Romp, staart en ledematen - vanin

15
LES 1
ROMP, STAART BIOTOOPSTUDIE
EN LEDEMATEN
Romp, staart en ledematen
Welk verband bestaat er tussen de vorm van de romp en de
voedingsgewoonten van een gewerveld dier?
Noteer onder elke foto wat het dier eet. Kies uit: dieren of planten.
Afb. 39 rund
Afb. 40 schaap
Afb. 41 hond
Afb. 42 luipaard
Afb. 43 leeuw
Afb. 44 paard
Bekijk bij al deze dieren de vorm van de romp.
Let hierbij vooral op het volume van de buik.
Omcirkel de afbeeldingen van de drie dieren met de dikste buik.
Schema “Verband tussen vorm van de romp en voeding”.
Omcirkel het juiste antwoord.
dikke buik
vleeseter
platte buik
planteneter
dikke buik
vleeseter
platte buik
planteneter
ROMP
86
LES 15
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
Welk verband bestaat er tussen de lichaamsvorm en het milieu waarin
het dier zich voortbeweegt?
Zet in de tabel een kruisje bij elke foto en geef op die manier aan
- in welk milieu het dier zich meestal voortbeweegt.
- welke lichaamsvorm het dier heeft.
milieu waarin het dier zich
meestal voortbeweegt
lichaamsvorm
afbeelding
op land
in water
in lucht
gestroomlijnd*
niet
gestroomlijnd
Afb. 45 pinguïn
Afb. 46 varken
Afb. 47 duif
Afb. 48 zeebaars
Afb. 49 zeehond
Afb. 50 hond
* gestroomlijnd: het voorste en het achterste deel van het lichaam is spits. Het middelste deel is breder. De overgang tussen het spitse en het
bredere deel verloopt vloeiend, zonder opvallende uitsteeksels.
87
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
LES 15
Welk verband bestaat er tussen de vorm van de ledematen en de
leefomgeving waarin een dier zich voortbeweegt?
De afbeeldingen van de ledematen bij de mens geven je de nodige informatie om de ledematen
bij de dieren te bestuderen. Het gekleurde deel van de tekening komt overeen met de naam bij de
afbeelding.
Afb. 51 arm
Afb. 55 been
88
Afb. 52 hand
Afb. 56 voet
Afb. 53 vingers
Afb. 57 tenen
Afb. 54 vingertoppen
Afb. 58 teentoppen
LES 15
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
Om voort te bewegen duwen dieren zich met de ledematen af tegen de lucht, het water of de bodem.
Bekijk de afbeeldingen.
Ga na welke poot (poten) het dier gebruikt om voort te bewegen.
Omcirkel het juiste antwoord in de tweede kolom.
Bekijk daarna de detailtekening van de poten.
Ga na waaruit het duwvlak bestaat.
Vergelijk met de skeletstructuren op de vorige pagina.
Omcirkel de juiste antwoorden in de vierde kolom.
Dieren die zich voortbewegen in de lucht.
afbeelding
Welke poot
wordt gebruikt
bij het
voortbewegen?
Afb. 59 vleermuis
tekening
Waaruit
bestaat het
duwvlak?
Afb. 67 vleermuis
© Vildaphoto
grote hand
voorpoot
lange arm
stevige veren
achterpoot
vlieghuid
Afb. 60 zeemeeuw
Afb. 68 zeemeeuw
grote hand
voorpoot
achterpoot
lange arm
stevige veren
vlieghuid
89
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
LES 15
Dieren die voortbewegen in het water.
afbeelding
Welke poot
wordt gebruikt
bij het
voortbewegen?
Afb. 61 pinguïn
tekening
Waaruit
bestaat het
duwvlak?
Afb. 69 pinguïn
vinvormige
voorpoten
voorpoot
zwemvliezen
tussen de
tenen
achterpoot
vinvormige
achterpoten
Afb. 62 zeehond
Afb. 70 zeehond
vinvormige
voorpoten
voorpoot
zwemvliezen
tussen de
tenen
achterpoot
vinvormige
achterpoten
Afb. 63 eend
Afb. 71 eend
vinvormige
voorpoten
voorpoot
achterpoot
zwemvliezen
tussen de
tenen
vinvormige
achterpoten
90
LES 15
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
Dieren die voortbewegen op de bodem.
afbeelding
Welke poot
wordt gebruikt
bij het
voortbewegen?
Afb. 64 paard
tekening
Waaruit
bestaat het
duwvlak?
Loopwijze
Afb. 70 paard
handpalm
zoolganger
voetzool
voorpoot
vingers
teenganger
tenen
achterpoot
vingertoppen
teentoppen
Afb. 65 kat
teentopganger
Afb. 71 kat
handpalm
zoolganger
voetzool
voorpoot
vingers
teenganger
tenen
achterpoot
vingertoppen
teentoppen
Afb. 66 beer
teentopganger
Afb. 72 beer
handpalm
zoolganger
voetzool
voorpoot
vingers
teenganger
achterpoot
tenen
vingertoppen
teentoppen
teentopganger
91
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
LES 15
Vul het schema “verband tussen de lichaamsvorm, ledematen
en de omgeving waarin het dier zich voortbeweegt” aan.
op teentoppen
en
vingertoppen
op tenen en
vingers
op
voetzolen en
handpalmen
veren
vlieghuid
met
voorpoten
op voor- en
achterpoten
beweegt voort
in
beweegt voort
op
niet
gestroomlijnd
LICHAAMSVORM
gestroomlijnd
beweegt voort
in
zwemvliezen
tussen de
tenen
92
met
achterpoten
met
voorpoten
vinvormige
voeten
vinvormige
hand
LES 15
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
knipblad 5
koe
eekhoorn
konijn
mutslangoer
hond
zebra
kat
przewalskipaard
konijn
brulkopslingeraap
kangoeroe
93
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
94
LES 15
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
LES 15
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
Welk verband bestaat er tussen de bouw van de staart en de
leefgewoonten van een dier?
