Postgraduaat cultuurbemiddeling Het voorbije decennium, vooral

Postgraduaat cultuurbemiddeling
Het voorbije decennium, vooral dan sedert het invoeren van het decreet op het geïntegreerd lokaal
cultuurbeleid in 2001, is het denken rond de functies van cultuur in een stroomversnelling gekomen. De
spanning tussen lage en hoge cultuur, het probleem van (het gebrek aan) kunst- en cultuureducatie in het
onderwijs, het vraagstuk van participatie in het algemeen en in het bijzonder de participatie van geselecteerde
doelgroepen komen meer en meer op de voorgrond. De rol die cultuur kan (of moet) spelen wordt
nadrukkelijk in beleidsteksten opgenomen. Het maatschappelijke debat hierover draait op volle toeren en het
lokaal en bovenlokaal cultuurbeleid zijn meer dan ooit daarin betrokken.
Vaak stellen cultuurwerkers zich de vraag naar het hoe en waarom van hun veeleisend engagement. De job
vraagt immers tegelijk vakkennis, vaardigheden en flink wat enthousiasme, naast de nodige flexibiliteit. In dat
geval is het handig om weten wat de staprichting van de functie is: waar doet men het voor, wat wil men
bereiken, wat zijn de doelstellingen op langere termijn. Hoe houdt een cultuurwerker het midden tussen
publiek, verenigingen, medewerkers, overheden, collega’s en vrijwilligers? En vooral: hoe ziet dat ‘midden’ er
dan wel uit? Al te dikwijls krijgt de cultuurwerker niet de tijd om over dat alles na te denken, terwijl zijn werk
een deel is van zijn wezen, van zijn persoon.
Deze opleiding wil alvast een kader aanreiken om zich op een deskundige manier een plaats in het veld te
zoeken en stil te staan bij de opdracht, het materiaal, de functie en het doel van cultuurwerk. De cultuurwerker
is een bemiddelaar in cultuur. Hij is een draaischijf met welbepaalde opties. Zijn werk is van existentiële aard,
en ook dat maakt het boeiend en intrigerend.
Het postgraduaat cultuurbemiddeling kan terugvallen op vakspecialisten met uiteenlopende achtergrond.
Want ook dat is bemiddelen: al die achtergronden vaak in slechts één persoon verenigen. Vanuit
uiteenlopende hoeken wordt interactief een antwoord gezocht op de vraag wat de bestaansreden van de
cultuurwerker is, wat zijn bijdrage tot het verbeteren van mens en samenleving zou kunnen zijn. Cultuur is een
hefboom. Alleen is het van wezenlijk belang dat de cultuurwerker zich daar van bewust is, en dat de middelen
en de richting hem of haar niet afschrikken.
DOELSTELLING & EINDTERMEN
Doelstelling
De opleiding wil een gespecialiseerde bijdrage leveren aan de vraagstukken van trajectmatige culturele
bemiddeling zoals ze in de sector van jeugd, cultuur, bibliotheken… meer en meer aan bod komen. In het
bijzonder focust de opleiding op het aanbieden van een overzicht van kenmerken van doelgroepen en
cultuurproducten, om van daaruit de expertise van het creatief en vernieuwend opzetten van trajecten te
exploreren. Daarbij is de maatschappelijke opdracht van cultuur en van sociaal werk bepalend.
Eindtermen
De student heeft bij het afronden van deze opleiding een aantal doelen bereikt. Hij of zij kan:
- het ruime aanbod van cultuurproducten overzien en als beginnend criticus bestuderen;
- de bruikbaarheid van cultuurproducten beoordelen in functie van een bemiddelingsproces;
-
cultuurkenmerken van personen en groepen herkennen en erkennen;
trajecten ter bemiddeling tussen cultuurproducten en personen of groepen concipiëren;
projecten en processen binnen de missie van de organisatie plaatsen en binnen de organisatiecultuur;
de eigen rol als maatschappelijke actor op een sociaal verantwoorde manier invullen.
STRUCTUUR
Planning
Semester 1
Semester 1
Semester 1
Semester 2
Semester 2
Semester 2
Sem. 1 en 2
Totaal
Opleidingsonderdelen
Studie van het landschap (OOD 1)
Kijken naar cultuuruitingen (OOD 2)
Methode van bemiddeling (OOD 3)
Culturele antropologie (OOD 4)
Cultuurcommunicatie (OOD 5)
Cultuurkritiek (OOD 6)
Geïntegreerde proef (OOD 7)
Studiepunten
6
4
7
3
3
8
9
40
Aantal contacturen
12 x 2
10 x 2
12 x 3
9x2
9x2
12 x 3
8x2
INHOUD
Module 1: PRODUCTGERICHTHEID
OOD 1
Studie van het culturele landschap (6 SP)
Inhoud
Een overzicht van de hedendaagse cultuuruitingen is in deze opleiding uiteraard onontbeerlijk. Er staat altijd
wel wat te gebeuren op vlak van theater, dans, kunstencentra, werkplaatsen, kunsteducatie, muziek,
audiovisuele kunsten, sociaal-artistiek werk, architectuur, vormgeving, beeldende kunsten, nieuwe media,
literatuur, erfgoed, musea of film. Om van de recente zogenaamde ‘crossovers’ nog te zwijgen.
