7 07 STEEKKAART PIONIERS SU

STEEKKAART BRON: De eed van de Pioniers
(Freija Bornauw)
1. Titel
De Eed van de Pioniers (I’m a young Pioneer for the Sovjet Union)
2. Korte inhoud/beschrijving
Het bronfragment bevat audiovisueel materiaal van de eed die de leden van de Sovjet-Russische
Pioniersorganisatie moeten zweren bij het toetreden tot de groep, op tienjarige leeftijd. Na deze eed
ontvangen de jonge Pioniers hun rode sjaaltje als teken van opname in de groep. Op hun vijftiende
gaan de jongeren over naar een andere vereniging die Kosmopol heet. Deze organisatie ontstond in
1918 en werd ontbonden in 1991. De Kosmopol is een communistische jeugdorganisatie van de
Sovjet-Unie waar naar schatting 2/3 van de Sovjetbevolking ooit lid van was. Men kon tot 28 jaar lid
blijven van de Kosmopol. Het doel van zowel de Kosmopol als de Pioniersorganisatie is om burgers te
vormen naar het communistische ideaal.
3. Bron
I (surname, given name), having now joined the ranks of the Vladimir Illich Lenin All-Union Pioneer
Organization, in the presence of my comrades solemnly promise: to passionately love my motherland
and to cherish it as I can, to live, study, and fight as the Great Lenin has instructed, as the Communist
Party teaches me, and as to always carry out the laws of the Pioneers of the Soviet Union.
Vertaling:
Ik (achternaam, voornaam), die nu lid ben van de Pioniersorganisatie Vladimir Illich Lenin, beloof
oprecht in tegenwoordigheid van mijn kameraden: om mijn moederland sterk te beminnen te
koesteren met wat binnen mijn mogelijkheden ligt, om te leven, leren, en te vechten zoals de Grote
Lenin geïnstrueerd heeft, zoals de communistische partij mij leert, en om altijd de wetten van de
Pioniers van de Sovjet-Unie na te volgen.
4. Vindplaats
https://www.youtube.com/watch?v=u8LnlzQyVJg&feature=youtu.be
Nota: in het filmpje is (geënsceneerd) beeldmateriaal aanwezig, maar in deze bronnenkaart wordt
op de tekst van de bron gefocust omdat de vergelijking met een andere tekstuele bron alvast
belangrijke inzichten kan bieden. Het kan ook interessant zijn om voor het audiovisueel materiaal
een bronnenstudie te maken, maar omdat er weinig info is rond de ontstaanscontext en het
auteurschap van deze video werd er door ons geopteerd om op de tekst te focussen.
5. Soort bron
audiovisuele bron (filmfragment)
6. Domein socialiteit
 Sociopolitiek
 Sociocultureel
7. Tijdsperiode
(Nieuwste Tijd/interbellum) - Eigen tijd/Koude Oorlog
8. Doelen/onderzoeksvragen waarmee brongebruik gerelateerd kan worden
Translatievragen
1. Welke politieke ideologie hangt de Pioniersorganisatie aan? Waaruit kan je dit afleiden?
2. Welke drie taken krijgen de Pioniers toegewezen?
3. Welke woorden in de teksten duiden op het belang het collectief?
Interpretatievragen
4. Wat zou de eed en de overhandiging van het rode sjaaltje betekenen voor de kinderen?
5. welke motieven zou de minderheid van kinderen die niet deelnam aan de
Pioniersorganisatie gehad hebben?
Verbetersleutel
1. Het communisme – Lenin, kameraden, Sovjet-Unie, communistische partij.
2. Het moederland beminnen en koesteren/ vechten voor het vaderland/ De wetten van de
Sovjet-Unie navolgen.
3. Wetten navolgen, moederland beminnen met wat binnen je mogelijkheden ligt (idee dat
iedereen bijdraagt aan een groter geheel).
4. Het is voor hen een overgangsritueel (rite de passage): een overgang naar een nieuwe fase in
het leven van het kind.
5. Ofwel werden zij uitgesloten, ofwel waren hun ouders geen trotse voorstanders van het
communistische systeem.




Deze bron kan gebruikt worden in een onderzoek naar de impact van een eenpartijstaat op het
dagelijks leven van kinderen (en ouders) in de Sovjet-Unie
Deze bron kan dienen voor een onderzoek naar opvoeding en overgangsrituelen van kinderen en
adolescenten (in een totalitair regime of algemeen).
Deze bron kan dienen voor een onderzoek naar rolmodellen bij jongeren en kinderen in de
Sovjet-Unie of in de twintigste eeuw.
Deze bron kan gebruikt worden voor een vergelijkend onderzoek naar taal en retoriek in
totalitaire regimes (communisme – nationaalsocialisme).
