Hoe deze doelstellingen bereiken zonder planlast?

Instituut voor de Overheid
Lokale Planlast – conclusies en aanbevelingen
Prof dr. Geert Bouckaert
Dr. Ellen Wayenberg
Dr. Wouter Van Dooren
Brussel 24 April 2006
Kernpunten

Drie scenario’s
1.
2.
3.
Scenario 1: status-quo
Scenario 2: alle planverplichtingen afschaffen
Scenario 3: selectieve reductie
 niet te verkiezen
 optimaal
 suboptimaal

Gevalideerd analyse-instrument om planverplichtingen door te lichten

Voorstellen voor kaderregelgeving …

…met het oog op
1.
2.

een betere werking binnen sectoren
een betere afstemming tussen sectoren
… betreffende
1.
2.
planverplichtingen (uniforme beleidscyclus, terminologie, visitatie)
subsidiëring (enveloppe, financiële verantwoording, uitkeringsschema)
2
SWOT
Sterktes
Het principe van planning wordt lokaal
aanvaard
Er is een lokale capaciteit, voornamelijk in
grotere gemeenten
Er is lokale professionaliteit opgebouwd
Zwaktes
Planverplichtingen zijn sectoraal verkokerd en dit
fnuikt integraal lokaal beleid
De lokale capaciteit is mee versnipperd. De Vlaamse
verkokering is lokaal geëxporteerd
Onvoldoende rekening met eigenheid (omvang, socioeconomisch) van lokale besturen
Onduidelijke relatie met subsidiëring
Dubbele rol Vlaamse overheid: controleur en coach
Vlaanderen doet weinig met de gegevens die ze
verwerft
Mogelijkheden
Planning in gemeentedecreet: mogelijke
kapstok.
Problematiek wordt ook in sectoren erkend
(cf. sectorale initiatieven)
Bedreigingen
Planverplichtingen van andere overheden
Democratisch deficit – technocratie
Sectorale initiatieven reduceren planlast in sector,
maar lossen coördinatieprobleem niet op
Rigiditeit; een plan is geen wet, nochtans zijn
wijzigingen niet altijd mogelijk
Dunne grens tussen sturing en ondersteuning
3
Waarom zijn er planverplichtingen?
1. professionalisering van beleid door opbouw van lokale
planningscapaciteit
2. vermaatschappelijking van beleid door
inspraakmechanismen
3. democratisering van beleid door een politieke
betrokkenheid
4. integratie van beleid door afstemmen van verschillende
maatregelen
Hoe deze doelstellingen bereiken zonder planlast?
4
Uitdaging voor Vlaamse overheid
1. Planning verankeren door het lokale eigenaarschap van de plannen
te versterken.
2. Schrappen in de planverplichtingen en de planningsbehoefte
lokaal laten bepalen ( drie scenario’s).
3. Planverplichtingen die overblijven moeten gecoördineerd worden
( kaderregelgeving planning).
4. In combinatie met de problematiek van de planverplichtingen,
kunnen best ook de subsidiemechanismen afgestemd worden.
( kaderregelgeving subsidiëring)
5
Vooraf: analyse van planverplichtingen
Analyse-instrument
15 criteria om na te gaan in welke mate de
planverplichting de bedoeling heeft om het lokale
beleid en beheer te STUREN en of die sturing
doelmatig is voor het lokale bestuur
(beleidscluster, financiële cluster, sectorcluster)
 Instrument gevalideerd in het onderzoek
6
Scenario 1: status quo betekent meer planlast
aantal plannen
HUIDIGE SITUATIE
planningsbehoefte,
centraal bepaald
TOEKOMSTSCENARIO
huidig + verplichting Gemdecreet.
M EER PLANNEN
verplichting
gemeentedecreet
1
kleine gemeenten
regionale steden centrumsteden Gent A'pen
aantal besturen volgens aantal inwoners
7
Scenario 1: status quo betekent meer
planlast
+
-
Vlaamse
overheid
•Geen transitiekost
•Sturing is een illusie van sturing
Lokale
overheid
•Sectorale
verwovenheden
•Verdere bureaucratisering
•Planlast neemt toe
•Democratisch deficit
•Integratie van beleid is quasi onmogelijk
8
Scenario 2: afschaffen alle planverplichtingen
aantal plannen
HUIDIGE SITUATIE
planningsbehoefte,
centraal bepaald
TOEKOMSTSCENARIO
planningsbehoefte,
lokaal bepaald
M INDER PLANNEN
verplichting
gemeentedecreet
1
kleine gemeenten
regionale
steden
centrum
steden
aantal besturen volgens aantal inwoners
Gent A'pen
9
Scenario 2: afschaffen alle planverplichtingen
• Dit scenario is minder verregaand dan het lijkt:
• minimale planningsvereiste van het gemeentedecreet
• intrinsiek gemotiveerde besturen – plannen blijven,
planverplichting valt weg