Ook een overzicht van het cultuurbeleid is voor dit opleidingsonderdeel essentieel: de veelvoudige regelgeving
en andere juridische aspecten, het historisch kader ervan, trends in het cultuurbeleid etc.
Onderwijsvorm
Theorie en praktijk(bezoek) worden aan elkaar gekoppeld. Door het landschap onder de studentengroep te
verdelen, wordt de breedte ervan verkend. De terugkoppeling vindt plaats tijdens de contacturen.
De inzichten met betrekking tot het cultuurbeleid worden in de colleges aangeboden en besproken.
Studieomvang
6 SP, 150 tot 180 uur studiebelasting
Beoordelingsvorm
- Beoordeling van de eigen bijdrage aan de cursus (werkbezoeken)
- mondeling examen
OOD 2
Kijken naar cultuuruitingen (4 SP)
Inhoud
Het is geen sinecure om op een doordachte manier om te gaan met artistieke kwaliteit. Wat is precies
kwaliteit, hoe herkent men haar? Wat is intersubjectiviteit? Hoe beslist men welke voorstelling of
tentoonstelling men zal organiseren en welke net niet?
Onderwijsvorm
Op basis van cases uit OOD1 wordt gedebatteerd over artistieke kwaliteit. Daarbij worden de nodige
referentiekaders bestudeerd en toegepast.
Studieomvang
4 SP, 100 tot 120 uur studiebelasting
Beoordelingsvorm
Casestudie in de vorm van een paper, toelichting in de examenperiode
Module 2: MENSGERICHTHEID
OOD 3
Culturele antropologie (3 SP)
Inhoud
De cultuurbeleving in Vlaanderen heeft de laatste jaren, onder meer door de vermenigvuldiging en
herdefiniëring van doelgroepen, grondige wijzigingen ondergaan. Hoe ziet de samenstelling van de
verschillende doelgroepen eruit? Hoe beleeft en begrijpt men cultuur in en van andere continenten? Hebben
geschiedenis en ervaring onze kijk op dat alles aangepast of gewijzigd? Wat leert het theoretisch kader ons
hierover?
Onderwijsvorm
Hoorcollege met interactieve gespreksvormen.
Studenten krijgen de kans om een ‘andere’ cultuurbeleving te exploreren (alleen of in kleine groep) en dit toe
te lichten aan medestudenten.
Studieomvang
3 SP, 75 tot 90 uur studiebelasting
Beoordelingsvorm
Permanente evaluatie en beoordeling presentatie
OOD4
Culturele communicatie (3 SP)
Inhoud
Een vlekkeloze en doeltreffende communicatie is in de cultuursector onontbeerlijk. De nieuwe media vormen
voor de cultuurwerker over het algemeen geen geheim meer: cultuur- en gemeenschapscentra bedienen zich
nadrukkelijk van websites en andere, veelsoortige vormen van communicatie. Het is daarbij essentieel dat de
boodschap niet alleen visueel goed wordt verpakt, maar dat ze ook vlot geschreven is en goed leesbaar voor
de ontvangers ervan. Wervend kunnen schrijven is erg belangrijk. Inzicht in (aspecten van)
communicatiewetenschap, het hanteren van uiteenlopende communicatiekanalen, een overzicht van de
bestaande media en de stand van zaken m.b.t. digitalisering kunnen daarbij alleen maar helpen.
Onderwijsvorm
Hoorcollege met oefenmomenten en voorbereidingsopdrachten
Studieomvang
3 SP, 75 tot 90 uur studiebelasting
Beoordelingsvorm
Schriftelijk examen
Module 3: PROCESGERICHTHEID
OOD5
Methode van bemiddeling ( 7 SP)
Inhoud
Cultuurbemiddeling situeert zich op verschillende niveaus en in gedifferentieerde kaders. Het is noodzakelijk
dat de cultuurwerker een goed overzicht bewaart over de plaatsen en methodes van bemiddeling tussen
cultuurproducent en -consument, tussen gebruikers onderling, tussen de verschillende niveaus van
cultuurproductie en participatie. In het bijzonder wordt aandacht besteed aan de theoretische onderbouw van
kunst- en cultuureducatie, aan proces- en trajectwerking, aan (vernieuwende) methodiekontwikkeling en
creativiteit.