9. Herkomst: auteur, datum, plaats
Auteur onbekend, opgenomen tussen 1921 en 1992, Sovjet-Unie, Rusland.
10. (Ontstaans)context, gerelateerd aan de hoger vermelde doelen/onderzoeksvragen




Maatschappij en tijdscontext: Het filmpje is in ieder geval gefilmd op het moment dat de
Pioniersorganisatie actief was, tussen 1921 en 1992. De Pioniersorganisatie is een
jeugdorganisatie voor kinderen van tien tot vijftien jaar. Na deze leeftijd gingen zij over naar de
Kosmopol, een organisatie waar men tot het 28e levensjaar lid van kon zijn. De Pioniers zijn een
soort jeugdbeweging, waar jongens en meisjes gelijk kunnen toetreden De organisatie was
opgebouwd rond de figuur van Vladimir Lenin. In Oost-Duitsland was het rolmodel voor deze
organisatie Ernst Thälmann, de leider van de KPD (communistische partij) ten tijde van de
Weimarrepubliek.
De pioniersorganisatie had tot doel om kinderen en jongeren tot goede Sovjetburgers om te
vormen. De focus van de organisatie lag dan ook in het sociale aspect: zij moesten leren
samenwerken en samenleven in een communistische ideologie. Zeer veel Sovjet kinderen sloten
zich aan bij de Pioniersorganisatie. Indien zij dit niet deden, was het immers zeer verdacht. Op
deze manier probeerde men de kinderen te ‘vervreemden’ van de ouderlijke warmte, opdat zij
de belangen van de staat zouden laten primeren op hun gezinsleven.
Auteur: onbekend
Doel: Propaganda. De staat richtte de Pioniersorganisatie op om ook het buitenschoolse leven
van de kinderen zo te reguleren dat zij ook daar de communistische ideologie zouden meekrijgen
en om jonge mensen te creëren die ‘steeds paraat’ staan om hun moederland te verdedigen.
Ouders kunnen ook trots zijn op hun kinderen die gevormd worden tot goede communisten.
Doelpubliek: Kinderen en ouders uit de Sovjet-Unie.
11. Andere bron om deze bron kritisch mee te confronteren
Volgend fragment is een deel uit een ceremonie die het Jungvolk of de Jungmädel uitspreekt
alvorens tot de Hitlerjugend toe te treden. Deze eed wordt gezworen op de leeftijd van 14 jaar en is
noodzakelijk om tot de Hitlerjugend te kunnen behoren. Het is dus een soort van overgangsritueel,
een rite de passage voor jongeren. Deze eed is dus van een andere aard als die van de
Pioniersorganisatie: waar de Pioniers dit uitspreken op de leeftijd van 10 jaar, voordat ze tot de
jeugdorganisatie toetreden, spreken de leden van het Jungvolk en de Jungmädel dit uit op de leeftijd
van 14 jaar, voor ze tot de Hitlerjugend toetreden. Er is dus bij beide groepen sprake van een rite de
passage, maar deze vinden op een ander moment plaats in het leven van de jongere of van het kind.
De Jungmädel en het Jungvolk moeten ook een eed zweren voor hun toetreding. Het lijkt echter
interessanter om de eed van de Pioniers te vergelijken zowel met de eed die moet gezworen worden
om toe te treden tot de Jungvolk en de Jungmädel, als met de eed die het Jungvolk of de Jungmädel
pas aflegt wanneer zij tot de Hitlerjugend overgaan. De tweede eed bevat meer informatie en hieruit
is ook meer de retoriek van de nationaalsocialistische organisatie te herkennen. Bovendien geeft het
een goed zicht op hoe een ceremonie van het Jungvolk of Hitlerjugend verliep. Gezien het onderwerp
van de bespreking hier de rite de passage zelf is, kan dit interessant zijn.
1. De eed voor toetreding tot het Jungvolk of Jungmädel:
“Ich verspreche im Jungvolk allzeit meine Pflicht zu tun, in Liebe und Treue zum Führer und
seiner Fahne“
"I promise to do my duty in love and loyalty to the Führer and our flag.”
"In the presence of this blood banner which represents our Führer, I swear to devote all my
energies and my strength to the savior of our country, Adolf Hitler. I am willing and ready to give
up my life for him, so help me God."
2. De eed voor toetreding tot de Hitlerjugend:
Verpflichtung der Jugend:
Vorsprecher (einer der Jungen, die die Lebenswende feiern):
Wir bekennen:
Unser deutsches Volk ist nach dem Willen Gottes
auf dieser Welt geschaffen. Alle Menschen,
die für das Leben unseres Volkes kämpften und
Starben, vollendeten damit den Willen Gottes.
Ihr tun ist uns heiliges Vermächtnis.
