Ordening van dieren hv12 | PDF-versie
advertisement
Ordening van dieren hv12 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 14 juni 2017 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/62521 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt. Inhoudsopgave Ordening van dieren Intro Vooraf Eindproduct-Beoordeling Leerdoelen Werkwijze Aan de slag Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Begrippenlijst Ordening - 1 Ordening - 2 Over dit lesmateriaal Pagina 1 Ordening van dieren hv12 Ordening van dieren Intro Bekijk de clip en lees dan onderstaande tekst. Video: Biodiversiteit heel veel verschillende dieren Het schip de Stad Amsterdam heeft acht maanden lang een bijzondere reis gemaakt. Dit was dezelfde reis als Charles Darwin lang geleden maakte met zijn schip de Beagle. In het onderzoek kwamen de onderzoekers veel mensen tegen, maar vooral planten, dieren en microorganismen. Op aarde leven dus miljoenen verschillende organismen (= levende wezens). Om op te kunnen zoeken hoe ze heten is het handig om ze in te delen in groepen. Die groepen kun je weer verder verdelen in kleinere groepen. In deze opdracht richt je je op het dierenrijk en daarvan de hoofdafdeling van de gewervelde dieren. Pagina 2 Ordening van dieren hv12 Vooraf Eindproduct-Beoordeling Eindproduct Je rondt deze opdracht af met de toets 'Ordening van dieren'. Beoordeling De toets bestaat uit 9 vragen. Voor een voldoende, moet je minimaal 7 vragen goed beantwoorden. Leerdoelen Je kunt benoemen dat organismen zijn onder te verdelen in een ordeningssysteem: in vier rijken. Je kunt door de verschillen tussen cellen van een organisme te bekijken, vaststellen tot welk rijk een organisme behoort. Je kunt beschrijven wat bedoeld wordt met een inwendig en uitwendig skelet. Je kunt het dierenrijk onderverdelen in acht hoofdafdelingen Je kunt van elke afdeling kenmerken benoemen en aan de hand hiervan met een voorbeeld toelichten welke dieren tot deze afdeling behoren. Je kunt de vijf verschillende klassen opnoemen waaruit de hoofdafdeling gewervelden bestaat. Pagina 3 Ordening van dieren hv12 Werkwijze Groepsgrootte Deze opdracht doe je alleen. Benodigdheden Geen bijzonderheden. Tijd 1 lesuur. Pagina 4 Ordening van dieren hv12 Aan de slag Stap1 Er zijn miljoenen verschillende organismen. Om alle organismen een naam te kunnen geven is er een ordeningssysteem bedacht. Dat ordeningssysteem begint met de indeling in de vier rijken: planten - schimmels - dieren - bacteriën Tot welk rijk een organisme behoort, hangt af van de cellen waaruit het organisme is opgebouwd. In het schema zie je de verschillen tussen de cellen per rijk. planten schimmels dieren bacteriën celwand + + - + celkern + + + - bladgroen + - - - of + + = aanwezig - = afwezig Bestudeer nu uit de kennisbank biologie het volgende onderdeel: KB: Cellen van planten en dieren Stap2 Pagina 5 Ordening van dieren hv12 Dieren behoren tot het dierenrijk. Door naar de symmetrie en het skelet te kijken kun je het rijk van de dieren verder onderverdelen. Symmetrie Sommige dieren zijn niet symmetrisch. Dieren die wel symmetrisch zijn, zijn tweezijdig symmetrisch (één symmetrieas) of veelzijdig symmetrisch (meerdere symmetrieassen). Skelet Sommige dieren hebben geen skelet. Dieren die wel een skelet hebben, hebben een inwendig of een uitwendig skelet. Bij een uitwendig skelet is het skelet één geheel of is het in segmenten opgedeeld. Het dierenrijk is onderverdeeld in acht hoofdafdelingen. In het schema zie je de acht hoofdafdelingen en je