Neem knipblad 5.
De staarten zijn duidelijk verschillend.
Knip de afbeeldingen los. Sorteer de afbeeldingen volgens het gebruik van de staart.
Kleef ze op de juiste plaats in het rooster.
evenwicht bewaren
vastgrijpen/steunen
signalen geven
insecten verjagen
foto ...
foto ...
foto ...
foto ...
foto ...
foto ...
foto ...
foto ...
foto ...
foto ...
foto ...
foto ...
De bouw van de staart is aangepast aan:
- het bewaren van evenwicht
- het vastgrijpen of steunen
- het geven van signalen
- het verjagen van insecten
95
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
LES 15
Wat heb je geleerd?
Omcirkel het juiste antwoord.
Er is een verband tussen de vorm van de romp en de leefgewoonten van een dier.
Vleeseters hebben een dikkere / plattere buik dan planteneters.
Er is een verband tussen de vorm van de romp en de leefomgeving van een dier.
Dieren die zich in het water / in de lucht / op het land voortbewegen hebben een
gestroomlijnde vorm.
Dieren die zich in het water / in de lucht / op het land voortbewegen hebben geen
gestroomlijnde vorm.
Er is een verband tussen de bouw van de ledematen en de leefomgeving en de
leefgewoonten van een dier.
Dieren die zich voortbewegen in het water duwen zich voort met vinvormige ledematen
of met zwemvliezen.
Dieren die zich voortbewegen in de lucht duwen zich af tegen de lucht met grote
handen voorzien van een vlieghuid of met lange armen waarop veren staan.
Dieren die zich voortbewegen op de bodem duwen zich af met
- de handpalmen en de voetzolen of met
- de vingers en de tenen of met
- de vingertoppen en de teentoppen.
Er is een verband tussen de bouw van de staart en de leefgewoonten van een dier.
Dieren kunnen met de staart
- evenwicht bewaren
- vastgrijpen en steunen
- signalen geven
- insecten verjagen
Ontdek de juiste oplossing in de verbetersleutel.
96
LES 15
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
Test jezelf!
1 Omcirkel de afbeeldingen van
- vleeseters met rood.
- planteneters met groen.
Afb. 73 okapi
Afb. 76 poema
Afb. 77 luipaard
Afb. 78 zebra
2 Lees de kenmerken van het dier. Zet een kruisje om aan te duiden in welke omgeving
het dier leeft.
lucht
land
water
gestroomlijnde lichaamsvorm, lange voorpoten met veren
niet gestroomlijnde lichaamsvorm, lange poten
steunt enkel op de teenkootjes
zeer grote handen met dunne huid tussen de vingers
gestroomlijnde lichaamsvorm en grote voeten met vliezen
tussen de tenen
steunt op de volledige voetzool
vinvormige vleugels
97
ROMP, STAART EN LEDEMATEN
LES 15
3 Lees de beschrijving van de staart. Zet een kruisje om aan te duiden waarvoor het dier
zijn staart gebruikt.
evenwicht
vastgrijpen
signalen
geven
insecten
verjagen
korte staart met witte onderzijde
zeer beweeglijke staart die rond
een voorwerp kan gedraaid worden
lange smalle gespierde staart
die in vele richtingen kan gestrekt
worden
staart die verticaal kan opgericht
worden
staart met lange haren die in
alle richtingen kunnen geslingerd
worden
kort kwispelstaartje
Wat kun je?
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
het kenmerk geven van de buik van een planteneter
het kenmerk geven van de buik van een vleeseter
het kenmerk geven van de romp bij dieren die op de bodem voortbewegen
het kenmerk geven van de romp bij dieren die in het water voortbewegen
het kenmerk geven van de romp bij dieren die in de lucht voortbewegen
de kenmerken geven van de ledematen bij dieren die in de lucht voortbewegen
de kenmerken geven van de ledematen bij dieren die op de bodem voortbewegen
de kenmerken geven van de ledematen bij dieren die in het water voortbewegen
uit de vorm van de romp afleiden of een dier een planteneter of een vleeseter is
uit de vorm van de romp afleiden of en dier op de bodem, in de lucht of in het water leeft
uit een afbeelding van de ledematen afleiden of een dier in de lucht voortbeweegt en
uitleggen waaraan je dat ziet
m uit een afbeelding van de ledematen afleiden of een dier op de bodem voortbeweegt en
uitleggen waaraan je dat ziet
m uit een afbeelding van de ledematen afleiden of een dier in het water voortbeweegt en
uitleggen waaraan je dat ziet
m uit een afbeelding van de staart afleiden waarvoor een dier zijn staart gebruikt en
uitleggen waaraan je dat ziet
Voorbereiding les 16
98
Je brengt mee:
- knipblad 6
- schaar
- lijm