeer.
Toen een andere stadstaat, Sparta, in
404 v.Chr. Athene versloeg, vierden de
Hoewel het af en toe flink misging,
bleven de mensen komen, en Delphi
werd steeds rijker in machtiger. In 595
v.Chr. leidde dit tot een oorlog met de
naburige stad Crissa, die tol was gaan
innen van reizigers op weg naar
Delphi. De orakelstad kwam
als winnaar uit de bus en
vierde dat door de toen
al beroemde Pythische
Spelen uit te breiden.
Net als de Olympische
r.
Spelen werden deze
in 79 v.Ch
crus, die hij op een
o
L
n
a
een keer in de vier jaar
a
l
t
e
et orak isde net zo lang to d moest
gehouden, maar dan
rd van h
on
re
Antwoo wilde stichten. Hij os. Vanwege de w nd.
ro
to
ie
eerder. En in Delphi
s
ts
n
d
n
n
lo
o
o
o
s
k
h
ocri
een
een
Ozolian L
s trapte –
deden niet uitsluitend
wilde roo sten, en de kolonie
hij ru
atleten mee: ook zangers,
op
d
a
t
s
n
e
‘Bouw ear een houten
wa
de plek ond je bijt’
h
dichters en musici lieten zich
van hun beste kant zien. In het
Historia 8 • 2014
Dit pdf-bestand is voor privégebruik. Daarom mogen er geen kopieën aan derden worden verstrekt en mag de link niet op internet (bijvoorbeeld in een e-mail of op Facebook) worden gedeeld. © Copyright Historia/Bonnier Publications - www.historianet.nl.
Grieks dorp zat
archeologen dwars
Toen archeologen in 1892 het oude Delphi
uitgroeven, kregen ze te maken met boze
bewoners van het dorp op de ruïnes.
E
euwenlang was Delphi alleen bekend van oude
geschriften, legendes en overleveringen. De
stad en de tempel waren bedolven onder
meters zand en rotsblokken. Pas in de
jaren 1890 besloten de Grieken de
stad te laten uitgraven. Er was
belangstelling uit de VS en Duitsland,
maar de Fransen gingen met de
opdracht aan de haal: tijdens de
onderhandelingen met Griekenland
hadden ze toegezegd de accijns op
exportartikelen als koriander en
olijfolie te verlagen.
Er was echter een probleem: op de
oude tempel stond een modern dorp,
en de inwoners peinsden er niet over
om te verhuizen. De huizen werden onteigend,
maar de dorpelingen hadden al snel door hoe
graag de archeologen wilden graven en dreven de
prijs torenhoog op. Toen de Fransen in 1892
eindelijk aan de slag konden, waren de bewoners
nog niet betaald, en de wetenschappers moesten
tijdens hun werkzaamheden beveiligd worden
door gewapende gendarmes.
ÉCOLE FRANÇAISE D’ATHÈNES
Christelijke keizer nekt orakel
De Romeinse verovering in 68 v.Chr.
maakte evenmin een einde aan de voorspellingen. De Romeinen gingen zelf
ook advies inwinnen bij het orakel. In
67 v.Chr. deed keizer Nero zelfs aan de
Pythische Spelen mee.
Tegen het christendom was Pythia
echter niet opgewassen. In 330 stichtte
de Romeinse keizer Constantijn een
nieuwe hoofdstad: Constantinopel, het
huidige Istanboel. De kathedraal aldaar,
de Hagia Sophia, was nu de navel –
omphalos – van de wereld. Maar in 360
vroeg keizer Julianus in navolging van
zijn heidense voorgangers het orakel
om raad. De keizerlijke gezant kreeg
echter slechts te horen: ‘Zeg de keizer
dat het gaaf gebouwde huis in verval is
geraakt; Apollon is geen toevlucht meer,
de heilige laurier is verwelkt, zijn bronnen zwijgen voor immer; verstomd is
het murmelen van het water.’
Dit waren de laatste woorden van het
orakel, en met Pythia verdwenen de
rijkdommen van Delphi. Constantijn
haalde de slangenzuil, het monument
dat de Atheners de stad hadden gegeven
als dank voor het advies ‘muren van
hout’ te gebruiken, weg uit de stad om
zijn nieuwe hippodroom op te leuken.
In 393 verbood de christelijke keizer
Theodosius ketterij als de verering van
Apollon en orakels, en daarmee was de
tijd van het orakel definitief voorbij.
Print: tre Status: 815 - PDF PROCES Layout: ac Red.sek: hld
SHUTTERSTOCK
Spartanen hun overwinning door langs
de heilige weg naar de tempel van
Delphi 38 standbeelden neer te zetten
van vooraanstaande legerleiders. Elke
bezoeker kwam erlangs.
Midden 4e eeuw v.Chr. braken er
echter zware tijden aan voor Delphi.
Macedonië was onder Philippus II en
zijn zoon Alexander de Grote uitgegroeid
tot een grootmacht en had veel Griekse
gebieden onderworpen. De koningen
van Macedonië zorgden voor rust en
orde, ook onder de eeuwig strijdende
Griekse stadstaten. Hierdoor nam het
politieke belang van Delphi af, maar het
orakel behield zijn reputatie. Alexander
de Grote kwam ook naar Delphi op zoek
naar antwoorden op zijn vragen.
Lees ook
Roger Lipsey: Have you been to Delphi?, State University of
New York Press, 2001 Manolis Andronicos: Delphi, Ekdotite
Athenon, 2007 William J. Broad: The Oracle, Penguin, 2006
Myron Stagman: 100 prophesies of the Delphic Oracle,
City-State Press, 1999
Een van de eerste vondsten was een
Romeins beeld van een jonge man ...
Britse documentaire: youtube.com/watch?v=En25VkbXE8E
... die de geliefde van keizer Hadrianus
bleek te zijn, Antinous, die jong overleed.
Historia 8 • 2014
21
BRIDGEMAN
Dit pdf-bestand is voor privégebruik. Daarom mogen er geen kopieën aan derden worden verstrekt en mag de link niet op internet (bijvoorbeeld in een e-mail of op Facebook) worden gedeeld. © Copyright Historia/Bonnier Publications - www.historianet.nl.