• beleidsinstrument subsidie blijft onverkort hanteerbaar
=> Realistisch en wenselijk scenario
10
Scenario 2: afschaffen alle planverplichtingen
+
-
Vlaamse • “echte” plannen
overheid
• kans op “planningsleegte”
• tenzij, positieve sturing,
coaching, visitatie, sensisbilisering
Lokale
• lokaal eigenaarschap
overheid • “echte” plannen
• lokaal maatwerk
• kans dat planningscapaciteit
wordt afgebouwd
– aantal
– inhoud
11
Scenario 3: selectieve reductie
aantal plannen
HUIDIGE SITUATIE
planningsbehoefte,
centraal bepaald
TOEKOMSTSCENARIO
een aantal plannen schrappen
residu centraal bepaald
M INDER PLANNEN
RESTERENDE PLANLAST
verplichting
gemeentedecreet
1
kleine gemeenten
regionale
steden
aantal besturen volgens aantal inwoners
centrum Gent A'pen
steden
12
Scenario 3: selectieve reductie
Verbeterde variant: clustering
Planverplichting: wat is minimaal verplicht door Vlaanderen?
Huidige situatie: ad hoc Vlaamse sectorale indeling
wordt geexporteerd naar
het lokale bestuur
Vlaanderen bepaalt clusters
als minimale planningsvereiste
gemeente kan verder uitdiepen
indien gewenst
13
Scenario 3: selectieve reductie
+
-
Vlaamse • stimulans horizontaal
overheid beleid owv clustering
• moeilijk keuzeproces
Lokale
• zekere reductie in
overheid verplichtingen en meer
beleidsvrijheid
• “gedwongen” clusters geven de
lokale situatie niet weer
14
Afstemming van planverplichtingen
Kaderregelgeving als instrument om af te stemmen
Scenario 1
Scenario 2
Scenario 3
Planverplichting
X
0
X
Subsidie
X
X
X
15
Afstemming van planverplichtingen
WAT?
Afstemmen op de lokale beleidscyclus
Politieke Cyclus
Tijdslijn
Planningscyclus
Opmaak/evaluatie
Jaar 1
GR verkiezingen
Jaar 2
Legislatuur 1
Jaar 3
Legislatuur 2
Jaar 4
Legislatuur 3
Jaar 5
Legislatuur 4
Jaar 6
Legislatuur 5
Jaar 7
Legislatuur 6 + GR
Jaar 8
Legislatuur 1
Jaar 9
Legislatuur 2
Jaar 10
Legislatuur 3
Jaar 11
Legislatuur 4
Jaar 12
Legislatuur 5
Jaar 13
Legislatuur 6 + GR
Jaar 14
Legislatuur 1
Jaar 15
Legislatuur 2
Jaar 16
Legislatuur 3
Uitvoering
Bijsturing
16
Afstemming van planverplichtingen
 terminologie; omgevingsanalyses, strategische en operationele
doelstellingen, prestatie-indicatoren, monitoren, scenario’s, …
 minimale inhoudelijke vereisten: inhoudstafel (kader) of
principes
 planning en evaluatie: 1 document
 sectorale planverplichting bepaalt enkel doelstellingen, en geen
acties (‘er moet wat te plannen zijn’)
 andere manier van controle, eerder het karakter van een visitatie
17
Afstemming van subsidiëring
WAAROM SUBSIDIES AFSTEMMEN?
 Doelsubsidies zijn het beleidsinstrument bij uitstek om lokale besturen
te overtuigen om mee te stappen in een Vlaams beleid.
 Het sturingspotentieel zit in het voorwerp van subsidiëring en de
subsidiecriteria. Dit is het subsidiebeleid.
 Het sturingspotentieel zit niet in de administratieve organisatie van het
subsidieproces. Dit is het subsidiebeheer.
 Het subsidiebeheer wordt best geregeld in een uniform kader
 Voordeel: Schaalvoordelen in kennisopbouw op lokaal en Vlaams
niveau
18
Afstemming van subsidiëring
WAT?
 Enveloppefinanciering met een resultaatsverbintenis.
 Inhoudelijke bewijsvoering kan op basis van de beleidsplannen
en rapportage (lokaal bepaald!)
 Financiële controle kan gebeuren via het reguliere financiële
systeem; begroting, boekhouding en audit.
 Duidelijke verdelingswijze. Bij voorkeur werkt men met
trekkingsrechten.
 Financiële afwikkeling met uitkeringsschema
 Uniform systeem van voorafname en reservevorming
19
Voorwaarden
Vlaanderen moet decreten wijzigen; wat in sectordecreet, wat in
kader?
Lokaal moet men investeren in planning, opvolging, en evaluatie
Vlaanderen moet investeren in coaching, informatiesystemen, en
visitatie
Derde actoren moeten lokale besturen aanspreken op hun beleid
Coaching en Visitaties leveren informatie op:
 Voor Vlaanderen; heeft het Vlaams beleid echt effect
 Voor lokale besturen; leercirkels
20
Contact info
Katholieke Universiteit Leuven
Instituut voor de Overheid
E. Van Evenstraat 2a
B-3000 Leuven
0032 16 32 36 03
[email protected]
www.instituutvoordeoverheid.be
21