Alle Jungen und Mädel, die die Lebenswende feiern:
Das glauben wir.
Vorsprecher:
Wir bekennen, das Gott all unsere Kräfte uns gab,
um damit das Leben unseres Volkes zu erhalten und
zu verteidigen. Es ist deshalb unsere heiligste
Pflicht, bis zu unserem letzten Atemzuge jeden
bis zu Vernichtung zu bekämpfen, der das Leben
unseres Volkes bedroht und gefährdet. Ob mir dabei
siegen oder sterben, das entscheidet Gott.
Alle:
das bekennen wir.
Vorsprecher:
Wir wollen rein sein von jeder Selbstsucht.
Wir wollen Kämpfer sein für dieses Reich,
das Deutschland heißt und unsere Heimat ist.
Wir wollen nie vergessen, dass wir Deutsche sind.
Alle:
Das wollen wir.
Vertaling:
Voorganger (een van de jongeren die aan de ceremonie deelneemt)
Wij geven te kennen:
Het Duitse volk is naar de wil van God op deze wereld geschapen.
Alle mensen, die vechten voor het leven van ons volk en stierven,
hebben daarmee de wil van God verkondigd.
Hun daden zijn onze heilige nalatenschap.
Alle jongens en meisjes die aan de ceremonie deelnemen:
Dat geloven wij.
Voorganger:
Wij belijden dat God ons al onze krachten gaf,
om zo het leven van ons Volk te bewaken en te verdedigen
Daarom is het onze heiligste plicht, om tot onze laatste adem
alles wat het leven van ons volk bedreigt of in gevaar brengt, te bestrijden
Of wij daarbij overwinnen of sterven, zal God beslissen.
Allen:
Dat belijden wij
Voorganger:
Wij willen vrj zijn van alle zelfzuchtigheid.
Wij willen strijders zijn voor dit Rijk,
Dat Duitsland genoemd is en onze thuis is.
Wij zullen nooit vergeten dat wij Duitsers zijn.
Allen:
Dat willen wij
12. Concrete, relevante vragen, verband houdende met de hoger vermelde doelen/
onderzoeksvragen, en mee gerelateerd aan redeneren OVER bronnen
Translatievragen
1. Welke politieke ideologie hangt het Jungvolk of Jungmädel aan? Waaruit kan je dit
afleiden?
2. Welke drie taken krijgt het Jungvolk/Jungmädel toegewezen?
3. Welke woorden in de teksten duiden op het belang het collectief?
Interpretatievragen
4. Wat zou de eed betekenen voor de kinderen?
5. Welke motieven zou de minderheid van kinderen die niet deelnam aan de
Pioniersorganisatie gehad hebben?
Verbetersleutel
1. Het nationaalsocialisme- De schepping van het Duitse volk door God, Alle mensen, die
vechten voor het leven van ons volk en stierven, hebben daarmee de wil van God
verkondigd. ( = legitimatie)
2. De nalatenschap van zij die voor het volk streden eren /Alles wat het leven van het volk in
gevaar brengt bestrijden / vrij zijn van zelfzuchtigheid
3. Wij belijden dat God ons al onze krachten gaf, om zo het leven van ons Volk te bewaken en
te verdedigen: de mens heeft geen persoonlijk doel, enkel een collectief doel (het Duitse
Volk verdedigen)
Vrij zijn van zelfzuchtigheid: niet het individu maar het collectief komt op de eerste plaats.
4. Het is een overgangsritueel (rite de passage): een nieuwe fase in het leven van de jongere,
een opname in de maatschappij van de (nationaalsocialistische) volwassenen.
5. Ofwel werden zij uitgesloten, ofwel waren hun ouders geen trotse voorstanders van het
nationaalsocialistisch systeem.
Vragen: vergelijk het Jungvolk met de Pioniersorganisatie op volgende vlakken:
Jungvolk/Jungmädel
Doelgroep
(Leeftijd)
In naam van
wie?
Doel?
Middel?
Activiteiten?
Tijd?
Ruimte?
Betekenis?
Pioniers
10-14 jaar
10-14/15 jaar
Hitler/ God
Lenin
Jongeren en kinderen
opvoeden naar
nationaalsocialistisch ideaal
Jongeren en kinderen opvoeden naar
communistisch ideaal
Groepsdruk, propaganda,
sociale verplichting
Sociale activiteiten,
verschijnen in het openbare
leven
1928-1945
Nazi-Duitsland
Overgangsritueel
Groepsdruk, propaganda, sociale
verplichting
Sociale activiteiten, zomerkampen,
verschijnen in het openbare leven,
spionage
1921-1992
Sovjet-Rusland
Overgangsritueel
13. Verder lezen
FITZPATRICK, S., Education and Social Mobility in the Sovjet Union, 1921-1934, Londen, 1979.