per hoofdafdeling hoe het zit met de symmetrie en met het skelet van dieren die behoren tot die hoofdafdeling. symmetrie skelet Eéncellige dieren niet symmetrisch geen skelet Sponzen niet symmetrisch inwendig skelet Holtedieren veelzijdig symmetrisch geen skelet Wormen tweezijdig symmetrisch geen skelet Weekdieren tweezijdig symmetrisch uitwendig skelet uit één stuk Geleedpotigen tweezijdig symmetrisch uitwendig skelet segmenten Pagina 6 Ordening van dieren hv12 Stekelhuidigen veelzijdig symmetrisch inwendig skelet Gewervelden tweezijdig symmetrisch inwendig skelet Hoofdafdelingen Bekijk de kenmerken per hoofdafdeling en bekijk het voorbeeld van het dier dat behoort tot de hoofdafdeling. http://www.studiobiologie.nl/Applets1/Dieren/2_Ordening/frame.html Stap3 Vijf klassen van gewervelde dieren Eén van de hoofdafdelingen bestaat uit dieren met een inwendig skelet. Van het skelet bestaan de rug en de nek uit wervels. Daaraan dankt deze hoofdafdeling zijn naam. Er zijn duizenden gewervelde dieren. Daarom is ook deze groep weer onderverdeeld, namelijk in 5 klassen. Reptielen: leerachtige huid lichaamstemperatuur hetzelfde als de omgeving longen Amfibieën: leven bijna altijd in of bij het water dunne huid lichaamstemperatuur hetzelfde als de omgeving longen maar als ze jong zijn ook kieuwen Zoogdieren: Vissen: constante lichaamstemperatuur (ca. 37 graden Celsius). haren geven hun jongen melk (zogen) longen leven in water geen ledematen lichaamstemperatuur hetzelfde als omgeving meestal een gladde huid kieuwen Stap4 Eindtoets Je sluit deze opdracht af met het maken van een toets. De toets bestaat uit negen vragen. Je moet minimaal 7 vragen goed beantwoorden om een voldoende voor je toets te halen. Klik op de volgende link om te beginnen: Pagina 7 Ordening van dieren hv12 Voge Ordening van dieren kn.nu/rvtbf 1 Het ordeningssysteem begint met de vier rijken. Tot welk rijk een organisme behoort, kun je zien aan de cellen waaruit het organisme is opgebouwd. Welk woord moet worden ingevuld? Voor alle organisme uit het rijk van de ... geldt dat de cellen bladgroen bevatten. a. dieren b. planten c. schimmels d. bacteriën 2 Het ordeningssysteem begint met de vier rijken. Tot welk rijk een organisme behoort, kun je zien aan de cellen waaruit het organisme is opgebouwd. Welk woord moet worden ingevuld? Voor alle organisme uit het rijk van de ... geldt dat de cellen wel een celkern, maar geen celwand hebben. a. dieren b. planten c. schimmels d. bacteriën 3 Het ordeningssysteem begint met de vier rijken. Tot welk rijk een organisme behoort, kun je zien aan de cellen waaruit het organisme is opgebouwd. Een organisme heeft geen celkern, wel een celwand, maar geen bladgroenkorrels. Tot welk rijk behoort het organisme? a. dieren b. planten c. schimmels d. bacteriën 4 Pagina 8 Ordening van dieren hv12 Het dierenrijk is onderverdeeld in acht hoofdafdelingen. Tot welke hoofdafdeling een dier hoort, kun je zien door te kijken hoe het zit met de symmetrie en met het skelet. Je ziet een krab. Een krab behoort tot de geleedpotigen. Wat klopt? a. Een krab is veelzijdig symmetrisch en heeft een inwendig skelet. b. Een krab is veelzijdig symmetrisch en heeft een uitwendig skelet. c. Een krab is tweezijdig symmetrisch en heeft een inwendig skelet. d. Een krab is tweezijdig symmetrisch en heeft een uitwendig skelet. 