Onderwijsvorm
Combinatie van methoden.
Er worden hoorcolleges ingelegd met gastlezingen en debatten. Daarnaast zal een training rond creativiteit
ingebouwd worden en zal in groepsvorm een vraagstuk uit de sector worden onderzocht en uitgewerkt.
Studieomvang
7 SP, 175 tot 210 uur studiebelasting
Beoordelingsvorm
Een deel op het groepswerk en een deel op een mondeling examen met schriftelijke voorbereiding.
OOD6
Geïntegreerde proef (9 SP)
Inhoud
In de geïntegreerde proef worden de verworven inzichten en vaardigheden aan elkaar gekoppeld. Via de
beschrijving van een probleemstelling probeert de student een vernieuwend cultuurbemiddelingstraject te
genereren, gekoppeld aan een uitvoeringsfase en toegepast op een case die hem of haar goed ligt en/of
aansluit bij persoonlijke ervaringen.
Onderwijsvorm
Na enkele hoorcolleges over de opdracht volgt een individuele begeleiding die doorheen het academiejaar
garant moet staan voor een kwaliteitsvol eindproduct.
Studieomvang
9 SP, 225 tot 270 uur studiebelasting
Beoordelingsvorm
Panel van externe jury bij een uitgebreide presentatie en een lokale beoordeling.
Module 4: MAATSCHAPPIJGERICHTHEID
OOD7
Cultuurkritiek (8 SP)
Inhoud
Belangrijke cultuurkritische denkers worden bestudeerd met het oog op een beter begrip van het wezen van
cultuur en cultuurkritiek. Aspecten van massificatie, moderniteit en individualisme worden onderzocht en
gedocumenteerd. Diversiteitvraagstukken worden van hieruit benaderd. Bij dat alles is het de bedoeling dat
men een eigen cultuurkritisch parcours kan traceren en verwoorden. Vanuit de cultuurkritiek worden
antwoorden gezocht op essentiële vragen die in deze opleiding aan de orde werden gesteld.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, referaten en debat
Studieomvang
8 SP, 200 tot 240 uur studiebelasting
Beoordelingsvorm
individuele paper en referaat, toepassingsvraagstuk
PRAKTISCHE INFORMATIE
Het programma wordt aangeboden in één lesdag per week: dinsdag van 13.30 tot 21.00 uur. Dit impliceert
dat bepaalde samenwerkingsverbanden kunnen resulteren in het bijwonen van namiddag- of
avondvoorstellingen.
Werkstudenten kunnen op die manier ook besparen op het verlof dat ze moeten nemen om naar de les te
kunnen komen. Bovendien ontloopt men de verkeersdrukte, wat de nodige ademruimte oplevert.
Voor het aantal contacturen per opleidingsonderdeel gebruiken we dezelfde parameters als in de
dagopleiding: 1 studiepunt (SP) = 25 tot 30 uren studiebelasting
De lokalen van het departement zijn volledig uitgerust en voorzien van moderne ICT mogelijkheden.
Toelatingsvoorwaarden
Het programma mag beschouwd worden als een gespecialiseerde bijscholing.
Er worden maximaal 20 studenten toegelaten, dit om de werkbaarheid en interactie te optimaliseren.
De kandidaat dient een bachelor- of masterdiploma behaald te hebben. Er is geen vereiste van een specifieke
vooropleiding.
In een intakegesprek wordt gepolst naar de persoonlijke motivering en achtergrond van de kandidaat, dit met
het oog op de inpassing van de studie in zijn of haar persoonlijk opleidings- en beroepstraject.
Concreet
Inschrijvingsgeld: € 1350
Plaats: Sociale School Heverlee – Groeneweg 151 – 3001 Heverlee
Tijdstip lessen: elke dinsdag van 13.30 tot 21.00 uur
Studieprogramma: 40 studiepunten
7 opleidingsonderdelen gespreid over 4 modules
Duur: 1 academiejaar
Opleidingstaal: Nederlands
Info & aanmelding
Departement Sociale School Heverlee
Groeneweg 151
3001 Heverlee
Tel. 016 375 100
Contactpersonen:
- Christel Bruninx, Opleidingshoofd Permanente Vorming, [email protected]; tel. 016 375 155
- Peter Wouters, Opleidingshoofd Sociaal-cultureel Werk, [email protected]; tel. 016 375100
- Stefan Vandenbossche, programmacoördinator, [email protected];tel.0486 394738