KELLY, C., Children’s World, Growing up in Russia, 1890-1991, New Haven, 2007.
KIRSCHENBAUM, L., Small Comrades: Revolitionizing childhood in Sovjet Russia, 1917-1932, New
York, 2001.
14. Bijlage: werkblad voor de leerlingen
1. Bron 1:
Het bronfragment bevat de eed die kinderen moeten zweren bij het toetreden tot de
Pioniersorganisatie, op tienjarige leeftijd. De Pioniers zijn een
soort van jeugdbeweging voor kinderen vanaf tien tot vijftien jaar
in landen die behoren tot de voormalige Sovjet-Unie. Na deze eed
ontvangen de jonge Pioniers hun rode sjaaltje als teken van
opname in de groep. Op hun vijftiende gaan de jongeren over
naar een andere vereniging die Kosmopol heet. Deze organisaties
ontstonden in 1918 en werden ontbonden in 1991, na de val van
de Sovjet-Unie. De Kosmopol is een communistische
jeugdorganisatie waar naar schatting 2/3 van de Sovjetbevolking
ooit lid van was. Men kon tot 28 jaar lid blijven van de Kosmopol.
Brontekst:
Ik (achternaam, voornaam), die nu lid ben van de
Pioniersorganisatie Vladimir Illich Lenin, beloof oprecht in tegenwoordigheid van mijn kameraden:
om mijn moederland sterk te beminnen te koesteren met wat binnen mijn mogelijkheden ligt, om te
leven, leren, en te vechten zoals de Grote Lenin geïnstrueerd heeft, zoals de communistische partij
mij leert, en om altijd de wetten van de Pioniers van de Sovjet-Unie na te volgen.
Vragen bij deze bron:
Translatievragen
6. Welke politieke ideologie hangt de Pioniersorganisatie aan? Waaruit kan je dit afleiden?
7. Welke drie taken krijgen de Pioniers toegewezen?
8. welke woorden in de teksten duiden op het belang het collectief?
Interpretatievragen
9. Wat zou de eed en de overhandiging van het rode sjaaltje betekenen voor de kinderen?
10. welke motieven zou de minderheid van kinderen die niet deelnam aan de
Pioniersorganisatie gehad hebben?
2. Bron 2: De eed van het Jungvolk/Jungmädel
Volgend fragment is een deel uit een ceremonie die de Jungvolk (de jongensafdeling) of Jungmädel
(de meisjesafdeling) uitspreekt alvorens tot de Hitlerjugend toe te treden. De bron is historisch en
geografisch te situeren tussen 1928 en 1945 in het Derde Rijk. Kinderen nemen deel aan de ceremonie
op de leeftijd van 14 jaar en het uitspreken van de eed is noodzakelijk om tot de Hitlerjugend te
kunnen behoren.
Brontekst:
Voorganger (een van de jongeren die aan de ceremonie deelneemt)
Wij geven te kennen:
Het Duitse volk is naar de wil van God op deze wereld geschapen.
Alle mensen, die vechten voor het leven van ons volk en stierven,
hebben daarmee de wil van God verkondigd.
Hun daden zijn onze heilige nalatenschap.
Alle jongens en meisjes die aan de ceremonie deelnemen:
Dat geloven wij.
Voorganger:
Wij belijden dat God ons al onze krachten gaf,
om zo het leven van ons Volk te bewaken en te verdedigen
Daarom is het onze heiligste plicht, om tot onze laatste adem
alles wat het leven van ons volk bedreigt of in gevaar brengt, te bestrijden
Of wij daarbij overwinnen of sterven, zal God beslissen.
Allen:
Dat belijden wij
Voorganger:
Wij willen vrij zijn van alle zelfzuchtigheid.
Wij willen strijders zijn voor dit Rijk,
Dat Duitsland genoemd is en onze thuis is.
Wij zullen nooit vergeten dat wij Duitsers zijn.
Allen:
Dat willen wij
Vragen bij deze bron:
Translatievragen
6. Welke politieke ideologie hangt het Jungvolk of Jungmädel aan? Waaruit kan je dit
afleiden?
7. Welke drie taken krijgt het Jungvolk/jungmädel toegewezen?
8. Welke woorden in de teksten duiden op het belang het collectief?
Interpretatievragen
9. Wat zou de eed betekenen voor de kinderen?
10. Welke motieven zou de minderheid van kinderen die niet deelnamen aan de
Pioniersorganisatie gehad hebben?
Vergelijking
Jungvolk/Jungmädel
Doelgroep
(Leeftijd)
In naam van
wie?
Doel?
Middel?
Activiteiten?
Tijd?
Ruimte?
Betekenis?
Pioniers