5 Het dierenrijk is onderverdeeld in acht hoofdafdelingen. Tot welke hoofdafdeling een dier hoort, kun je zien door te kijken hoe het zit met de symmetrie en met het skelet. Je ziet een zeester. Een zeester behoort tot de stekelhuidigen. Wat klopt? a. Een zeester is veelzijdig symmetrisch en heeft een inwendig skelet. b. Een zeester is veelzijdig symmetrisch en heeft geen skelet. c. Een zeester is tweezijdig symmetrisch en heeft een inwendig skelet. d. Een zeester is tweezijdig symmetrisch en heeft geen skelet. 6 Het dierenrijk is onderverdeeld in acht hoofdafdelingen. Tot welke hoofdafdeling een dier hoort, kun je zien door te kijken hoe het zit met de symmetrie en met het skelet. Je ziet een hond. Een hond is tweezijdig symmetrisch en heeft een inwendig skelet. Tot welke hoofdafdeling behoort een hond? Pagina 9 Ordening van dieren hv12 a. geleedpotigen b. stekelhuidigen c. gewervelden d. holtedieren 7 Het dierenrijk is onderverdeeld in acht hoofdafdelingen. Eén van de hoofdafdelingen is de gewervelden. Deze hoofdafdeling is onderverdeeld in vijf klassen. Wat is geen klasse van de gewervelden? a. slakken b. reptielen c. zoogdieren d. vissen 8 Het dierenrijk is onderverdeeld in acht hoofdafdelingen. Eén van de hoofdafdelingen is de gewervelden. Deze hoofdafdeling is onderverdeeld in vijf klassen. Bij welke klasse horen de volgende kenmerken? - constante lichaamstemperatuur - haren - geven hun jongen melk - longen a. vogels b. amfibieën c. zoogdieren d. reptielen 9 Het dierenrijk is onderverdeeld in acht hoofdafdelingen. Eén van de hoofdafdelingen is de gewervelden. Deze hoofdafdeling is onderverdeeld in vijf klassen. Bij welke klasse horen de volgende kenmerken? - lichaamstemperatuur hetzelfde als de omgeving - leerachtige huid - longen Pagina 10 Ordening van dieren hv12 a. vogels b. amfibieën c. zoogdieren d. reptielen Pagina 11 Ordening van dieren hv12 Begrippenlijst Ordening - 1 Cel Kleinste organisatie-eenheid (bouwsteen) van een organisme. Organisme Een levend wezen: een bacterie, schimmel, plant of dier. Organismen vertonen levensverschijnselen, zoals zich voortplanten, zich voeden en reageren. Protoplasma Cytoplasma De inhoud van een cel, bestaande uit het cytoplasma Vloeistof waarin alle celonderdelen liggen. en de kern. Celkern Het deel van een cel dat erfelijke informatie (chromosomen) bevat. Organel Onderdeel van een cel met een bepaalde functie. Celmembraan Buitenste deel van een cel dat de cel vorm geeft en zorgt dat het celplasma in de cel blijft. Kernmembraan De buitenste laag van het kernplasma. Celwand Stevige structuur rondom een cel; bestaat uit cellulose. Komt voor bij bacteriën, schimmels en planten. Plastiden Verzamelnaam voor verschillende soorten korrels; chloroplasten, chromoplasten en leukoplasten. Komen voor in het cytoplasma van plantencellen. Sponzen Groep van ongewervelde dieren die niet symmetrisch zijn en een inwendig skelet hebben dat bestaat uit skeletnaalden. Sponzen leven in het water en zetten zich vast aan de bodem. Wormen Groep van ongewervelde dieren die tweezijdig symmetrisch zijn en geen skelet hebben. Geleedpotigen Groep van ongewervelde dieren die tweezijdig symmetrisch zijn en een uitwendig skelet hebben in de vorm van een pantser. Ze hebben een geleed lichaam (segmenten) en gelede poten. Bijvoorbeeld: duizendpoten, kreeftachtigen, spinachtigen en insecten. Pagina 12 Vacuole Ruimte in een cel gevuld met vocht. Een plantencel heeft een grote centrale vacuole, dierlijke cellen hooguit enkele kleine. Eéncellige dieren Organisme dat bestaat uit één cel. Bijvoorbeeld een bacterie, gist (schimmel), eencellige alg (plant) of amoebe (dier). Holtedieren Ook wel neteldieren genoemd; groep ongewervelde dieren die veelzijdig symmetrisch zijn en geen skelet hebben. Bijvoorbeeld: kwal en zeeanemoon. Weekdieren Groep van ongewervelde dieren die tweezijdig symmetrisch zijn en een uitwendig of geen skelet hebben. Bijvoorbeeld: inktvis (octopus), mossel en slak. Stekelhuidigen Groep van ongewervelde dieren die veelzijdig symmetrisch zijn en een inwendig skelet van kalk hebben. Bijvoorbeeld: zeester, zee-egel en zeekomkommer. Ordening van dieren hv12 Gewervelden Dieren die tweezijdig symmetrisch zijn en een inwendig skelet hebben. Van het inwendige skelet bestaan de rug en nek uit wervels, de zogenaamde wervelkolom of ruggengraat. Groepen: vissen, amfibieën, reptielen, vogels en zoogdieren. Amoebe Dier dat bestaat uit één cel. Kwal Voorbeeld van een holtedier. Zeeanemoon Voorbeeld van een holtedier. Schelp Voorbeeld van een weekdier met een uitwendig skelet, bij schelpdieren bestaande uit twee kleppen. Huisjesslak Voorbeeld van een weekdier, met een slakkenhuis als uitwendig skelet. Ordening - 2 Naaktslak Voorbeeld van een weekdier; omdat ze geen huisje hebben en snel uitdrogen kunnen ze alleen leven in een vochtige omgeving. Koppotigen Voorbeeld van een weekdier, met acht of tien vangarmen en goed ontwikkelde ogen. Bijvoorbeeld: inktvis (octopus). Inktvis Voorbeeld van een weekdier, koppotige, acht armen bevinden zich in een kring rond de mond. Duizendpoten Groep van geleedpotigen waarbij aan elk segment poten zitten. Kreeftachtigen Groep van geleedpotigen waarbij aan de segmenten tien tot veertien poten zitten. Bijvoorbeeld: krabben, kreeften en garnalen. Kreeften Voorbeeld van kreeftachtige met tien poten, waarvan de voorste zijn omgebouwd tot grijpscharen; wel een zichtbare staart. Krabben Voorbeeld van kreeftachtige met tien poten, waarvan de voorste zijn omgebouwd tot grijpscharen; geen zichtbare staart. Garnalen Voorbeeld van kreeftachtige met tien poten. Spinachtigen Groep van geleedpotigen met acht poten, bijvoorbeeld hooiwagens en teken. Insecten Groep van geleedpotigen met zes poten, met duidelijk kop, borst en achterlijf. Bijvoorbeeld: libellen, wandelende takken en vliegen. Zeester Voorbeeld van een stekelhuidige, met een stervormig lichaam, bestaande uit een centrale schijf en meestal vijf 'armen' Amfibie Gewerveld dier, koudbloedig, met een dunne slijmerige huid, legt eieren zonder schaal in het water, haalt als jong adem met kieuwen en huid, haalt als volwassen dier adem met huid en longen. Vogel Gewerveld dier, warmbloedig, huid bedekt met veren, legt eieren met een kalkschaal, haalt adem met longen. Reptiel Gewerveld dier, koudbloedig, leerachtige huid met schubben, legt eieren met een leerachtige schaal, haalt adem met longen. Kraakbeenvis Vis waarvan het skelet uit kraakbeen bestaat, in tegenstelling tot de beenvissen. Kraakbeenvissen zijn o.a. haaien en roggen. Zoogdieren Gewerveld dier, warmbloedig, huid bedekt met haren, levendbarend, zoogt de jongen, haalt adem met longen. Pagina 13 Ordening van dieren hv12 Ongewervelden Dieren zonder wervelkolom of ruggengraat, zoals holtedieren, sponzen, wormen, weekdieren, stekelhuidigen en geleedpotigen. Pagina 14 Ordening van dieren hv12 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 14 juni 2017 om 11:01 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 1; VWO 1; Leerinhoud en doelen Biologische eenheid; Biologie; Opbouw van leven; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 1 uur en 0 minuten Trefwoorden leerlijn, rearrangeerbare, rearrangeerbare leerlijn Pagina 15 Ordening van dieren hv12
